Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016

Türkiye Türkçesinde Enkliz  Eğilti        

 

 

 

 

 

       

TAED 

57* 1543

 

 

Almanca-Türkçe  sözlük,  (2015). 

http://translation.babylon.com/german/to-turkish/Enklise/

 

Erişim: 0 .0 . 015. 

Ayverdi, İ. (2005). Misalli büyük Türkçe sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.  

Banguoğlu, T.  1986 . Türkçenin grameri. Ankara: TDK Yay. 

Coşkun, V. (2010). Türkçenin ses bilgisi. ( . Baskı). İstanbul: IQ Kültür Sanat  Yayıncılık. 

Demircan, Ö. (2001). Türkçenin ses dizimi. İstanbul: Der Yay. 

Eraslan, K.. (1021). Eski Uygur Türkçesi grameri. Ankara: TDK Yay.  

Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yay.  

Eyuboğlu, İ. Z. (2004). Türk dilinin etimoloji sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yay. 

Gemalmaz, E. (2010). Türkçenin fonemler düzeni ve bu fonemler düzeninin işleyişi. Türkçenin 

Derin Yapısı. (haz. Cengiz Alyılmaz - Osman Mert). Ankara: Belen Yayınları. 

Gemalmaz, E. (2010). Türkiye Türkçesinde ses olayları: ses olaylarıyla ilgili kurallar. Türkçenin 

Derin Yapısı. (haz. Cengiz Alyılmaz - Osman Mert). Ankara: Belen Yay. 

Gülensoy, T. (2000). Türkçe el kitabı. Ankara: Akçağ Yay.  

Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: 

TDK Yay. 

Gülseren, C. (2000). Malatya ili ağızları. Ankara: TDK Yay. 

Güven, M. (2015). Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış tıp yazmalarındaki Türkçe organ adları 

üzerine 

bir 

inceleme. 

http://www.tubar.com.tr/TUBAR%20DOSYA/pdf/2009GUZ/gven_meri_s.109-141.pdf

 

Erişim Tarihi: 0 .0 . 015. 

Hengirmen, M. (1997). Türkçe dilbilgisi. Ankara: Engin Yay.  

İlhan,  N.  (2009).  Eşref  b.  muhammed  haza’inu’s-sa’adat  (İnceleme-Metin-Dizin  Sözlük). 

Malatya: Serhat Yay. 

Karaağaç, G.   01 a . Türkçenin dil bilgisi. Ankara: Akçağ Yay. 

Karaağaç, G. (2012b). Türkçenin ses bilgisi. İstanbul: Kesit Yay. 

Koç, N. (1996). Yeni dilbilgisi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi Yay. 

---

1544

* TAED

 

57            

 

     

         

 

 

                                            Birol İPEK 

 

Korkmaz, Z. ( 2003). Türkiye Türkçesi grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yay. 

Korkmaz, Z. (1994). Türkçede eklerin kullanılış şekilleri ve ek kalıplaşması olayları. Ankara. 

Korkmaz, Z. (1995). Birleşik kelimeler ve yazılışları üzerine. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, I. 

Cilt, Ankara: TDK Yayınları, 6  -637. 

Korkmaz,  Z.  (1995).  Türkiye  TÜrkçesinde    ‘iktidar’  ve  ‘imkân’  gösteren  yardımcı  fiiller  ve 

gelişmeleri. Türk Dili Üzerine Araştırmalar,  I. Cilt, Ankara: TDK Yay. 607-619. 

Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesinde benzetme yoluyla kurulan birleşik kelimeler üzerine. 

Türk Dili Üzerine Araştırmalar,  III. Cilt, Ankara: TDK Yay., 269-276. 

Kudaşev,  G.  X.  (2011).  Tatar  Türkçesinde  fonetik  ve  morfolojik  değişiklikler.  (çev.  Ercan 

Alkaya).  Turkish  Studies-Internaional  Periodical  For  The  Languages,  Literature  and 

History of Turkish or Turkic Volume 6(1), 323-359. 

Öskan, M. (2001). Türkçenin ses ve yazım özellikleri. İstanbul: Filiz Yay. 

TDK (1983). Yeni tarama sözlüğü. Ankara: TDK Yay. 

TDK (1993). Almanca –Türkçe sözlük-1. Ankara: TDK Yay. 

TDK (2005). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yay. 

TDK (2005). Yazım kılavuzu. Ankara: TDK Yay. 

Tekin, T. (2005). Amca ve teyze kelimeleri hakkında. Makaleler 3, (haz. Emine Yılmaz-Demir), 

Ankara: Grafiker Yay., 201-212. 

