Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
8. Arı Biti (Braula coeca)
Arı biti, Braula coeca ilk olarak Nitzsch tarafından 1818 yılında 
Apis   mellifera   Linnaeus   üzerinde   yaşayan   kanatsız   küçük   parazit 
olarak bildirilmiştir. Arıya doğrudan zarar vermeden gıdasına ortak 
olmaktadır.   Arı   sütü,   bal,   polenle   beslenirler.   Arı   biti,   arının 
hemolenfini emmez. Arının gıdasını çalmaktadır. Arı biti Braulidae 
familyasından   olup,   bu   familyada   2   cins   vardır.    Braula  and 
Megabraula, cinsleri içinde 8 tür  mevcuttur. 
Larvası   petek   mühürlerinin   altından   ilerleyerek   peteğe   hasar 
vermektedir.   Aşırı   çoğaldığında   arı   ailesinde   kayıplara   neden   olur. 
İşçi ve ana arının göğüs ve baş kısmına tutunmaktadır. Erkek arılarda 
az görülür. İlkbahar ve sonbaharda daha çok rastlanır.
Ergin   arı   biti,   1.5   mm   uzunluğunda,   1   mm   genişliğindedir. 
Kanatsız, kahverengi, kırmızımtrak, erkek dişisinden küçük bir bittir. 
Varroadan kolaylıkla ayırt edilebilir. Arı biti 3 çift bacaklı, varroa 4 
çift   bacaklıdır.   Yumurta   ve   larvaları   bal   sırları   içinde   gelişir. 
Yumurtası beyaz, oval şekilli, yumurtanın iki yanında çıkıntı mevcut 
olup yumurtanın uzunlamasına paralel olarak bulunmaktadır. Yumurta 
0.78-0.81 mm uzunluk, 0.28-0.33 mm genişliktedir. Yumurtalar, boş 
petek gözlerine, kapalı yavru gözleri üzerine, çerçeveler üzerindeki 
bal   mumlarına   bırakılmaktadır.   Yalnızca   bal   üzerine   bırakılan 
yumurtalardan   larva   çıkmaktadır.   Yumurtaların   inkubasyon   süresi 
değişmektedir. Yazın 2 gün, kışın 7.4 gündür. Larvalar yumurtadan 
çıkarak larva  petek gözlerinin altında bazen de gözlerin duvar ya da 
dip kısmında tünel yapmaktadır.  Tüneller içinde içinde polen ve  bal 
beslenmektedir. Larva 3 gömlek değiştirerek 7.1 - 10.8 günde larva 
aşamasını tamamlamaktadır. Prepupa süresi 1-2.7 gün kadardır. Şeffaf 
larva derisi içinde kremsi beyaz renkteki prepupa fark edilmektedir. 
Pupa, larvanın son derisinin içinde 1.4-1.7 mm uzunluğunda 0.5-0.75 
mm genişliğinde beyaz ya da yeşilimsi renktedir. Arı biti, antenin tam 
üst kısmında rudimenter bir göze sahiptir. Tarsi, 5 parçalıdır. Her bir 
birleşim yerinde tarak benzeri yapı vardır. Taraklar, arı bitinin arıya 
kuvvetlice tutunmasını sağlamaktadır.
Klinik Muayene : Ana arının yiyeceğine ortak olarak aç bırakır. 
Ana arının mandibulasına dokunurlar. Bunun üzerine ana arı ağzını 
açar. Böylece ana arını yiyeceğini çalmaktadır. Bir ana arı üzerinde 
15-20   kadar   arı   biti   olabilmektedir.   Ana   arı   yumurtlamayı 
77

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
kesmektedir. Fazla arı biti olursa ana arı ölmektedir. Koloni kendisine 
yeni bir ana arı yapmaya çalışır. İşçi arıların gıdasına ortak olarak 
yavru   beslemeyi   önlemektedir.   Kolonide   genç   işçi   arı   sayısında 
azalma olmaktadır. Aç kalan koloni kısa zamanda sönebilir. 
Kontrol ve Mücadele :  Arı biti arı kolonileri için genellikle 
ciddi   bir   zarar   yapmaz.   Çok   ender   durumlarda   problem   olarak 
karşımıza çıkabilir. Bu durumda ilkbahar ve sonbaharda varroa için 
kullanılan ilaçlarla ilaçlama yapılmalıdır.
9. Trachea Akarı (Acarapis woodi)
Acarapis   woodi,   trachea   akarı   olarak   tanınmaktadır.   Bal 
arılarında 3 Acarapis türü vardır. Acarapis woodi, Acarapis externus 
ve   Acarapis   dorsalis   türleri   bal   arılarında   bulunuur.   Acarapis 
türlerinden yalnızca Acarapis woodi zararlıdır. Yetişkin bal arılarının 
(Apis   mellifera)   solunum   yolu   olan   trachea’da   beslenmekte   ve 
üremektedir.   Trachea’nın   hasara   uğraması   ve   tıkanması   sebebiyle 
arılar solunum yetmezliğinden ölmektedir. Trachea akarı ilk olarak 
1921 yılında Rennie tarafından tanımlanmıştır. Avrupa bal arısı A. 
mellifera, Asya bal arısı Apis cerana ve Apis dorsata’da   mevcuttur. 
Dişi akar 143-174 μm uzunluğunda, 77-81 μm genişliğindedir. 
Erkek akarlar 125-136   μm uzunluğunda, 60-77 μm genişliğindedir. 
Erkek akarlar, dış seksüel organlarındaki farklılıklar haricinde hemen 
hemen dişi akarlara benzemektedir.
Erişkin erkek ve dişi akarlar, larva ve yumurtalar arının solunum 
sisteminde bulunmaktadır. Solunum sisteminin dışa açılan kısmı 10 
spiracle’den   oluşmuştur.   İç   kısmı   ise   kollara   ayrılmış   gövdeden 
meydana   gelmektedir.   Acarapis   woodi’nin   tüm   aşamaları   torasik 
spiracle’nin   ilk   çiftindeki   büyük   trachea   gövdesinin   içinde 
görülmektedir.   Akarapisler   ara   sıra   toraks   ve   baştaki   hava   keseleri 
içinde bulunmaktadır. Dişi akarapis, üç günlükten küçük erişkin arının 
birinci   torasik   spiraclesine   girmektedir.   Daha   yaşlı   arılarda   enfekte 
olabilmektedir. Özellikle kış salkımında hastalık belirginleşmektedir. 
Acarapis,   genç   ve   yaşlı   arılar   arasındaki   ayırımı   kutikuler 
hydrokarbonlarını kullanarak yapmaktadır.
Arılar, kendi kendilerine tımar yaparken bacakların ikinci çifti 
ile   göğüs   kıllarını   taramaktadır.   Arılar   tımarlanma   yaparken 
çevrelerini enfekte etmektedirler. Akarlar daha yaşlı arıları seçtiğinde 
78

