Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
körükle   duman   verilerek   arıların   uzaklaşması   sağlanmaktadır.   Bu 
uygulamada 15 ml %65’lik formik asit kullanılmaktadır. Uygulama 
toplam 5 - 6 uygulama olacak şekilde tekrarlanmaktadır.
Formik   asit   normalde   %80-85’lik   konsantrasyonda 
satılmaktadır. Bu nedenle yanlışlıklara neden olmamak için ürünün 
konsantrasyonuna dikkat edilmelidir. Kovanlara uygulamada; 3 kısım 
(%85’lik konsantre) formik asit ile 1 kısım su karışımından oluşan 
%65’lik   solüsyon   tavsiye   edilmektedir.  30   ml   %65’lik   formik   asit 
çerçevelerin üzerine  pete emdirilmiş olarak yerleştirilir.  Hem varroa 
hem de trachea akarına etkilidir. Trachea akarı için 5-6 gün arayla 3 
kez   uygulanır.   Varroa   için   5-6   gün   arayla   5   ya   da   6   uygulama 
yapılmaktadır.
Formik   asidin   arıcı   tarafından   hazırlanıp   uygulanması   bilgi, 
beceri   ve   tecrübe   işidir.     Her   arıcı   formik   asit   düzeyini   doğru 
hazırlayamaz. Bu nedenle arıcıların ruhsatlı ilaçlarla varroa ve trachea 
akarlarıyla mücadele etmeleri uygun olacaktır. 
Laktik Asit:  Laktik asitin %15'lik solüsyonu 7 gün arayla her 
bir   peteğin   üzerine   5-6   ml   püskürtülerek   yılda   toplam   4 
uygulanmaktadır.   Yaz   aylarında   populasyonun   artması   halinde 
peteklere 8 ml uygulanmaktadır. Laktik asit sonbaharda ve ilkbaharda 
bal   akımı   başlamadan   4   hafta   önce   varroa   kontrolünde   emniyetle 
kullanılabilmektedir. Doğru uygulandığında arı ölümü oldukça düşük 
olmaktadır   (1.1   arı/gün/kovan).   Laktik   asit   balda   kalıntı   sorunu 
yapmamaktadır.
Oksalik Asit 
Püskürtme yöntemi: Bu uygulamada 30 gr dehidrat oksalik asit 
1000 ml suda tamamlanarak çözülmektedir. Hazırlanacak solüsyonda 
yalnızca oksalik-2-hidrat (C
2
H
2
O
2  
2H
2
O), sulandırılabilen oksalik asit 
kullanılmaktadır. Her peteğe arıların bulunduğu kümeler üzerine 3 - 4 
ml çözelti el spreyi ile püskürtülmektedir. Etkinlik %95'in üzerindedir. 
Uygulama sonbahar ve ilkbaharda yapılmaktadır.
Oksalik Asit Damlatma Yöntemi:  Damlatma yönteminde 35 
gr dehidrat oksalik asit 1/1olarak hazırlanmış şurup içerisine konarak 
solüsyon 1000 ml’ye tamamlanarak kullanılmaktadır. Bu çözeltiden 
arıların   dolaştığı   aralıklara   (5-6   ml/aralık)   damlatılmaktadır.   Bu 
65

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
uygulama   sonbaharda   yavrusuz   dönemde   ve   dış   sıcaklığın   0°C'nin 
üzerinde   olduğu   zamanlar   yapılmaktadır.   Şurup   içerisine   konulan 
oksalik asit miktarı yavru yetiştirme mevsimine; şeker miktarı koloni 
büyüklüğüne bağlı olarak ayarlanmaktadır. Sonbaharda 1 uygulama 
yapılmaktadır. Uygulamalar ılık çözeltilerle yapılmalıdır. Solüsyonlar 
taze   hazırlanarak   kullanılmalıdır.   Oksalik   asidin   solunmaması   için 
ağız maskesi kullanılmalıdır. 
Oksalik   doğal   olarak   balda   bulunmasına   karşın   akara   karşı 
kullanıldığında balda farklı bir tat kalıntısı bırakabilmektedir. Balın 
kalitesini etkilememek için sonbaharda uygulanmamalıdır. 
Biyoteknik Mücadele Yöntemleri :  Varroa parazitinin erkek 
arı   gözlerini   daha   fazla   tercih   etmektedir.   Varroa’ların   çoğunlukla 
erkek   arı   gözlerinde   bulunmasına   karşın,   işçi   arı   gözlerinde   de 
olduğundan   erkek   arı   gözlerinin   yok   edilmesi   tam   olarak   etkili 
olmamaktadır.   Ancak   kovandaki   varroa   sayısını   sınırlaması 
bakımından önemlidir.
İlkbaharda (Mart - Nisan)  kolonilere 2 - 3 erkek arı temel peteği 
kuluçkalığın   ortasına     verilmektedir.   Erkek   arı   gözleri   tamamen 
sırlandıktan sonra çıkartılmaktadır. Sırlı petekler dondurularak erkek 
arı   larvaları   yok   edilmektedir.   Bu   petekler   beklemeden   tekrar 
kullanılmaktadır. Bu yöntemin etkili olması için sezon içinde birkaç 
defa tekrar edilmektedir.
Diğer bir uygulamada ise çerçevelerin üst kısmına 3-4 eninde 
temel petek tutturularak kovana verilmektedir. Bu kısımda işçi arılar 
tarafından   erkek   arı   gözleri   yapılmaktadır.   Ana   arının   yumurta 
bırakmasını izleyen süreçte varroa’lar gözlere girmektedir. Daha sonra 
dışarı   alınarak   imha   edilmekte   yada   dondurucuda   tutularak   tekrar 
kullanılmaktadır.  Varroa   ilaçlamasında   ilaçların   sürekli   kullanımına 
bağlı olarak ilaca karşı bir direnç geliştirmesi mümkün olabilmektedir. 
Bu nedenle ilaçların dönüşümlü olarak kullanılmasında fayda vardır.
6.2. Varroa underwoodi
Nepal   ve   Güney   Kore’de   Apis   cerana   arılarının   erkek   petek 
gözlerinde   düşük   seviyelerde   bulunmuştur.   Varroa   destructor’e 
benzemektedir.  Varroa’dan daha küçüktür. Dişileri yaklaşık 760 µm 
uzunluğunda,   1160   µm   genişliğindedir.   Erkekleri   yaklaşık   675   µm 
uzunluğunda, 600 µm genişliğindedir.
66

