Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
     SHAPE  \* MERGEFORMAT 
Vespula pensylvanica  
      
Vespula maculifrons   
     
 
                                     
Vespula squamosa
                             
Dolichovespula arenaria                      Dolichovespula maculata
    
Vespula consobrina       Vespula vidua  
95

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Vespa germanica ve V. vulgaris türleri tarlacılık faaliyetlerinde 
ölmüş arıları almaktadır.   Bazı sarıca arı türleri, sonbaharda kovan 
girişine  yakın  yerlerdeki  ölmekte  olan  erkek  arılara  saldırmaktadır. 
Sarıca arılar kovana saldırdığında, bal arıları tarafından püskürtülür. 
Ancak zayıf kovanlar bu hücumlara yeteri kadar karşı koyamazlar. 
Genel olarak bu arılar, daha çok yaz sonraları ve sonbaharda problem 
yaratmaktadır.   Sarıca   arı   kolonileri,   Ağustos   yada   Eylül   ayında   en 
yüksek arı sayısına ulaşmaktadır. Fakat bazı türler, sonbahar süresince 
aktif   kalabilmektedir.   Bal   arıları   soğuk   havalarda,   kovanlarda 
hareketsiz halde kümelenmektedir. Bu dönemde sarıca arılar, kovana 
girerek   bal   çalmaktadır.  V.   germanica  ve  V.   vulgaris  sonbaharda 
çekirdek   kolonilerden   bal   hırsızlığı   yapmaktadır.   Arıların   larva   ve 
pupalarını almaktadır.  Bunun sonucunda koloni yok olmaktadır.
Sarıca   arı   kolonileri   kış   süresince   hayatta   kalabilmektedir. 
İlkbaharda   yeniden   işçi   arı   üretmeye   başlamaktadır.   Kolonilerde 
birçok   ana   arı   bulunmakta   ve   aşırı   büyük   koloniler   meydana 
gelmektedir. Buna ilave olarak birçok bölgede salgı balı almada, bal 
arısıyla   sarıca   arı   rekabet   halindedir.   Sarıca   arı,   kayın   ağacı 
ormanlarında bal arılarıyla rekabet halindedir. 
Kontrol   :  Sarıca   arı   yuvaları   yok   edilmelidir.   Sarıca   arının 
yuvasını   bulmak   için   sabahın   erken   saatleri   ve   akşamları   daha 
uygundur. Balık yada et parçalarına pamuk ip bağlanır. Arı bu yemi 
aldığında takip ederek sarıca arı yuvası bulunmaktadır. Tespit edilen 
yuvalar bir insektisid ile yok edilmektedir. Sarıca arılar, suyun üzerine 
et   yada   balık   parçaları   konularak   zehirlenmektedir.   Suya   küçük 
miktarda   deterjan   konulmalıdır.   Eşek   arıları,   suya   bırakılan   et 
parçalarını   toplarken   zehirlenmektedir.   Bu   yöntem   Batı   sarıca 
arılardan
 V.   pensylvanica’yı 
yakalamak   için   arılıklarda 
kullanılmaktadır.  V.   vulgaris  ve  V.   germanica  için   cazip   değildir. 
Diğer   yöntemde   koni   tarzındaki   tuzağa   taze   et   konarak   yemleme 
işlemi   yapılmaktır.   Şişe   yada   kavanoz   şeklindeki   tuzakların   içine 
şeker   şurupları   konularak   tuzaklar   kurulmaktadır.   Türkiye’de   bazı 
arıcılar   farelere   karşı   kullanılan   yapışkanların   sarıca   arılarla 
mücadelede iyi sonuç verdiğini bildirmektedir. Bunları kovanın 2 3 
metre ön kısmına bir tahtanın üzerinde koyduklarında sarıca arıların 
buralara yapıştığını beyan etmektedirler.
96

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Geniş bir sahaya yayılmış eşek arılarını kontrol etmekte zehirli 
yemler   kullanmak   etkili   olmaktadır.     Böylece     hem   larva   hem   de 
erişkin eşek arıları ölmektedir. Ichnemonid eşek arısı (Sphecophaga 
vesparum)   Vespine eşek arılarında parazitlik yapmaktadır. Bunların 
dişileri   yuvayı   istila   ederek   yumurtalarını   eşek   arısı   prepupaları 
üzerine   bırakırlar.     Parasitoid   larva,   eşek   arısı   yavrularının       içine 
doğru hareket etmektedir.   Kokon örülmeden önce beslenerek eşek 
arısı   yavrusunu   öldürmektedir.   Erişkin   parazitoidler,   yuva   içinde 
ortaya çıkarak   diğer eşek arısı pupaları üzerine çok sayıda yumurta 
bırakırlar. Sorun olan sarıca arı toplulukları uzun bir süre sonunda 
azalmaktadır.   Böyle   parazitoidler   tarafından   oluşturulan   baskılar 
sarıca arı topluluklarını azalmak için yeterli değildir. Diğer biyolojik 
kontrol   ajanlar   da   denenmelidir.   Böceklerden   Metoecus   cinsi   eşek 
arısı larvalarında parazitlik yapmaktadır. 
12.3. Polistes (Subfamilya Polistinae)
Vespid   subfamilyası   (Polistinae)   içindeki   Polistes   orta 
büyüklükte   bir   eşek   arısıdır.   Dünyanın   her   tarafında   bulunurlar. 
Polistes   kolonileri   genellikle   küçüktür.   Polistes   bazı   bölgelerde   bal 
arılarının küçük bir zararlısı olarak bilinmektedir.  
        