Uniersal Leksikon: 

http://universal_lexikon.deacademic.com/75986/Enklise

   (02.05.2016). 

Üstüner, A. (2008). Türkiye Türkçesi ağızlarında ‘ne’ sözcüğü ile oluşmuş birleşik  sözcükler. 

Türkçesi  Ağız  Araştırmaları  Çalıştayı,  25  –  30  Mart  2008,  Harran  Üniversitesi  – 

Şanlıurfa. 1-20. 

Yıldız,  O.    015 .  Birleşik  kelimelerde  görülen  fonetik  hadiseler,  terimleri,  tanımları  ve 

örneklerinin tasnifi üzerine. Turkish Studies, 10(8), 231-252.  

---

A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 57, ERZURUM             

    

    2016, 1545-1565 

 

DOBIRÇAN TÜRK AĞZINDA SES OLAYLARI 

Ergin JABLE



 

Öz 

Bu  çalışmamızı  daha  önce  Dobırçan’da  yapmış  olduğumuz  derleme 

metinlerimizden  örnekler  tespit  ederek  oluşturmaya  çalıştık.  Çalışmamızın 

amacı  hâlen  çok  canlı  bir  şekilde  kullanılan  Dobırçan  Türk  Ağzı’nın  ses 

özellikleri içerisinde önemli bir yer teşkil eden ses olaylarını özel olarak ele 

almak  ve  bu  ses  olaylarını  oluş  biçimlerine  göre  gözler  önüne  sermektir. 

Rumeli  Ağızları  içerisinde  özel  bir  yeri  olan  Dobırçan  Türk  Ağzı’nın  ses 

olayları bakımından da özellik arz ettiğini, ortaya çıkan ses olaylarının Türk 

dilinin  genel  karakteri  ve  tarihî  seyri  çerçevesinde  diğer  lehçe,  şive  ve 

Anadolu Ağızları’nda meydana gelen ses olayları ile benzerlik ve farklılıklar 

ortaya koyduğunu görüyoruz. Bu çalışmanın kapsamını aşan bu yön bilahare 

başka  çalışmalarda  ele  alınabilir.  Ancak  biz  burada  sadece  Dobırçan  Türk 

Ağzı’nın ses olaylarını ortaya koymaya çalıştık. Bu çalışma, sahada ses kayıt 

cihazıyla  yapılan  metin  derlemesi,  kayıtların  çevriyazı  alfabesiyle  metne 

aktarılması ve metinde tespit edilen dil malzemesinin Ses Bilgisi bakımından 

incelemesi sonucunda elde edilmiştir. 

Anahtar  Sözcükler:  Doburçan  Türk  ağzı,  ses  olayları,  dişlileşme, 

damaklılaşma, dudaklılaşma. 

PHONETIC CHANGES IN DOBURÇAN TURKISH DIALECT 

Abstract 

We  have  tried  to  form  this  study  by  determining  samples  from  our 

compilation texts that we did in Doburçan before. The aim of the study is to 

discuss  the  phonetic  changes  which  takes  an  important  place  in  phonetic 

properties  of  Doburçan  Turkish  Dialect  that  is  still  used  lively  today  in 

special.  We  see  that  Doburçan  Turkish  Dialect  has  a  unique  place  in 

Rumelian  Dialect  and  also  its  phonetic  changes  are  notable.  Also,  the 

phonetic  changes  in  Doburçan  Turkish  dialect  show  similarities  and 

differences  with  other  dialects  in  Anatolia.  This  subject  which  goes  beyond 

the scope of this study can be discussed in other studies; but we have tried to 

bring phonetic changes of Doburçan Turkish Dialect into light. We hope that 

this  study  wills contribute to future studies and classifications. This study  is 

based  on  the  method  of  text  compilation  done  by  sound  recording  device, 

converting  records  into  text  and  analysis  of  vocabularies  determined  in  the 

text in terms of Phonetics. 

Keywords:  Doburçan  Turkish  dialect,  phonetic  changes,  dentalization, 

palatalization, labialization. 

Giriş 

Doburçan,  Gilan  Belediyesine  bağlı,  Gilan’ın  12  kilometre  doğusunda  bulunmaktadır. 

1312  hektarlık  bir  alana  sahip olan  Doburçan, Kale  ve  Osoya  Dağlarıyla  çevrili  olup,  düz  bir 

arazide kuruludur. Köyün ortasından Perlepnitsa Deresi akar. Verimli bir toprağı vardır. Köyün 

                                                           



 Doç. Dr.; Priştine Üniversitesi Filoloji Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 

[e-mail]

.  

---