Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
mantarlar   her   yerde   bulunmaktadır.   İnsan   ve   diğer   memeli 
hayvanlarda solunum yolu rahatsızlıkları yapmaktadır.  
Klinik   Muayene  :   Larvalar   pupa   dönemine   kadar   mantara 
duyarlıdır.   Hastalıklı   larvalar   pupa   dönemine   girmeden   önce 
kapatılmış petek gözleri gözleri içinde ölürler.   Aspergilluslar, önce 
sindirim kanalı içinde üremektedir. Daha sonra mantar miselyumları 
tüm   yumuşak   dokularda   üreyerek   kütikulaya   doğru   ilerlerler. 
Aspergillus   flavus   1-3   gün   içinde   tüm   larvayı   kaplamaktadır. 
Karakteristlik   beyazımsı-sarı-yeşil   renk   meydana   gelmektedir. 
Aspergillus   flavus   sarı-yeşil,   A.   fumigatus   ise   gri-yeşil   renktedir. 
Hastalıklı larvalar sert ve sıkı halde görülmektedir.  
Ergin arılar yazları daha duyarlıdır. İlk göze çarpan   belirtiler, 
felç, zayıflık ve huzursuzluktur.   Karınları genellikle irileşmektedir. 
Mantarın üremesinin bir sonucu olarak iç arının iç kısmında sertleşme 
olmaktadır.     Mantar   sporları     özellikle   karın   ve   göğüs   parçasına 
üremektedir. Ergin arıların karınları sertleşmektedir.  
Ergin   arılar   genellikle   hastalıklı   larvaları   petek   gözünden 
atamazlar. Çünkü hasta larva  miselyumlarla  petek gözünün duvarına 
bağlanmış haldedir. 
Larva   yada   erişkin   arıların   yalnızca   küçük   bir   kısmı 
etkilendiğinden   genellikle   ciddi   enfeksiyon   ortaya   çıkmamaktadır. 
Hastalık   nadir   görülmektedir.     Stres   durumunda   hastalık   ortaya 
çıkmaktadır.   Hastalığın   yayılmasında   antibiyotik   kullanımının   da 
etkisi vardır.  Rutubet, zayıf havalandırma, Aspergillus içeren bal ve 
polenler, gıdanın çok fazla su içermesi ve genetik etkenler hastalığın 
ortaya çıkmasına neden olmaktadır. 
Kontrol ve Mücadele :  Taş çürüklüğü ile enfekte ballar insan 
tüketimi için uygun değildir. Kovanlar   ve diğer ekipmanlar sterilize 
edilerek, yeni petekler verildiğinde hastalık kaybolmaktadır. 
Aspergillus   flavus   sporları,   oda   ısısında   etilen   oksit’in   100 
mg/litre   yoğunluğundaki   buharına   1.5   saatte   ölmektedir.   Kovan 
sıcaklığı   yüksek,   havalandırma   zayıfsa   hastalığa   duyarlılık 
artmaktadır.   Taş   çürüklüğü   hastalığını   tedavi   etmeye  gerek   yoktur. 
Çünkü   hastalıklı   yavrular   koloniden   uzaklaştırıldığında   koloni 
kendiliğinden iyileşmektedir.
4.4. Diğer Mantarlar
46