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
6.3. Euvarroa Sinhai
Apis   florea’nın   yavrularının   parazitidir.   Erişkin   dişi   Euvarroa 
sinhai,   Varroa   destructor’dan   biraz   küçüktür.   Yaklaşık   1040   µm 
uzunluğunda, 1000 µm genişliğindedir.  Kahverenginde olup görünüş 
olarak az çok armut şekline benzemektedir.   Üreme döngüsü Varroa 
destructor   gibidir.     Parazit   yalnızca   erkek   arı   yavru   gözlerine 
girmektedir.   Apis florea, E. sinhai’ye karşı kendini temizleme yada 
başka bir şekilde savunma mekanizması geliştirememiştir.   Euvarroa 
sinhai   Tayland,   Hindistan,   İran’da   A.   florea’da   görülmektedir. 
Deneysel çalışmalar A. mellifera ve A. cerana arılarında enfestasyon 
yapma   gücüne   sahip   olduğunu   göstermektedir.   Ancak   A.   florea 
parazite karşı herhangi bir savunma mekanizması göstermezken; A. 
mellifera ve A. cerana aktif olarak E. sinhai’ye saldırmaktadır. 
6.4. Euvarroa Wongsiri
Bu cins içinde yer alan Euvarroa wongsiri, Sumatra adasında 
Apis andreniformis erkek arı yavru gözlerinde görülmektedir.
6.5. Tropilaelaps clareae
Güney   doğu   Asya   bölgesinde   görülmektedir.   Tropilaelaps 
clareae’nin   hayat   döngüsü   varroa’ya   benzemektedir.   İlk   olarak 
Filipin’lerde Apis mellifera kolonilerinde görülmüştür.
Tropilaelaps türleri erişkin bal arısında ve gelişmekte olan yavru 
dönemlerinde   ciddi   zarar   vermektedir.   Parazitlenmenin   bir   sonucu 
olarak,   anormal   yavru   gelişimi,   hem   ergin   arıda,   hem   de   yavru 
döneminde   ölümler   meydana   getirmektedir.   İlerleyen   aşamada, 
kolonide   çöküş   ve   şoka   girme   gerçekleşir.   Arılar   kovanı   terk 
etmektedir.Akarın gerçek konakçısı dev bal arısı A. dorsata olmasına 
karşın,   A.   mellifera   kolonilerini   kolaylıkla   enfeste   edebilmektedir. 
Ayrıca diğer Asya bal arıları olan Apis laboriosa, Apis cerana ve  Apis 
florea’de  bulunmaktadır.  Parazit  İran,  Pakistan, Papua Yeni Gine ve 
Afganistan’da tespit edilmiştir. 
Tropilaelaps clareae, erişkin dişisi 1.030 µm uzunluğunda, 550 
µm   genişliğinde,   elongate   ,aktif,   açık   kırmızımsı-kahverenkli   olup 
Asya’da Apis dorsata’nın doğal parazitidir.   Erkekleri hemen hemen 
dişileri kadar vardır. Erişkin parazitin üst kısmı serttir.
Apis   dorsata’nın   parazitidir.   Apis   dorsata,   bu   paraziti 
öldürebilmektedir.   Erişkin   dişi   parazit   çoğunlukla   A.   dorsata’nın 
67

---