21
(5) Yerlərdə araşdırmaların həyata keçirilməsi
①
Yerli ehtiyaclar fonunda araşdırma mövzusunun öyrənilməsi
3-də (4) qeyd edilən Hokkaydonun texnologiyası və biliklərini nəzərə alaraq, bu hissədə (1), (2)-də
toplanmış Azərbaycanın özünəməxsusluğu və vəziyyəti həmçinin (3) Yaponiyanın dəstək siyasəti, (4)
Hokkaydo şirkətlərinin düşüncələri ilə bağlı araşdırmanın aparılması fonunda, yaşayış evləri və enerji
sahəsində əməkdaşlığın mümkünlük səviyyəsi aşağıdır. Azərbaycanda olduğu kimi Hokkaydoda neft və
təbii qaz sahəsində təcrübə yoxdur. Azərbaycan iqliminə uyğun yaşayış evlərinin tikintisi ilə bağlı
Hokkaydonun üstünlüklərini təqdim etmək də bir qədər çətin məsələdir. Digər tərəfdən Azərbaycan
höküməti inkişafını qarşısına məqsəd qoymaqla kənd təsərüfatı və turizm ilə əlaqədar Hokkaydo
şirkətlərinin işlərinə ümid bəsləmək olar. Hokkaydoda kənd təsərrüfatında istehsalın yüksək olmasına
hesablanmış, eyni zamanda yüksək keyfiyyətli kənd təsərrüfatı məhsullarının təminatı gerçəkləşdirilir.
Üstəlik, kənd təsərrüfatı ilə əlaqəli olan qida emalı sənayesində də qidanın Hokkaydo adı altında
brendləşdirilməsi vasitəsilə əlavə dəyərin qoyulması və beynəlxalq sağlamlığa marağın yüksəlməsi ilə bağlı
təhlükəsiz ərzaq və funksional qidaların istehsalı davam etdirilir. Həmçinin, turizm sahəsi ilə bağlı olaraq,
Hokkaydoda Asiyanı əsas götürməklə müxtəlif ölkələrdən olan turistlərin sayı sürətlə artmaqdadır və
burada müxtəlif növ turizm ehtiyaclarına uyğun fəaliyyət göstərilməkdədir.
İlkin araşdırmalar zamanı, nazirliklər, əlaqədar qurumlar, şirkətlərdə dinləmələr aparılarkən, xüsusilə
regionların kənd təsərrüfatı, ərzaq emalı, turizm sektorunu inkişaf etdirməklə, şəhərlərlə arada olan iqtisadi
fərqi aradan qaldırmağın vacibliyi dəqiqləşdirildi. Hokkaydoda sadəcə Sapporoda deyil, region şəhərlərində
kənd təsərrüfatı, ərzaq emalı, turizmin uğurlu nümunələrinə sahib şirkətlər, qurumlar olduğuna görə həmin
təcrübə və texnologiyanı Azərbaycanda da tədbiq etməyin real olduğunu fərz edib, kənd təsərrüfatı, ərzaq
emalı və turizmi mövzu seçməklə 2-ci yerli araşdırmaları həyata keçirtdik.
② Azərbaycanda inkişaf problemləri və ehtiyaclarının müəyyənləşdirilməsi
1)
Kənd Təsərrüfatı və Qida emalı sahəsi
Prezident fərmanı Azərbaycanın dövlət strategiyası olan “Azərbaycan 2020 Gələcəyə baxış” layihəsində
kənd təsərrüfatı sənayenin müxtəlifləşməsində əsas sahələrdən biri kimi qeyd edilmiş, regionlarda
anbarların tikintisi, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymət dəyişikliyinə nəzarət, istehsal və qoruma
mərhələsində itkilərin azaldılması, özünü təminatın yaxşılaşdırılması, ixracat qabiliyyətinin inkişaf
etdirilməsini dövlət qarşısına məqsəd qoymuşdur. Üstəlik, Azərbaycan 2015-ci ili Kənd Təsərrüfatı ili elan
etməklə, bu sahənin inkişaf etdirilməsi ilə regionların inkişafını qarşısına məqsəd qoydu. Bunun nəticəsində,
2016-cı ilin Yanvar ayı üçün hökümət iclasında verilən məlumata görə, 2015-ci ilin sosial-iqtisadi
vəziyyətində kənd təsərrüfatının ÜDM-da payı ötən illə müqayisədə 6.6% artmışdır. Amma özünü tam
22
təminata hesablanmış kartofda 100% deyil, 90% təmin edə bilmiş, bundan sonra qida təhlükəsizliyi üçün
kənd təsərrüfatının dirçəldilməsinin vacib olduğu Azərbaycan hökümətinin rəsmi elektron ünvanında
7
qeyd edilmişdir.
