bısnlara qarşı çıxış edən olmasın, bunlann müəllifı belə məSum
oJmasın».
86. Burada Sofoklun «Antiqona» faciosi nəzərdə tutulur
(qadm, doğma şəherin müdafiesi zamanı helak olan qardaşı
Polinikin dəfiı mərasimi keçirmişdir).
87. Sofokl, «Antiqona» əseri.
88. Siçiliya şəhəri Akraqantdan olan Empedokl, e.ə. VI-
V-ci esrlerde yaşamış natur felsefə nümayəndesi; hesab edirdi
ki, bütün tebii və kosmik hadisəler dünyada hökm süren sevgi
və düşməncilik üzərində qurulur.
89. Eleyalı Alkidamant (e.o. V-IV-ci əsrler) - məşhur
orator, sofıst Qorginin şagiıdi, İsokratm müəllimi olmuşdur.
Alkidamantın nitqlərindən yalmz ikisi qalmışdır.
90. Bax.: «Ritorika», I, 10.
91. Yene orada, 6,10 (əvveli).
92. Bax.: «Ritorika», II, 2 , 1 ,11,12.
14
93. Bax.: qeyd 41. Bu hadisə heç yerdə qeydə alınmayıb.
Obol - texminen 2 qepiqdir.
94. Sofukl - e.ə. V esrin sonunda yaşamış orator.
15
95. Bax.: ikinci kitabda (25): hemin ifade var. Lakin «Po-
litika»da Aristotei «ədalətlə başasalmadan» söhbet açır (II, 16);
Demosfen de öz nitqlərində hemin qaydaya «riayet» edir.
96. Bax.: qeyd 86, 87.
97. Burada «tliada» nezerde tutulur; yeni:
Qüdrətli Ayaks Telamonun on iki Salamin gemisini
Özü ilə çekib getirdi ve afmalılann falanqa sıralannda
düzdü.
Bu setirlerə istinadən, belə bir qenaete gelirlər ki, Afma
və Salamin adası qədim dövrden müttefıq oimuşlar.
Periandr - Kipselin oğlu, Korinfm tiranı olmuşdur
( e .ə .
VI-V-ci əsrler). Onu yeddi müdrikden biri hesab edirdiler,
baxmayaraq ki, Herodot (Ш) onun qəddar ve hökmran olduğu-
nu gösterir. Ola bilsin ki, mütəfekkir - Periandnn bu tirana heç
bir aidiyyatı yoxdur. Hər halda, artıq qədim dövrün alimleri
230
onun oğlu Kipselin müdrikliyindən şübhəlenirdiler. Platon da
onu müdrik hesab etmirdi.
Aristotelin qeyd etdiyi bu fakt edebiyyatda məlum deyil.
98. Kleofant - Peleponnes müharibəsi dövrünün meşhur
oratoru ve siyasetçisi, Afınada Otuz tiran hakimiyyoti dövriin-
de edam edilmişdir; behane kimi herbi qulluq yerinə gelme-
memesi fakta esas götürülmüşdü; əslinde ise Afma divarlannin
dağıdılmasına qarşı çıxmasına görə.
Kriti - Kallesxnn oğlu; dövlət xadimi, oliqarxiya çevrili-
şinin iştirakçısı (e.e.404-cu il), Otuz tiran adlanan idarə heyyə-
tinin başçısı. Şair ve orator olmuş, cavanlıqla Sokratı dinle-
mişdir. Platonun «Timey», «Kriti», «Xarmid» dialoqlarmın işti-
rakçısıdır.
Solon - məşhur Aflna qanunvericisi, mütəfəkkir ve şair
(e.e.VTl-VI esrler). Ona bele bir ifadeni aid edirler: «Öiçüden
artıq heç ne!»
Solonun haqqmda bax.: Plutarx. «Solon». Burada Solon
nezerde tutulur.
99. Femistokl -- Afina dövlet xadimi ve serkerdesi
(e.e.VI-V esrler). Yunan-fars müharibesi zamana radikal möv-
qeli partiyaya başçıhq edirdi. Afma deniz donanmasini yarat-
mış, şeher istehkamlanm güclendirmiş, Pirey limamm tikdir-
miş, Salamin döyüşünde farslan daımadağın etmişdir. Aristotei
Femistoklun, orakulun sözlerini herbi manevrler üçün serteli
menada yazmasmi qeyd edir.
100. Svida, ve ya Sudamn Vizaritiya Iehcesidir,
«achrScta» sözü dedikde, hemin atalar sözünü getirir; qeyd edir
ki, yaxşılığı «paxıl oğlan uşağma, çox danışan qadına, axmaq
uşağa, qonşu itinə, çox damşan qayıqcıya» etmek olmaz-
Fars çan Kir Lidiya çan Kreze deyir ki, onu esir götürüb
adi vetendaşlara merhemet göstermekle ele hereket etdi ki,
elə bil ki, «atasını öldürüb uşaqlan sağ saxlayıb» (Herodot).