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
daha   az   yumurta   üretmektedir.     Genç   arıları   parazit   daha   iyi 
üremektedir.   Akarapis   konakçıya   girdiğinde,   1-2   gün   içinde 
yumurtlamaya   başlamaktadır.   Yumurtalardan   3-4   gün   sonra     yavru 
akarlar çıkmaktadır.   İlk 12 günlük yumurtlama süresi sonunda her 
gün ortalama 0.85 yumurta bırakılmaktadır.
Dişi akarlar ortalama 8-10 yavru üretmektedir. Genellikle her bir 
konakçıda bir nesil acarapis üremesi vardır. Yumurtadan çıkan ikinci 
nesil dişi akarlar sonbahar yada kış dönemine denk geldiğinde daha 
uzun   bir   yaşam   süresine   sahip   olmaktadır.     Akar   6   bacaklı   larva 
aşamasını takiben nimf aşamasına geçer. Sonuçta erişkin bir dişi 14 - 
15 günde, erişkin bir erkek ise 11 - 12 günde meydana gelmektedir. 
Dişi   akarın   gelişmesi  tamamlandıktan   kısa   zaman   sonra 
çiftleşme gerçekleşmektedir.  Çiftleşen dişi akar  tracheanın spirikular 
deliğinden dışarı çıkarak yeni bir konakçı arıya geçmektedir. Yetişkin 
erkek   parazitlerin   diğer   konakçılara   gittikleri   görülmemektedir.   A. 
woodi’nin, dişi:erkek oranı 3:1, 4:1 yada 2.4:1 arasında değişmektedir.
Bal arısında trachea akarı varsa,   ana arı, erkek arılar ve işçi 
arılar enfeste olmaktadır. Uzak koloniler arasında Acarapis woodi’nin 
yayılmasında   yollarını   şaşıran   erkek   arılar   rol   oynamaktadır.   Buna 
karşın, işçi arılar, sayıca çok fazla sayıda olduklarından hastalık için 
birinci derecede öneme sahiptir. Ana arılar uzun yaşam süreleri göz 
önünde   alındığında   trachea   akarları   kaynağıdır.   Ancak   ana   arılarda 
trachea   akarı   2   nesilden   fazla   üreyememektedir.   Acarapis   woodi 
konakçı dışında yaşamamaktadır. Acarapis dorsalis ve A. externus arı 
üzerinde gömlek değiştirmektedir. Fakat bu iki tür, arının iç kısmında 
yaşayan A. woodi’den farklı olarak arının dış kısmında yaşamaktadır. 
Trachea   akarı,   mecburi   parazittir.   Erişkin   arıdan   ayrıldıktan 
sonra birkaç saatten fazla yaşayamaz. Çiftleşen erişkin dişi trachea 
akarları,   daha   yaşlı   arılardan   3   günlükten   küçük   genç   arılara 
geçmektedir.   Bu   geçiş   A.   woodi’nin   yaşam   döngüsünün   temel 
unsurudur.   Aslında   arı   kolonisi   içinde   yayılabilmesinde   konakçının 
hareket etmesine bağlıdır. Doğada kendi halinde yaşayan arı kolonileri 
arılıklardakine kıyasla çok daha fazla akara maruz durumdadır. Üç 
şekilde   koloniler   arasında   yayılma   yapmaktadır.   Oğul   vermek, 
hırsızlık ve kovan şaşıran erkek ve işçi arılar olması halinde.
Kolonilerdeki akarın yaygınlığı aydan aya büyük bir farklılık arz 
etmektedir. Genellikle geç yaz döneminde ve sonbaharda artmakta, 
geç  ilkbahar ve yaz döneminde en düşük düzeye inmektedir. 
79

---