    
Polistes humilis     Polistes fuscatus         P. gallicus   
Yeni   Zellanda’da   Polistes   humilis   ve   Polistes   chiensis’in   bal 
arılarında   zarar   yapmaktadır.  Polistes   wattii  Suudi   Arabistan’da 
görülmektedir.   Hindistan’daki   kovanlarda  Polistes   hebraeus’u 
bildirmiştir. Sicilya’da P. gallicus arıları avlamaktadır.
12.4. Philanthus ve Palarus (Arı Kurtları Ve Arı Korsanları)
Yalnız yaşayan eşek arıları Sphecidae familyasının Philanthus 
cinsindendir.  Bu genusun üyeleri, arıların ve diğer Hymenopteraların 
larvalarını kendilerine gıda kaynağı olarak kullanmak üzere avlarlar. 
Philanthus cinsi içinde Dünyanın değişik yerlerinde yaklaşık 136 tür 
vardır.
97

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
   
Philanthus triangulum                        
Asya’da   en   önemli   tür  Philanthus   triangulum’dur.   Avrupa, 
Afrika   ve   Orta   Doğu’nun   her   tarafında   bulunmaktadır.    Philanthus 
triangulum   yuvaları   kumlu   topraklarda,     işlenmiş   tarlaların   sınırla 
bölgelerindeki kumlu alanlarda olmaktadır.  Kovan girişleri yakınında 
kovana dönmekte olan tarlacı arıları yakalamaktadır.  Dişi eşek arıları, 
işçi arıların toraks ve ön bacakları arasından iğnelemektedir.  Arı felç 
olmaktadır. Felç olan arı yuvaya taşınarak larvalara yiyecek olarak 
sunulmaktadır.   Dişi   eşek   arıları,   her   gün   10   kadar   bal   arısı 
yakalayabilmekte,  P. triangulum  avcılığı kolonileri zayıflatmaktadır. 
Özellikle çok kalabalık P. triangulum saldırılarında olmaktadır.
Palarus cinsindeki eşek arıları toprağa küre şeklinde yuva yapar. 
Güney   Afrika’da     Palarus   latifrons   türü   bal   arılarında   ciddi   zarar 
meydana   getirmektedir.     Arıları   yakalayarak,   iğneyerek,   felç   olan 
arıları yuvasına getirmektedir. Tarlacılık yapan bal arılarını avlarlar. 
Zayıf   koloniler   içine   girerek   arıları   yakalarlar.   Palarus’un   avcılık 
faaliyetleri   yüksek   sıcaklıkta   (21-40°C)   görülmektedir.   Bu   eşek 
arılarının   güçlü   arı   kolonilerindeki   yaptığı   zarar   en   az   düzeydedir. 
Güçlü   koloniler   Palarus’tan   ileri   gelen   tarlacı   kayıplarını 
karşılayabilmektedir. Yön bulma uçuşu yada çiftleşme uçuşuna çıkan 
genç   ana   arıları   yakalamaktadır.  Palarus   orientalis’in   tarlacılık 
faaliyetindeki   bal   arılarına   karşı   olan   davranışları  P.   latifrons’a 
benzemektedir.   Bu eşek arıları tarlaların kenarına ve kumlu toprak 
kümeleri içine gruplar halinde yuvalanmaktadır. 
Kontrol
Philanthus türleri arıcılar ciddi problemidir. Kontrol önlemleri 
alınmalıdır.  Eşek arısı yuvalarını yok edilmelidir. Bunun için toprak 
sürülmelidir. Ancak yuvalar dağınık olarak geniş alana yayılmış ise 
uygulanamamaktadır.   Toprakın   sulanarak   yuvalardaki   zararlılar 
öldürülmektedir.  Yuvalar ve erişkin dişiler, yuva içine insektisidlerin 
dökülmesiyle yok edilmektedir. Bu işlem öğleden sonra yapılmalıdır.  
98

---