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Mantarlar   genellikle   arıların   ve   yavrulu   peteklerin   üzerinde 
safrofit olarak bulunur. Tarlacı arılar tarafından toplanan mantarların 
pek   çoğu   kovanda   yada   arıların   içinde   yerleşememektedir.   Arılar 
öldükten sonra mantarların bazıları üreyerek dış kütikulanın altındaki 
yumuşak dokuların mumyalaşmasına neden olmaktadır. 
Mantarlar,   gelişmesi   için   uygun   rutubet   ve   sıcaklık   var   ve 
mantar   da   mevcutsa   aşırı   bir   mantar   üremesi   olacaktır.   Zayıf 
havalandırılan, zayıf kolonilerde zarar genellikle sınırlı olmaktadır.  
Trichoderma   lignorum   ve   Mucor   mucedo   larva   ve   erişkin 
arılarda   patojendir.     Aspergillus   niger,   ana   arı   larvasında   hastalık 
yapmaktadır.   Rhizopus   equinus,   erişkin   arı   ve   larvalarda   hastalık 
yapılmaktadır.   At   gübresinin   çiçek   polenlerine   bulaşmasıyla   ortaya 
çıkmaktadır.   Hastalık  soğuk  ülkelerde görülmektedir.    Neurospora 
intermedia, mantar sporları bulunmuştur.  Ergin arılar polen toplama 
sırasında ölmektedir. Scopulariopsis brevicaulis, siyah larva veya sarı 
larva   hastalığına   neden   olmaktadır.     Enfekte   larva   petek   gözü 
duvarlarına   yapışmaktadır.   ölmektedir.   Sıcaklık   yükseldiğinde 
hastalık   kaybolmaktadır.   Labyrinthula   apis   ve   Endomycopsis   apis 
larva ölümlerine yol açmaktadır.  
5. Mayalar
Mayalar,   bal   arılarında   patojen   olarak   kabul   edilmemektedir. 
Mayalar   arı   ekmeğinin   korunması,   vitamin   ve   diğer   büyüme 
faktörlerinin tedarik etmektedir. Torula mayaları (Candida utilis) genç 
arılara polen kadar besleyicidir. Buna rağmen bazı ozmofilik mayalar 
balda fermentasyona neden olarak erişkin arı ve larvalarda zayıflama 
ve ölümler meydana yapabilmektedir.  
6. Varroa’lar 
En zararlı yavru akarı, V. destructor’dür.  Onun doğal konakçısı 
Asya’daki Apis cerana’dır.  Daha sonra Apis mellifera’larda ciddi bir 
problemdir. Tüm dünyada yaygın olarak görülmektedir.  
6.1. Varroa destructor
İlk   olarak   Asya’da   1904   senesinde   Apis   cerana’larda 
görülmüştür. Daha sonra V. destructor yeni konakçısı A. mellifera’da 
1960 yılında rastlanmıştır. Apis cerana ve A. mellifera yakın ilişkisi 
paraziitin   yeni   konakçısına   adaptasyon   safhasını   oluşturmuştur. 
47

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Yurdumuza ilk olarak 1976 yılında Trakya bölgesinden girdiği tahmin 
edilmektedir.   1978   yılında   İzmir’de   bal   arısı   kolonilerinde   tespit 
edilmiştir. 1980 yılına kadar yaklaşık 600.000 koloninin sönmesine 
neden olmuştur. 
    
Biyoloji   :  Erişkin   dişi   Varroa   destructor   1.1-1.2   mm 
uzunluğunda   x     1.6-1.7   mm   genişliğinde,     sert,   kırmızımsı, 
kahverengi, yassı görünümlü  dış  parazittir. Çoğu kez ergin arıların 
abdomenlerinde ve özellikle de karın halkaları arasına yerleşmektedir. 
Bu bölgede kendilerine fiziksel bir koruma sağlamaktadırlar. Karın 
parçaları arasında iken Varroa’lar şeliserleri ile zarları delerek arının 
hemolenfi ile beslenirler.
Varroa’lar   ergin   arılardan   ayrıldıktan   sonra   larvalı   petek 
gözlerine   girerler.     Bu   gözler   içinde   üremeye   dönemi   başlarlar. 
Varroa’lar   işçi   arı   gözlerinden   daha   çok   erkek   arı   gözlerini   tercih 
ederler.   Genellikle ana yüzüklerine girmezler.   Ancak ağır enfekte 
kolonilerde ana arı yüzükleri içinde varroa’lara  rastlanılmaktadır.  
Üreme   :  Varroa’ların   üremesinde   yumurta,   larva,   protonimf, 
deutonimf ve ergin aşamaları vardır. Larva 3 çift bacaklı, protonimf, 
deutonimf   ve   ergin   Varroa   4   çift   bacaklıdır.   Erkek   Varroa’lar, 
döllenmemiş   yumurtalardan   üretilmektedir.   Dişiler   ise   döllenmiş 
yumurtalardan meydana gelmektedir. Yumurtalardan ilk olarak erkek 
Varroa’lar   çıkmaktadır.   Daha   sonra   dişi   Varroa’lar   meydana 
gelmektedir. 
Varroa   dişileri.   yavrulu   petek   gözler   kapatılmadan   yaklaşık 
20-40 saat önce işçi yada erkek  larva gözlerine girmektedir.   Petek 
gözü içine giren Varroa’lar arı larvalarının altına, petek gözünün dip 
kısmındaki   larva   gıdası   içine   girmektedir.     Varroalar,   üst   kısımları 
petek   gözünün   dip   kısmına   bakacak   pozisyondadır.     Varroa’lar 
havalandırma tüpleri periskop gibi dışarı çıkarak işçi arı gıdası yada 
erkek   arı   gıdası   içinde   gömülü   iken   soluk   alıp   vermesine 
48

---