Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
AB uzmanlarının Türk uzmanlara verdiği eğitimde ise, 
Yılda iki defa Varroa kontrolü yapılmaktadır.
Birinci kontrol Temmuzda,
< 5 Varroa / gün                koloni için tehlike yok.
5 – 10 Varroa / gün           koloni için tehlikeli düzeye varabilir.
> 10 Varroa / gün              koloni sönebilir.
İkinci kontrol Sonbaharda  (Ekim – Kasım)
> 1 Varroa / gün               İlaç uygulanmalıdır. 
Doğal yolla dökülen 1 varroa varsa kolonide 500 varroa vardır.
Mart - Ağustos 1 varroa dökülüyorsa 100-200 varroa mevcuttur.
Eylül – Ekim 1 varroa dökülüyorsa 200 varroa mevcuttur.
Kasım - Aralık 1 varroa dökülüyorsa 500 varroa mevcuttur.
Doğal yolla ölen varroa sayısı 1’den fazla ise ilaç önerilmelidir. 
Varroa’nın   varlığının   kolonideki   derecelendirilmesi   yapılacak 
mücadelede   arılara   yol   göstermesi   açısından   önemlidir.   Varroa 
mücadelesi ihmal edilmeden her ilkbahar ve sonbaharda yapılmalıdır.
Isı uygulamaları : Erişkin varroalı arılar 42 - 48°C sıcak hava 
ısıtarak   Varroa   destructor   öldürülmektedir.   Varrolar   38°C’de,   arı 
yavruları   ise   44-45°C’de   ısıdan   etkilenmektedir.   Erişkin   arılar   ve 
kapalı yavrulu petek gözleri uzaklaştırılarak ısı uygulanmaktadır. Isı 
iyi kontrol edilemez ise  çok sayıda arı ölmektedir.  Isı uygulamaları 
saha şartlarında pratik değildir.
Eski   petek   kullanmamak   :  İki   yıldan   eski   peteklerin 
kullanılması halinde petek gözü iç hacimlerindeki daralmaktadır. Eski 
peteklerdeki   gözler   daha   çok   enfeste   olmaktadır.   Bu   nedenle 
kolonideki eski petekler her yıl yenileri değiştirilmelidir. 
Kimyasal   Mücadele   :  Kimyasal   maddelerle   mücadelede 
başarılı   olmak   için   varroa’nın   yaşam   döngüsünü   iyi   bilmek 
gerekmektedir. Böylece ilaçlama aralıkları  daha iyi tayin edilecektir. 
Varroa yaşamının  yumurta, larva, protonimf ve deutonimf bölümünü 
kapalı yavru gözleri içinde, ergin halini ise yavru gözü dışında ve arı 
üzerinde     geçirmektedir.   Parazitle   mücadelede   kullanılan   ilaçlar, 
kapalı   yavru   gözleri   içindeki   varroa’yı   öldürmemektedir. 
59

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Kullanılacak etkili ilaçlar ve doğru uygulamalar sonrasında parazit en 
az   seviyelere   indirilebilmektedir.   İlaçlama   zamanı   ile   koloninin 
gelişimi arasında doğrudan bir etkileşim vardır.   Arının bulunduğu 
coğrafi bölgeye ve iklim şartlarına göre kolonideki larva sayısı Şubat, 
Mart   ve   Nisan   aylarında   artmaktadır.   Çiçeklenmenin   azalmasına 
paralel   olarak   ana   arının   yumurtama   sayısı   düşmektedir.     Kış 
sezonunda larva ve pupa sayısı yılın en düşük seviyesine inmekte; 
hatta   bazen   kolonide   hiç   yumurta,   larva   ve   pupa   olmamaktadır. 
Kolonideki yavru üretimindeki azalma ve çoğalmalara paralel olarak 
varroa’nın   yoğunluğu   artmakta     ya   da   düşmektedir.     Varroa   ile 
mücadele   edilmez   ise   ilkbahardan   sonbahara   kadar   parazit   sayısı 
artmaktadır. Sonbaharda koloninin mevcudu azaldığından kovandaki 
arı başına düşen varroa sayısı yaz aylarıyla kıyaslandığında, çok daha 
fazla olmaktadır.  Yavru üretiminin en az olduğu, varroa’nın hepsinin 
ergin arıların üzerinde olduğu dönemlerde ilaçlamadan en iyi sonuç 
alınmaktadır.  Bu dönemler erken ilkbahar ve geç sonbahar aylarıdır. 
Bu aylarda daha az bal bulunduğundan balın ilaçla teması diğer bir 
avantajdır. Böylece insan gıdası olarak tüketilecek bal ile ilaç teması 
olmayacaktır. Balda ilaç kalıntı problemi yaşanmayacaktır. 
Varroa   tedavisinde   kullanılan   ilaçların   sürekli   olarak 
kullanılması, iyi zamanlama   yapılmadan yüksek dozlarda verilmesi 
durumlarında   varroa’da   ilaçlara   karşı   direnç   gelişmektedir.     Bu 
durumda ilaçtan istenilen fayda sağlanamamaktadır. 
Varroa Mücadelesinde Kullanılan Ruhsatlı İlaçlar
(Varroa destructor için)
Ticari adı
Farm. şekli
Etkin madde
İMPAMİT
Arı tütsü kağıdı
Amitraz
PLUSMAT
Arı tütsü kağıdı
Amitraz
RULAMİT-VA
Arı tütsü kağıdı
Amitraz
VARROSET
Arı tütsü kağıdı
Amitraz
VAMİTRAT-VA
Arı tütsü kağıdı
Amitraz
VARROASON
Arı tütsü kağıdı
Amitraz
PERİZİN %3,2
Çözelti
Kumafos
FORMİSET
Kovan içi şerit
Formik asit
BAYVAROL
Kovan içi şerit
Flumethrin
TYMOVAR
Kovan içi sünger
Timol
60

