Asoslari va muammolari ilmiy tadqiqot markazi biznes muhiti: nazariya va amaliyot
Strategik menejment. Raqobatdagi ustunlikni yaratish strategiyalari. Ichki
Yüklə 3,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.2. Strategik menejment. Raqobatdagi ustunlikni yaratish strategiyalari. Ichki
imkoniyatlar va dinamik imkoniyatlar nazariyasi Strategiya yunon tilidan olingan bo„lib, “harbiy sarkarda”, “qo„mondon” ma‟nosini anglatadi. Shuningdek, uzoq muddatli maqsadga erishish yo„llarining kompleks rejasi ma‟nosida ham qo„llaniladi. Harbiy strategiyada taktik usullardan foydalaniladi, shuningdek, bu usullarni iqtisodiyot, biznesda va hatto hayotda ham qo„llash mumkin. Maykl Porter “What is Strategy” deb nomlangan Harward Business Review jurnalida chop etilgan maqolasida strategiyaga quyidagicha ta‟rif bergan: Strategik pozitsiyalanish bu kompaniyaning o„ziga xos farqli jihatlaridan kelib chiqib, barqaror raqobatbardoshlilikni ta‟minlashga harakatdir. Boshqacha qilib aytganda, raqobatchilardan farqli faoliyat yuritish yoki bir xil faoliyatni boshqa usulda/yo„lda amalga oshirishdir. Strategik pozitsiyalanish 3 ta asosiy prinsipga tayanadi: 1. Bir qator faoliyat/harakat turlarini o„zida mujassam etgan noyob va qadr- qiymatli positsiyani (bozordagi o„rnini) yaratishdir. U uchta yo„nalishda yaratilishi mumkin: a) ko„plab xaridorlarning bir nechta (sanoqli / kam) ehtiyojini qondirishga ixtisoslashish. Masalan: Jiffy Lube kompaniyasi faqat avtomobil lyubrikant moylarini ishlab chiqaradi, xolos; b) kam xaridorlarning ko„plab ehtiyojini qondirishga ixtisoslashish. Masalan: Bessemer Trust faqat juda ham boy (milliarder yoki millioner) mijozlar bilan ish olib boradi; c) kichik (tor ixtisoslikdagi) bozorda ko„plab xaridorlarning ko„plab ehtiyojini qondirishga ixtisoslashish. Masalan: Carmike Cinemas faqat 200 000 kishidan kam aholi yashaydigan shaharlardagina faoliyat yuritadi. 2. Strategiya sizdan bir narsaga erishish uchun boshqa bir narsadan voz kechishni talab qiladi (trade-offs), ya‟ni nimani qilmaslikni tanlashga majbursiz. Ba‟zi bir ustunlikka ega kompaniyalar bilan raqobatlashish juda qiyin. Bu kabi 34 ustunlikka erishish uchun siz boshqa bir narsadan (segment, kategoriya, bozor va hokazo) voz kechishga majbur bo„lasiz. Masalan: Neutrogena sovuni dorivor sovun deb targ„ib qilinadi va uni faqat yuvuvchi vosita emasligini ta‟kidlab, katta hajmda ishlab chiqarish va ko„p bozorni qamram olishdan (mainstream) voz kechadi. 3. Strategiya kompaniyaning boshqa faoliyati/harakatlari bilan hamnafas bo„lishi, mos kelishi lozim. Kompaniyaning faoliyati/harakatlari hamnafas bo„lishi deganda, uning olib boradigan ish faoliyati, chora-tadbirlari, harakat dasturlarining o„zaro uyg„unligi, mos kelishi nazarda tutilgan. Masalan: “Jet Blue Airlines” arzon narxli aviakompaniya bo„lish uchun “South West Airlines” amalga oshirgan barcha chora-tadbirlarni amalga oshirdi va u kabi kamxarj aviakompaniyaga aylandi. Solishtirish uchun boshqa aviakompaniya – “Continental Lite” ham arzon narxli aviakompaniya tashkil qilmoqchi bo„ldi. Undan farqli o„laroq, “Continental” qisman “South West Airlines” amalga oshirgan tadbirlarni tatbiq qildi, ammo uning olib boradigan ish faoliyati, chora-tadbirlari o„zaro uyg„un emasligi, aksincha, bir-biriga zid kelishi natijasida favqulodda omadsiz natijaga uchradi. Shuningdek, ishlab chiqarish/faoliyat yuritish samaradorligi bilan strategiyani farqlab olishimiz lozim. Ishlab chiqarish samardorligi ham kompaniyaning samarali bo„lishiga, raqobatdagi ustunlikka erishishiga yordam beradi. Ishlab chiqarish/faoliyat yuritish samaradorligi ishlab chiqarishni raqobatchilarga nisbatan tez, unumli, kamxarj va defektlarsiz yo„lga qo„yish. Xususan, 1970-80-yillarda Yaponiya kompaniyalari to„liq sifat nazorati (total quality management), doimiy takomillashtirish (continuous improvement / kaizen) usullaridan foydalanish hisobiga ishlab chiqarish/faoliyat yuritish samaradorligiga erishgan. Ammo bu kabi ustunlik tez o„rgansa va tatbiq qilsa bo„ladigan ustunlik bo„lib, raqobatchilar ham benchmarking (liderga taqlid qilish, liderdan o„rganish) qilishi va o„zida tatbiq qilishi mumkin. Bu, o„z navbatida, ustunlikning yo„qolishiga olib keladi. Shuning uchun ham strategiya va strategik pozitsiyalanish muhim hisoblanadi. Takomillashtirish, rivojlantirish motivatsiya bilan, g„alaba, yutuq strategik ratsional bilan bog„liq. 35 Takomillashtirish, rivojlantirish doim ham g„alaba keltirmaydi. Xuddi Nokia singari doimo yangi rusumdagi uyali telefonlarni chiqarish mumkin (Nokia 6600, 6603, 7300 va hokazo) ammo ... Yüklə 3,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|