Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти Магистратура бўлими
– rasm. Neftni yig‘ish va tashish tizimi
Yüklə 196,54 Kb.
|
| 1.2.– rasm. Neftni yig‘ish va tashish tizimi:
1-quduq; 2-otma chiziq; 3-yig‘uv kollektori; 4-gaz yig‘uv kollektori; 5-neft yig‘uv kollektori; 6-suv uzatmasi; AGO‘Q-avtomatik guruhli qurilmasi; SNS- siquv nasos stansiyasi; KTQ-kompleks tayyorlash qurilmasi; GQIZ-gazni qayta ishlash zavodi; SUG-suyultirilgan uglevodorod gazi; KFEU-keng fraksiyali uglevodorodlar; STQ-suvni tashlash qurilmasi; RP-rezervuar parki. Bu bosqichda neftning bosimi quduqning ustida 1,0...1,5 MPa bosimdan SKSsining kirishida 0,7 MPa gacha pasaytiriladi. SKSsida birinchi bosqichdagi ajratish 0,3 MPa bosimgacha olib boriladi. Ajratilgan gaz o‘zining bosimi ostida gazni yig‘ish kolektori (4) orqali gazni qayta ishlash zavodlariga (GQIZ) yo‘naltiriladi. Gazga to‘yingan neft va suv neftni yig‘uv kollektorlari (5) orqali nasoslar yordamida markaziy yig‘uv punktiga (MYP) haydaydi va u yerda neft eng so‘nggi barqarorlashtirish, suvsizlantirish va tuzsizlantirish jarayonidan o‘tkaziladi. Tovar neft tovar rezervuar parkida yig‘iladi. Suv quvur uzatma orqali suvni tayyorlash qurilmasiga (STQ) beriladi va qatlam bosimini saqlash uchun 17
va quruq gaz ajratib olinadi hamda kompressor yordamida magistral gaz uzatmasiga beriladi. Suyuqlik qismi suyultirilgan uglevodorod gazlariga va keng fraksiyali yengil uglevodorodlarga ajratiladi, magistral neft mahsulotlari uzatmasiga yoki temir yo‘l orqali iste’molchilarga yo‘naltiriladi. Neftni zamonaviy yig‘ish, tashish va tayyorlash tizimlariga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi: yuqori tejamkor metall sarfi, kapital qo‘yilmalarning bahosi va ishlatish sarflari; neftni va gazni quduqdan to tayyorlash punktigacha yig‘ish tizimlarining to‘liq germetikligini ta’minlanishi; kompleksdagi hamma inshootlarning qurilishini tugallanishi bilan konni ishlatishga topshirish; obektlarni kamligi va ishlatishni ishonchliligi; obektni to‘liq avtomatlashtirilishi va telemexanizatsiyalashtirish; avtomobil yo‘llarining uzunligini qisqartirishning imkoniyati; xizmat transportlarining xarajatlarini kamaytirish; ishlayotgan xodimlarning sonini kamaytirish; neft bilan birgalikda qazib olinadigan neft gazlarining resurslaridan to‘liq foydalanish va h.k [29]. Bu talablar asosida neftni, gazni va qatlam suvlarin yig‘ish, tashish va tayyorlashning kon tizimlarini bir-biri bilan birlik texnologik jarayonlarda bog‘langan kon tizimlarining neft qazib olish rayonlari tashkil etilishi kerak. Bu masalalarni hal qilish uchun quyidagi shartlarga rioya qilinadi: - qatlamning energiyasidan yoki nasos orqali hosil qilinadigan energiyadan quduq mahsulotlarini markaziy yig‘uv punktlarigacha yoki siquv kompressor nasos-ajratish qurilmasigacha tashishda maksimal foydalanish; - neft va gazni quduqdan ajratish qurilmasigacha yoki markaziy yig‘uv punktigacha tashishda bir quvurli tizimdan foydalanish; - ko‘p bosqichli ajratishni qo‘llash keyin esa gazni birinchi bosqichda ajratish va tashishda gazga to‘yingan neftni yig‘ish hamda tashish punktlarigacha kompressorsiz tashishda neft kon xo‘jaligida kompressor stansiyasini, kichik yig‘uv punktlarni va qator boshqa texnologik obektlarni to‘liq chiqarish; 18
I bob bо‘yicha xulosa “Shо‘rtanneftgaz” UShKda gazlarni tozalash uchun seolitli oltingugurt tozalovchi reaksiya bloklari ASO-1 va ASO-2 aminli oltingugurtdan tozalovchi qurilmalarni qо‘llanish tartibi va ishlatish prinsipi о‘rganilgan. ASO-2 qurilmasi 1992 yili ishga qо‘shilgan bо‘lib , loyihaviy quvvati 2 mlrd. m 3 /yil ga teng gazni tozalaydi. Qurilmada gazlarni regeneratsiya qilib tozalash uchun K-1 kolonnasi adsorberdagi suvni dietanolamin eritmasini 30% li kontaktidan foydalaniladi va K-2 da desorberda eritma qaytadan regeneratsiya qilinib tiklanadi. K-1 kolonna aminli oltingugurt tozalagich 28 ta turli likopchalardan tashkil topgan. Neftning tarkibida yengil uglevodorodlar mavjud bо‘lib, undan samarali foydalanishda bu fraksiyalarni yо‘qotilishini bartaraf qilish yо‘llarini о‘rganishda chet el va respublikamizda olib borilayotgan ishlarni о‘rganish hamda tahlil qilish bо‘yicha ma’lumotlar keltirilgan. Uglevodorodlarni sintez qilish va belgilangan jarayon asosida keng gammali qimmat bо‘lgan sintetik materiallarni (spirt, kauchuk, plastmassa) olishning bir qator ilmiy va amaliy muammolarni muvaffaqiyatli yechish masalalari sо‘nggi о‘n yillikda respublikamizning “Shо‘rtanneftgaz” UShK va “Muborakneftgaz” UShK korxonalarining konlarida jadal о‘rganilmoqda. Neftkimyo sanoatining jadal rivojlanishi bilan bog‘liq holda mustahkam tejamkor xom-ashyo bazasini yaratishda neft va gazdagi yengil uglevodorodlarning yо‘qotilishini oldini olish va tiklash muhim masalalardan hisoblanadi. Birinchi о‘rinda bu masalani xalq xо‘jaligi uchun iqtisodiy mohiyatini kо‘rib chiqish zarur hisoblanadi. Ishlab chiqarishda chiqindilarni yо‘qotilishi texnika taraqqiyoti va ishlab chiqarishning о‘sishi bilan bog‘liqdir. Sanoatda organik sintez qilish paydo bо‘lishigacha neft va gazni qayta ishlashda ajralib chiqadigan yengil uglevodorodlar kerakmas deb hisoblangan, ikkilamchi mahsulotlar yoqib yо‘qotilgan. Sanoatning rivojlanishi bilan bunday “tashlanmalar” maqsadli mahsulotlarni olishda qimmat baho xom-ashyo hisoblangan va umumiy ishlab chiqarish xarajatlari keskin kamaytiradi. |