Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Ağır   enfeste   kolonilerde   arı   larvaları   deforme   olmuştur. 
Yavrulu   petek   gözlerinde   düzensiz   larva   dağılımı   vardır.   Petek 
gözlerinden   çıkan   arıların   kanatları   hasarlı,   karınları   kısalmıştır. 
Şiddetli enfestasyonlarda gelişmekte olan yavrularındaki ölüm oranı 
%   50’ye   varabilmektedir.   Bazı   enfeste   kolonilerde   çok   daha   fazla 
ölüm gerçekleşebilir. Bu kolonilerde kokuşan larva ve pupa kokuları 
dikkati çekmektedir.
Varroa destructor ile Tropilaelaps türleri arasında çok belirgin 
farklar vardır. Bu farklar bir büyüteç ile bakıldığından çok belirgindir. 
Varroa,   Tropilaelaps’dan   daha   büyük,   yukarıdan   bakıldığından   eni 
uzunluğundan daha fazla olup oval şekilli ve Tropilaelaps’e nazaran 
daha yavaş hareket etmektedir. Tropilaelaps türlerinin şekli oval olup 
uzunluğu   eninden   daha   fazladır.   Varroa’dan   daha   hızlı   bir   şekilde 
yavru petek gözlerine girmektedir. Varroa destructor, T. clarea’dan 
yaklaşık   3   kat   daha   büyüktür.   Varroa’nın   eni   T.   clarea’nın   ise 
uzunluğu   fazladır.   Dıştan   bakıldığında   varroa’nın   bacakları 
görülmemesine   karşın,   tropilalelaps’ın   bacakları   görülmektedir. 
Tropilaelaps türlerine, ergin arılardan üzerinde görülmelerine  kıyasla, 
yavrulu   gözler   içinde   çok   daha   fazla   rastlanılmaktadır.   Bu   durum 
enfestasyonu   daha   kolay   teşhis   etmemizi   sağlar.     Ergin   dişi 
Tropilaelaps   petek   gözünün   dışında,   petek   üstünde   hareketli   halde 
görülürken; yavrulu petek gözü içinde yavruyla beslenen immature 
parazitler hareketsiz ve soluk renkte gözlemlenir
Varroa   destructor   tropikal   bölgeler   dışında   çok   ciddi   bir 
problemdir. Ancak tropikal ve subtropikal bölgelerde ise T. clareae 
çok daha öldürücü olmaktadır. T. clareae ılıman bölgelerde kolayca 
kontrol edilebilir olmasına karşın; gelecekte küresel ısınmalara bağlı 
olarak birçok yeni bölgede görülebilecektir. 
Kontrol   ve   Mücadele   :  Kimyasal   maddeler   kullanmadan 
kontrol   metodu   mevcuttur.   Ana   arı   kutu   içinde   hapsedilmektedir. 
Kapalı yavrulu petek gözleri kesilip atılmaktadır. Açık ve kapalı tüm 
yavrulu   petek   gözleri   silkelenir.   Bal   akım   sezonunun   sonunda   ana 
arıyı   hapsetmek   üretim   kayıplarını   en   aza   indirecektir.   Yavrulu 
petekler   başka   bir   kovana   yerleştirilir.   Yeni   çekirdek   koloni   elde 
edilmiş olur. Gözlerden arılar çıktıktan 2 gün sonra koloniler tekrar 
birleştirilir.  
Akarasid ilaçlar   akarları öldürür. Varroa için kullanılan 
birçok   akarasid   Tropilaelaps   için   kullanılabilir.   Özellikle   bu   yeni 
71

