Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
değişebilmektedir. Bazı amitraz içerikli ilaçlar körük içinde yakılarak 
dumanı   kovan   girişinden   verilirken;   bazı   ilaçlar   ise   kovan   içinde 
yakılarak kovan girişi belli süreler kapalı tutulmaktadır. Bu nedenle 
ilaçların   açıklama   kağıtları   okunarak   uygulamalar   ona   göre 
yapılmalıdır.
Bayvarol:    Flumethrin   etken   maddeli   şerittir.   Kovan   içine 
uygulanır.     Kovandaki   merkezi   kısımdaki   yavrulu   petekler   arasına 
konarak   etkili   sonuç   alınmaktadır.   Şerit   çerçevenin   üst   kısmına 
tutturulur.   Büyük   kolonilerde   daha   geniş   bir   yavru   üretme   alanı 
olduğundan   2 şeritin son kısımları birleştirilerek kullanılır. Büyük 
kolonilerde 4 şerit kullanılır. Genç ve çekirdek kolonilerde ise bunun 
yarısı uygulanır. 24 saat sonra atılan varroalar kontrol edilir. Kovan 
içinde en fazla 6 hafta tutulmalıdır.
Tymovar:  Her   biri   15   g   kekik   yağı   içeren   sünger   tabletler 
halindedir.   Kekik   yağı   gıda   ürünlerinde   kullanımına   izin   verilen 
tamamen   doğal   bir   maddedir   ve   tamamen   güvenlidir.   Tabletlerden 
buharlaşma   aracılığıyla   kekik   yağı   buharı   kovanın   içini   doldurur. 
Thymovar tabletlerinden yayılan buhar varroa üzerinde öldürücü etki 
gösterir.   Thymovar,   bal   döneminde   kullanılsa   dahi,   arılara   zarar 
vermez.   Ancak   bal   döneminde,   arılar   kovan   içindeki   yabancı 
maddelere karşı saldırgan olacaktır ve Thymovar uygulamasının bal 
öncesi ve sonrası yapılması tavsiye edilir.
Thymovar   her   dönem   kullanılabilirse   de   dış   hava   sıcaklıkları 
ilacın   etkinliğinde   büyük   öneme   sahiptir.   Uygulama   sırasındaki 
günlük dış hava sıcaklıkları en az 12°C ile en fazla 30°C arasında 
olmalıdır.   Bu   aralıklar   dışında   kullanılması   (özellikle   30°C   üzeri) 
arılara zarar verebilir. Thymovar'ın arılar için bir tehlike oluşturması 
sadece belirtilen yüksek sıcaklıklarda kullanıldığında söz konusudur.
Kovan tipi
İlkbahar Bal Öncesi
Sonbahar Bal Sonrası
Normal Kovan
1/4
1/2
İki Katlı Kovan
1/2
1
Kullanım Şekli: Thymovar günlük hava sıcaklıklarının 12°C ile 
30°C   arasında   olduğu   dönemlerde   kullanılmalıdır.   Ancak,   en   iyi 
etkinliğini   20°C   ile   25°C   arasında   göstermektedir.   Bal   öncesi 
(ilkbahar) ve sonrası (sonbahar) yılda iki dönem kullanılır. Thymovar 
62

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
çıtaların   en   üstüne   yerleştirilir   ve   3-4   hafta   boyunca   bırakılır. 
Thymovar   kullanılırken   kovanın   giriş   kısmı,   her   zaman   olduğu 
şekliyle, açık tutulmalıdır. Tüm koloniler eş zamanlı olarak Thymovar 
ile tedavi edilmelidir. Bal öncesi (ilkbahar) dönemde arıların güçsüz 
olabileceği dikkate alınarak, Thymovar'ın kovan başına 1/4 (çeyrek 
sünger) oranında kullanılmaktadır. Bu oran, bal sonrası, 1/2 (yarım) 
sünger olarak artırılmalıdır.
Fluvalinate:  Apistan   isimli   ilaç   fluvalinate   içermektedir. 
Apistan şeritten birincisi 3. - 4. çerçeveler arasına konurken, 2. şerit 7. 
- 8. çerçeveler arasına yerleştirilmektedir. Küçük kolonilere bir şerit 
yavru bölgeye gelecek şekilde asılmaktadır. 
Arıcılar fluvalinate içeren Mavrick isimli elma iç kurdu ilacını 
yasak olmasına rağmen kullanmaktadır.  Kontrolsuz olarak kullanılan 
ilaçlar hem kolonileri hem de insan sağlığı için önemli bir problemdir. 
İlaçlar   birçok   denemeler   sonucu   etkili   olması   istenilen   etken   yada 
zararlı   üzerindeki   etkinliğinin   yanında   insan   sağlığı   için   de 
değerlendirilmektedir.   Bir   etken   madde   her   ikisini   de   sağlıyor   ise 
kullanılabilmektedir.   Bu   bakımdan   ele   aldığımızda,   arı   ilaçlarının 
etken   veya   zararlıyı   yok   etmesi   başlı   başına   bir   kullanım   kriteri 
olamaz.   Aynı   zamanda   insan   sağlığı   için   kullanılabilir   olması 
önemlidir. Arının ürettiği bal, polen ve bal mumu insanlar tarafından 
gıda olarak kullanılmaktadır. Bal ve bal mumu içerdikleri maddeleri 
uzun süre muhafaza ettiklerinden kullanılan maddeler ve kullanılma 
dozları   çok   önemlidir.   Bu   sebeple   arıcılarımızın   ruhsatlı   ilaç 
kullanmaları   çok   önemlidir.   Bu   kısımda   yurt   dışında   arıcılar 
tarafından   kullanılan   bazı   etken   maddelerin   uygulamalarına   dair 
bilgiler   verilecektir.   Halen   arıcılar   kendi   aralarında   bilgi   alışverişi 
yaparak yada bir kısım arıcı birliklerinin teşvikiyle ve organik arıcılık 
uygulamalarına bağlı olarak   ruhsatlandırılmamış kimyasal maddeler 
kullanmaktadır.   Bu   kimyasalların   bir   kısmının   kullanılacak   şekilde 
paketlenmemiş olduğundan acemi arıcıların koloni kayıplarına neden 
olmaktadır. Bazen arıcının tüm arı kolonileri sönmektedir. Veteriner 
hekimler ruhsatlı ilaç kullanımı yanı sıra  Türkiye’nin bir gerçeği olan 
organik   asittlerin   uygulanmaları   konusunda   bilgi   sahibi   olmalıdır. 
Tarım   ve   Köyişleri   Bakanlığı   ise   organik   arıcılıkta   kullanılacak 
asitlerin   ruhsatlı   ilaç   halinde   sahaya   sunulmasınde   teşvik   edici 
olmalıdır. 
63

