Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
10.3. Bombus Arısı Mum Güvesi
Aphomia sociella, Avrupa ve Asya’da görülmektedir. Genellikle 
bombus   arı   yuvalarında   rastlanmaktadır.   Nadiren   bal   arısı 
kolonilerinde   görülmektedir.   Yetişkin   Aphomia   sociella,   büyük   bal 
mumu güvesinden biraz küçüktür. Olgun larva, sarı renkli ve ortalama 
22–30   mm   uzunluğundadır.   Larvalar,   arının   yumurta,   larva   ve 
pupasını yemektedir. Ayrıca polen ve balı tüketmektedir. 
 
10.4. Plodia ınterpunctella
Plodia   interpunctella,   kötü   şartlarda   muhafaza   edilen 
hububatların önemli bir zararlısıdır.  Larvaları değişik yiyeceklerle de 
beslenmektedir.   Kurutulmuş   yiyecekler,   tohumlar,   ölü   böcekler   ve 
diğer   bir   çok   besinle   yaşayabilmektedir.   Güve,   9   mm   uzunlukta, 
larvası   yaklaşık   13   mm   uzunluktadır.   Larvası   giri   beyaz   renkli 
olmasına   karşın   rengi   pembemsi   renkten   yeşile   kardar   değişik 
renklerde   görülmektedir.   Ilıman   bölgelerdeki   depo   edilmiş   olan 
peteklerde   larva   polenle   beslenmekte   ve   kokonlar   yapmaktadır. 
Yaptığı ipliksi ağlar dayanıksızdır. 
10.5. Anagasta kuehnıella (Akdeniz un güvesi)
Anagasta   kuehniella   (Akdeniz   un   güvesi),   her   çeşit   unları 
tüketmektedir.   Stoklanmış   polen   içeren   peteklerde   rastlanmaktadır. 
Boş   peteklerde   gelişememektedir.     Solgun   gri   renkteki   güveler 
ortalama 6 – 13 mm uzunluğundadır. Kokondan çıkar çıkmaz tünel 
için ağ yapmaya başlarlar. Tünellerin içinde yaşar ve beslenirler. 
10.6. Ölübaş Güvesi (Acherontia spp.)
Death’s head güvesi (Acherontia spp.), bazen arı kolonilerine 
girerek bal ve nektarile beslenirler. Acherontia türlerinden Acherontia 
atropas   Avrupa   ve   Asya’da   arı   zararlısı   olarak   tespit   edilmiştir. 
Asya’da ise diğer Acherontia türlerinin sıklıkla arı zararlısı olduğu 
bildirilmektedir.   Güve   akşamları   arı   kolonilerine   saldırarak   içeri 
girmekte   ve   gündüz   içerde   kalmaktadır.   Kovanların   içinde   bazen 
güvenin ölülerine tesadüf edilmektedir. Bu durum güvenin her zaman 
başarılı   bir   hırsız   olmadığını   göstermektedir.   Bu   güvelerden   başka 
Driedfruit güvesi(Vitula edmandsae serratilineella)’de zaman zaman 
arı kolonilerine zararlı bir etki yapabilmektedir.
89

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
11. Hymenoptera’lar
Hymenoptera   dizisi,   böcekler   aleminin   en   büyük   dizisidir. 
Dünya   üzerinde   100.000’den   fazla   tür   tanımlanmıştır.     Bu   dizinin 
üyeleri  gruplara ayrılmışlardır ve yaşam tarzları, yerleşim yerleri ve 
davranış şekillerine göre farklılık gösterirler. Birçok önemli parazitler, 
yağmacı böcekler ve bal arı kolonilerinde probleme olan tür bu dizide 
yer   almaktadır.   Hymenopteraların   bazıları   insanlarla   olan   yakın 
etkileşimine bağlı olarak genel isimler almışlardır. Bazıları eşek arısı, 
sarı ceket gibi adlar almıştır.  Hornet  terimi, Eşek arılarından Vespa 
cinsini anlatmaktadır. Sarı ceket kelimesi, Vespula ve Dolichovespula 
cinslerini   tanımlamaktadır   ki   bu   cinslerin   hepsi   topluluk   halinde 
yaşayan, tipik sarı ve siyah renkteki arılardır. 
11.7. Karıncalar (Formicidae)
Karıncalar tropik bölgelerden kutuplara kadar olan çok geniş bir 
bölgede başarılı şekilde yaşamını sürdüren bir böcektir.  Küçük yapılı 
olmalarına   rağmen,   çevre   üzerindeki   rolleri   önemlidir.   Karıncalar 
8.800’ün   üzerinde   türe   sahiptir.   Karıncalar   bal   arısı   kolonilerinde 
önemli bir problem nedeni  olmaktadır.
Karıncalardan   özellikle   marangoz   olarak   bilinenler   tahta 
kovanlara saldırmaktadır. Diğer karınca türleri, kovanlara girerek bal, 
polen, yavru ve hatta ergin arıları bile yemektedir.
Marangoz Karıncalar :Camponotus cinsindeki birçok karınca 
türleri bal arısı kolonilerine saldırmaktadır. Bu türlerin pek çoğu ciddi 
problem yapmaz.  Fakat bazıları kovan malzemelerine zarar verebilir 
ve kolonileri   yok edebilir. Camponotus herculeanus genellikle canlı 
yada ölmüş ağaçların gövdelerine yuvalarını yapmaktadır. Karıncalar 
kovana   saldırdıklarında   kovanın   ağaç   kısmını   ve   petekleri   imha 
etmekte ve balı yağmalamaktadır. Marangoz karıncalar ciddi hasarlara 
neden   olmaktadır.   Özellikle   kovanın   ağaç   aksamında   yaptığı   zarar 
büyüktür. 
11.8. Formica Karıncalar
Bir   çoğu   toprak   içine   doğru     yada   tümsek   şeklinde   yuva 
yapmaktadır.     Bazı   türleri   saldırarak   bal   arısı   kolonilerine     zarar 
vermektedir.  Formica   integra,   Formica   fusca  kovana   girerek   balı 
tüketmektedir.   Kırmızı   ağaç   karıncası   (Formica   rufa)   yuvasının 
yakınındaki arı ailelerine saldırarak kolonileri yok etmektedir.
90