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
akarlar için geliştirilen herhangi bir ilaç yoktur.
  Tropilaelaps clareae 
erişkin   arılar   üzerinde   çok   kısa   bir   zaman   kaldığından   ilaç   arılar 
üzerindeki   parazite   yeterli   etkiyi   yapmamaktadır.Yavrulu   gözler 
içinde   T.   clareae’nin   büyük   bir   kısmı   bulunduğundan   ilaç   asıl   bu 
dönemde etkinliği sahiptir.   Formik asit uygulamaları çok   etkilidir. 
Formik asit, varroa’ya karşı gösterdiği etkinlikten daha fazlasını T. 
clareae’ya   karşı   göstermektedir.  
Tüm   sezon   süresince   yapılacak 
sürekli   kontrollerle   akar   seviyesinin   zararlı   olabilecek   seviyenin 
altında   tutulmaya   çalışılmalıdır.   Tropilalelaps   kontrolü   Varroa   için 
kullanılan   hem   veteriner   ilaçları   hem   de   biyoteknik   metodları 
kullanılarak yapılmalıdır.
Bu   akarların   biyolojileri   bilindiği   için,   hayat   döngülerini 
bozarak   üremelerini   engellemeye   çalışılmaktadır.   Tropilaelaps’lar 
yavrulu   alanlara   konulan   "tuzak   petekler"   kovandan   dışarı   alınarak 
imha edilir. Bu işlemle petek gözlerine girmiş olan Tropilaelaps’lar 
yok edilmiş olur. Akarlar ergin arı üzerinde beslenemeyeceklerinden 
ana   arıyı   belli   sürelerde   kafes   içine   alma,   yapay   oğul   alarak   yada 
koloninin kısa süreli kuluçkasız bırakılması gibi yöntemlerle akarların 
yaşam   döngüleri   kesintiye   uğratılarak,   kolonideki   akar   sayısı 
düşürülmeye çalışılmalıdır.
6.6. Tropilaelaps koenigerum
Sri   Lanka’daki   A.   dorsata   kolonilerinde   Tropilaelaps 
koenigerum görülmüştür. T. clareae’den daha küçüktür. Erişkin dişi 
yaklaşık   700   µm   uzunluğunda,   450   µm   genişliğinde,   oval   ve   açık 
kahverenklidir.   T.   clareae   ile   mukayese   edildiğinde,   erişkin   erkek 
parazitler   dişilere   göre   daha   küçüktür.     A.   dorsata   kolonilerindeki 
yavrulu   gözlerin   üstünde,   işçi   arı     ve   ana   arı   gözlerinde   pupaların 
üstünde   ve   erişkin   arıların   üzerinde   bulunmaktadır.   Tropilaelaps 
koenigerum, Apis laboriosa’larda da görülmektedir.
7. Küçük Kovan Böceği (Aethina tumida)
Küçük   kovan   böceği   Güney   Afrika’nın   doğal   böceğidir. 
Aethina   tumida’dan   daha   büyük   kovan   böceği   de   vardır.   Adı 
Hyplostoma fuligineus’dur.   Her ikisi de kovanlarda görülmektedir. 
Afrika’nın tropikal ve tropik altı bölgelerinde yaşamaktadır. Afrika’da 
önemli bir problem değildir. Nitidulidae familyasında yaklaşık 2,800 
tür   mevcuttur.   Nitidulid’ler   benzer   böceklerle   karıştırılabilir. 
72

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Genişlemiş 5 tarsal parçanın olmasıyla, enine procoxal  boşluk, yivli 
metacoxae ve genişlemiş tarsal parçalar, küçük dışa doğru olan tarsi, 3 
parçalı anten sapı ile ayırt edilmektedir. 
Yumurta, inci beyazı renginde   1.4 mm uzunluğunda ve 0.26 
mm genişliğindedir.   Benzer renk arı yumurtasında da   görülmekle 
birlikte arı yumurtası daha küçüktür.  Yumurtalar düzensiz bir sayıda 
bırakılmaktadır. Bazı gözlere 1 adet bırakırken başka bir göze 5 - 10 
adet bırakılmaktadır. Dişi parazit yumurtlamak için daha çok yarık ve 
boşlukları tercih etmektedir.   İnkubasyon süresi 1 - 6 gün kadardır. 
Yumurtadan 2 - 4 gün içinde larva çıkmaktadır.  2 yada 3 küçük kovan 
böceğinin peteğe bırakmış olduğu yumurta kümesinden çıkan larvalar 
ağır   bir   zarara   neden   olmaktadır.     Dişilerin   birkaç   günden   bir   aya 
kadar yaşamaları nedeniyle çok fazla yumurta bırakabilmektedir.   
Larva, küçük kovan böceğinin kovana zarar veren dönemidir. 
Yumurtada yeni çıkan larva uzunlamasına yatmış halde durmaktadır. 
Yeni çıkan larvanın büyük bir  başı ve tüm vücudu üzerinde bir çok 
küçük çıkıntıları vardır.   Bu yapılar larvanın bal içinde boğulmasını 
önlemektedir.   Küçük   kovan   böceği   larvası   ile   Galleria   mellonella 
larvası   karıştırılabilmektedir.     Aethina   tumida   larvasının   6   adet 
belirgin   ön   ayağı   mevcuttur.     Büyük   kovan   güvesi   larvasının     ön 
ayakları çok daha küçük ve tek tiptir.  Her 2 zararlı da aynı kovanda 
tesadüfü olarak bulunabilmektedir.
Aynı yaştaki larvaların büyük oranları arasında büyük farklılık 
vardır. Genellikle 10 - 14 günde büyürler. Bazen daha kısa yada uzun 
sürebilmektedir.Yavaş büyüyen larva büyüdüğünde de küçük bir ergin 
olmaktadır.     Larva   4   günde   6.35   –   5.32   mm   kadar   büyümektedir. 
Larva,   toprağa   girerek   pupa   haline   geçmektedir.   Larvanın   pupa 
aşamasına geçmekte olduğu bu dönemde böcek korunmasız haldedir.
73

---