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Varroa  ile mücadelede organik kökenli; formik asit, laktik asit, 
asetik   asit,   oksalik   asit,   nane,   mentol,   timol,   okaliptüs   veya   kafur 
kullanılabilir. Bu amaçla formik asit ve timol içerikli ruhsatlı ilaçlar 
piyasada bulunmaktadır. 
Formiset: Formik asit içeren yaş karton çubuklar buhar tarzında 
etkimektedir.   İlaçlamalar   4-5   gün   arayla   3   kez   yapılmaktadır. 
İlaçlamadan   sonra   kuruyan   çubuklar   kovan   dışına   çıkarılmaktadır. 
Formik   asit   uygulanması   ile   hem   varroa   hem   de  trachea   akarı  ile 
mücadele   edilmektedir.  Formik   asit   kapalı   yavru   gözlerindeki 
Varroa’lara ve trachea akarına karşı da etkilidir. 
Bölme tahtası olan 3-5 koloni varsa, çerçeveli zayıf bir kovana 
bir karton çubuk, eğer kovanda 7-10 çerçeveli varsa   2 adet   karton 
çubuk   aynı   anda   çerçeveler   üzerine   bırakılmakta   ve   kovan   kapağı 
kapatılmaktadır.   Hava   sıcaklığı   27°C’den   fazla   ise   formiset 
uygulaması yapılmaz.
Formik   asidin   uygulanması   sırasında   kovan   giriş   ve 
havalandırma deliklerinin tamamen açılması gerekmektedir. Formik 
asidin yavaş buharlaşması, ilacın etkinliği bakımından çok önemlidir. 
Hava   sıcaklığı   10-25°C   arasında   iken   en   iyi   sonuç   alınmakta, 
30°C’den   yüksek   sıcaklıkta   ana   arı   ve   arı   kaybı   meydana 
gelebilmektedir.   10°C’den   düşük   sıcaklıkta   ise   ilaç   yeterli   etkiyi 
gösterememektedir. Formik asit doğal olarak balda % 0.1-0.5 oranında 
bulunmasına   karşın,   balda   kalite   problemleri   meydana 
getirebileceğinden   bal   hasadından   8   hafta   önce   uygulamayı 
bitirmelidir.   Formik   asit   içeren   ilaç   haricinde   arıcılar   tarafından 
kullanılan birçok farklı uygulaması vardır. 
Formik asit jel uygulaması Varroa’lara %84, trake akarına %100 
etki yapmaktadır. Formik asidin jele emdirilmiş 240 g /2 uygulama ile 
%97.49   etkilidir.   Formik   asit   jel   uygulama   yöntemi,   püskürtme 
yöntemine   daha   göre   kullanım   riskini   azaltmaktadır.   Formik   asit 
püskürtme   şekli   etkili   olmasına   rağmen   çok   hızlı   buharlaştığında 
toksik etki oluşturabilmektedir. 
Formik   asidin   bir   diğer   uygulama   yöntemi;   doğrudan   dip 
tahtasına verilmesidir. Bu yöntemde, formik asit bir şırınga yardımı ile 
kovan dip tahtasının alt kısmından kovan içine püskürtülür. Ancak 
burada dikkat edilmesi gereken nokta; kovan dip kısmındaki arıların 
zarar görmesinin engellenmesidir. Bunun için kovan giriş deliğinden 
64

---