101. Evbul - Attikalı orator ve demaqoq (e.e.IV-ci esr).
Demosfenini reqibi. Xüsusi herbi fond əvəzine şou tamaşalan
fondunun toplamlması haqqmda qanun qebul etdirdi. Makedo-
231
niyalı çar Filipden maliyye yardımı alan Evbul afmahlar üçün
sərfəli olmayan sülh müqavilesini imzaladı.
Xaret - Attikalı sərkerde (e.e. IV-cü esr), heç de cəsur ve
cengaver olmayan, qeddar, hiyleger və bədxərc bir insan idi.
Ehtimal var ki, Xeroniya döyüşündə vəfat etmişdir (e.e.338-ci
il).
Burada, Aristofamn rəqibi, Afina komedioqrafi Platon
nezerde tutulur. Onun komediyasmm fraqmentleri XIX esrdə
neşr edilmişdir.
Bax.: Platonun əsərlərine. Arxibi - bu ad daha heç bir
yerdə göstərilməmişdir.
102. Bax.: Ritorika, II.
103. Kolofoniyalı Ksenofon (e.ə. VI-V-ci esrler) - fılo-
sof, şair, eleatlar mektebinin banisi, Homer ve Hesiodun mifo-
logiyasında allahlar haqqmda antropomorf tesevvürlerin tən-
qidçisi.
İkinci kitab
1.Bax.: «Ritorika», I.
2.Burada ikinci kitab nezərdə tutulur.
3.«İliada», XVIII (hiddet ve düşmençiliyi lənətleyən
Axillin sözleri).
4.«!liada», 1, 356, IX, 647.
5.«İliada», II, 196,1, 82.
6A ntifont, Afmalı facie janrmda işleyen yazıcı; Sirakuza
tıram Böyük Dionisinin xidmetinde olmuş, onun tərefinden
edam edilmişdir. Onun faciəlerindən bu güne yalnız ayn-ayn
parçalan gəlib çatmış, о cümləden «Meleaqr» faciesmden bir
parça.
Alfeya ve Oyneyin oğlu o!an Etomeya qehrəmam Mele
aqr, Kalidoniya qabanını ovlamaqla məşhurlaşmışdı; qaban ba-
şını Atalanta adlı övçu-qadına verdi, bununla da iki dayısmı
Pleksipp və Tokseyi özünden küsdürdü. Nəticəde mübahisə
başlandı. Meleaqr bunlan öldürenden sonra kuretlər və etoli-
yalılar arasmda müharibe başlandı. Qezeblənmiş ana, içində
232
oğlunun cam olan kösövü oda atdı, bununla da onun axınna
çıxdı (bax.: «İliada», IX). Ovidinin «Metamorfozalar» əserinde
öz oğlunu lenetlemiş ve qetlinden sonra vicdan ezabım çeken
ana haqqmda tesirli epizod verilir.
Hiddetlenen adamın bir çox belalann ve pis durumunun
sebebi olan qezebin mahiyyeti hele Homer dövründən etibaren
yunanlılan düşündürürdü. Düşmen qalasmm qarşısında axeyle-
rin bir çox belalan («İliada») Axillin qezebi ile bağlı olmuşdur
(Axillin qeyretine Aqamemnon toxunmuşdur). Homer qezebin
gerginlik derecelerini ferqlendirir, buna leksik formalar tapır.
Meselen, coşqun, dağıdıcı qezeb (m&ıis) delilik hedddine ya-
xındır, bımu «mainomai» «delilik edirem», menea - «isteyirem,
delicesine buna can atıram» ve yaxud «menos» ismi ilə
(«güc», «qüwe») ümumi kökün olmasında görmek olar. Tez
yaranan, hem de tez keçen qezeb (cholos) eslinde «od» de-
mekdir ve sözün esil menasında ödün dağılması fızioloji prose-
si ile elaqesini bildirir. İnsan bu zaman hövselesiz ve hessas
olur. Müeyyen tehlükeni gizli qezeb (cotos) yaradır; bele insan
daima qezəbli olur.
3
8. Bax.: «Odisseya», XIV
Birden Odisseyi görcek itlər hay-küylə yığışdı,
hüre-hürə özlerini bildirdi,
Odissey onlan görcek ehtiyatla tez yerə oturdu,
lakin bu zaman çubuğu əlindən düşdü.
9. Filokrat orator, Demosfenin müasiri ve rəqibi, e.e.
346-cı ilde Makedoniya çan Filipp ilə imzalanmış
sülh müqaviləsinin esas təşebbüskan.
10. Kallisfen və Erqofil - 362-ci ildə xeyanətde günah-
landınlmış ve mühakime edilmiş Afina sərkərdeləri.
11. «Odisseya», IX, 504.
12. «İlliada», XXIV, 54.
Axill Hektorun cenazesini tehqir etdi, bununla da so-
nuncu tərəfmden öldürülmüş dostu Patröklun əvezini çıxırdı.
4
13. Hesiod. «İşlər ve günlər», 25.
233
Dostları ilə paylaş: |