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Bal   arılarının   karıncalara   karşı   savunması   :  Bal   arıları 
normalde   kolonilerini   karıncalara   karşı   savunma   gücüne   sahiptir. 
Karınca arıya yaklaştığında, arının birkaç savunma davranışı vardır. 
Arılar,   karıncaları   gördüğünde     ondan   uzaklaşmakta,   sıra   halinde 
dizilerek   kanatlarıyla   hava   akımının   yaratarak   karıncaları   dışarı 
atmaktadırlar.   Hava   akımı   ile   uzaklaştırılmayan   karıncalar,   bekçi 
arılarca   zorla   yerlerinde   sökülerek   uzaklaştırılmaktadır.   Diğer   bir 
hareket   şeklinde   ise,   arılar   arka   bacaklarıyla   karıncalara   vurarak 
zararlıyı   uzaklaştırmaktadır.   Bu   yöntem   oldukça   etkilidir.     Bazı 
karıncaların   çıkardığı   kokular   arıların   savunma   davranışlarını 
tetiklemektedir.   Propolis   kullanımı,   kovanın   savunulmasında 
önemlidir.   Arılar   tarafından   çatlaklar   ve   diğer   küçük   açıklıklar 
propolis ile kapatılarak karıncaların girişine önlem alınmaktadır.
Kontrol :  Arıcıların kovanlarını   karıncaları yönünden kontrol 
etmeleridir. Sürekli karınca problemi olan bölgelerde kimyasal ilaç 
kullanılmaktadır.     İnsektisid   ilaçların   pek   çoğu   arı   için   yüksek 
öldürücü etkiye sahip olduğundan arılıkta yada koloni yakınlarında 
insektisid   kullanırken   çok   dikkatli   olmalıdır.   Toz   şeklindeki 
insektisidlerin yanı sıra insektisid yemleri de kullanılmaktadır.  
Arılıkta kirlilik yapan döküntü ve bitkisel artıklar olmamalıdır. 
Kovanların etrafından çürümüş odun parçaları, keresteler, çalı çırpı 
parçaları   ve   benzeri   malzemeler   uzaklaştırılmalıdır.   Toprağa   yakın 
olan yapraklar,  çalılıklar ve otlar kesilmelidir.  Böylece kovan girişi 
yada   tabanına   yakın   olan   bitkiler   uzaklaştırılmış   olur.   Bu   işlem 
düzenli   olarak   yapılmalıdır.   Bu   işlem   aynı   zamanda     kovan   giriş 
deliklerinin otlar tarafından kapatılmasını önlemektedir. 
Doğal ve sentetik repellentler vardır. Doğal repellentler yaban 
sümbülü yada kedi nanesi olarak bilinen Neptera cataria, solucan otu 
(Chrysanthemum vulgare),  siyah ceviz ağacının (Juglans nigra) yeşil 
yaprakları kullanılmaktadır.   Kimyasal olarak sodyum florid, boraks 
tozu, tuz, kükürt tozu etkilidir. Bunların pek çoğunun karınca kaçırıcı 
etkisi istenilen düzeyde değildir.  
12. Yaban Arıları
12.1. Büyük Eşek Arıları
Büyük eşek arıları Vespa cinsinde yer almaktadır.  Bazı arıcılık 
bölgelerinde   bal   arısı   kolonilerine   ciddi   ekonomik   kayıplar 
91

---