Həmçinin hökümət kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracını qarşısına məqsəd qoymuşdur. Rusiya siyasi
problemlər üzündən Qərb ölkələri və Ukraynadan kənd təsərrüfatı məhsulları almaqda çətinliklərlə üzləşir.
Bu baxımdan, Azərbaycandan Moskva və digər iri şəhərlərə meyvə və tərəvəz ixracatının mümkünlüyü
günü-gündən artmaqdadır. Eyni zamanda Qazaxıstan da Rusiya vasitəsilə kənd təsərrüfatı məhsullarının
çatdırılmasında çətinliklərlə üzləşir. Bu baxımdan Azərbaycandan idxal məsələləri düşünülməkdədir.
Üstəlik, Azərbaycan üçün sadəcə keçmiş Sovet ölkələri deyil, eyni zamanda, Türkiyə, Orta-Şərq, Çin də
əsas bazarlar kimi qeyd edilir, logistik mühitin inkişafı davam etdirilir.
Lakin, digər Mərkəzi Asiya, Cənubi Qafqaz ölkələri də eyni bazarı hədəflədiyinə görə, orta və
uzunmüddətli ixrac bazarını təmin etmək üçün, Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymət və
keyfiyyətinin artırılması, brendləşdirilməsi, stabil təminat sistemi, qiymətdə rəqabətin təmin edilməsi
qaçılmazdır.
2)
Turizm sahəsi
Azərbaycanın turizm sənayesi cədvəl 5-4-də olduğu kimi, son illər gözəçarpacaq səviyyədə inkişaf edir.
Bakı mərkəzdə olmaqla ən müasir otellərin sayı artır, turizm xidmətlərinin gəlirləri artır.
Cədvəl 5-4 Azərbaycanda turizm sahəsinin inkişafı
İl
2010
2011
2012
2013
2014
Otellərin sayı
499
508
514
530
535
Turizm sahəsinin gəlirləri
(mln dollarla)
766.6
1203.9
1479.0
1600.2
1633.4
*Doing business in Azerbaijan 2015(Azpromo nəşri)
Doing business in Azerbaijan 2015 (Azpromo nəşri)-ə əsasən Azərbaycana səyahət etmiş turistlərin
sayının 2009-cu illə müqayisədə 2014-cü ildə ötən 6 il ərzində 597 min nəfərdən 2 mln 159 minə (təxminən
4 dəfə) artığını görürük. Bundan sonra da bu artımın davam edəcəyi gözlənilir. Bunu Azərbaycan höküməti
Avropanın əsas şəhərlərində turizm mərasimlərində iştirak etməklə bərabər, viza proseduralarının
sadələşməsi, beynəlxalq iclasların və məclislərin, yarışların Azərbaycanda keçirilməsinə dair aktiv
çağırışlar etməyinin nəticəsi kimi qiymətləndirmək olar. Üstəlik 2016-cı ilin fevral ayından etibarən
Yaponiya, Cənubi Koreya, Sinqapur da daxil olmaqla 12 ölkəyə qarşı hava limanında vizanın alınması
sisteminə keçərək, xaricdən gələcək turistlərin sayının daha da artmasına çalışır. Xüsusilə son illər, yaxın
turizm ölkələri olan Türkiyə və Misirdə vəziyyətin stabil olmaması və Azərbaycanda manatın kursunun
7
Azərbaycan hökümətinin internet səhifəsi
(http://azerbaijan.az/portal/index_e.html?lang=en2016.0116)