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Bütün   varroa   ilaçları   akşam   üzeri   uygulanmaktadır.   Böylece 
bütün arılar kovana dönmüş olurlar. İlaç uygulanırken hava sıcaklığı 
14°C’nin üzerinde olmalıdır. Kullanılacak ilacın etken maddesine göre 
uygulaması esnasındaki hava sıcaklığı derecesi değişebilmektedir.
Ruhsatlı   varroa   ilaçları   amitraz,   formik   asit,   flumethrin   ve 
kumafos   içeriklidir.   İlaçların   etken   maddelerine   göre   uygulama 
esnasında   istenilen   hava   sıcaklığı,   ilacın   veriliş   şekli,   uygulama 
zaman aralığı  değişmektedir.
Perizin   :  Kumafos   etken   maddeli   organik   fosforlu   bir 
insektisiddir.  Arılara yönelik zehirleyiciliği oldukça düşük, varroaya 
karşı   seçkin   bir   zehirleyicilik   özelliği   yüksektir.   Varroya   karşı 
sistemik etkili bir akar ilacı olarak kullanılmaktadır. Arı bitine  karşı 
da etkilidir. Perizin 1 ml ilaç, 49 ml suya katılarak kullanılır.
Hazırlanan ilaç çerçeveler arasından arılar üzerine eşit şekilde 
akıtılır.   İlaç   hazırlanmadan   önce   kovanların   üst   kapakları   açılarak 
içlerindeki   arılı   petek   sayıları   kontrol   edilmelidir.     Dolu   çerçeve 
sayısına göre ilaç solüsyonu hazırlanır.  Her bir arı dolu çerçeve  için 5 
ml sulandırılmış ilaç solüsyonu yapılır.  Toplam arılı çerçeve sayısı  x 
5 ml ilaçlı solüsyon=  Tüm arılar için hazırlanan ilaçlı solüsyonu verir. 
İlaçlama    1 hafta sonra tekrar edilmeldir.   Kovanda aşırı varroa var 
ise,   ilkbahar   ve   sonbahar   dışında   da   ilaçlama   yapılmalıdır.   Bu 
durumda arka arkaya 3 uygulama yapmak gerekmektedir.  Çevre ısısı 
5°C’nin altında iken perizin kullanılmaz.
İmpamit,   Plusmat,   Rulamit-Va,   Varroset,   Vamitrat-Va, 
Varroason: 
Amitraz   atken   maddeli   ilaçlardır.   Amitraz, 
tirazapentadien   türevi   güçlü   bir   insektisiddir.     Karton   plakalara 
emdirilmiş   şeritler   halindedir.   Kovan   içinde   yakılarak   dumanı 
doğrudan dumanı arıyla temas eder;   ya da körük içinde yakılarak 
dumanı kovan girişinden belli sayıdaki kovana   belli bir süre içinde 
duman verilmelidir.
İlaçlama   3   gün   arayla   3   kez   tekrarlanır.   15°C’nin   altındaki 
sıcaklıklarda uygulanmamalıdır.  Son ilaçlama ile bal hasadı arasında 
en az 30 günlük süre olmalıdır.  Haziran ve Eylül ayları arasında bal 
hasadı yapıldığından amitraz bu dönemde uygulanmamalıdır. 
Farklı ilaç preparatlarında bir şerite emdirilmiş amitraz miktarı 
değişebilmektedir.   Buna   bağlı   olarak   ilacın   uygulanışı 
61

---