Avtomobil texnikasi

 
120 
burada 
е
L  – effektiv işə ekvivalent olan istilikdir 






kq
MC
.  
Mühərrikin mexaniki f.i.ə. ilə effektiv f.i.ə. arasındakı əlaqə aşağıdakı kimi ifadə edilir: 
                                                              
m
i
е





.                                                         (19.13) 
Bundan başqa, maye yanacaqlarla işləyən mühərriklər üçün: 
                                                         
u
v
k
e
e
H
l
P
0






.                                                        (19.14) 
Qaz yanacağı ilə işləyən mühərriklər üçün: 
                                                  
u
v
k
k
e
е
H
M
T
P








1
6
10
2
.
371
.                                                (19.15) 
Müxtəlif növ mühərriklər üçün nominal iş rejimində 
е

 aşağıdakı hədlərdə dəyişir: 
- qığılcımla alışdırmalı mühərriklər üçün 
е

= 0.25÷0.38; 
- dizel mühərrikləri üçün 
е

= 0.35÷0.42. 
Dizel  mühərriklərində 
е

-nin  qığılcımla  alışdırmalı  mühərriklərə  nisbətən  böyük  olması 
onlarda hava artıqlıq əmsalının yüksək olması nəticəsində yanma prosesinin  daha tam getməsidir. 
Xüsusi effektiv yanacaq sərfi (
e
g ) mühərrikin qənaətliliyini xarakterizə edir və maye yanacaqla 
işləyən mühərriklərdə aşağıdakı düsturla təyin edilir: 
                                                
e
u
e
H
g

3600

 




 saat
kVt
q
                                                   (19.16) 
və yaxud   
                                            








0
)
(
0
3600
l
P
g
e
v
k
e
 




 saat
kVt
q
                                      (19.17) 
Mühərrikin saatlıq yanacaq sərfi: 
                                         
3
10




e
e
y
N
g
G
 




saat
kq
.                                              (20.14) 
Qaz  yanacağı ilə işləyən mühərriklərdə isə qaz yanacağının xüsusi effektiv sərfi: 
                                               
e
u
e
H
v



6
.
3
 






 saat
kVt
m
3
                                                    (19.18) 
və yaxud   
                                           
k
e
v
k
e
T
M
P
v






1
)
(
0
9700


 






 saat
kVt
m
3
.                                          (19.19) 
Mühərrikin saatlıq qaz yanacağı sərfi: 
                                           
e
e
y
.
q
N
G



 






saat
m
3
.                                                    (19.20) 
Xüsusi effektiv istilik sərfi isə  
                                      
k
e
u
u
e
e
T
M
P
H
H
v
q










1
v
0(к)
9700


 




 saat
kVt
MC
                             (19.21) 
ifadələri ilə təyin edilir. 
Müasir  avtomobil  və  traktor  mühərrikləri  üçün  nominal  yük  rejimlərində  xüsusi  effektiv 
yanacaq və istilik sərfləri aşağıdakı hədlərdə dəyişir: 
- maye yanacaqla işləyən qığılcımla alışdırmalı mühərriklər üçün 
310
200 

е
g
saat
kVt
q

; 
- birkamerli dizellər üçün 
245
210 

е
q
saat
kVt
q

; 

---

 
121 
- burulğan və ön yanma kamerli dizellər üçün 
260
220 

е
g
saat
kVt
q

; 
- qaz mühərrikləri üçün 
17
12 

е
q
saat
kVt
MC

. 
 
YOXLAMA SUALLAR 
 
1. Mühərrikin orta effektiv təzyiqi nəyə deyilir, necə təyin edilir və hansı hədlərdə dəyişir?  
2. Mühərrikin mexaniki f.i.ə. nəyə deyilir, necə təyin edilir və hansı hədlərdə dəyişir?  
3.  Mühərrikin  effektiv  gücü  nəyə  deyilir,  necə  təyin  edilir  və  onun  artırılması  yolları 
hansılardır? 
4. Mühərrikin effektiv burucu momenti və litr gücü nəyə deyilir və necə təyin edilir? 
5.  Mühərrikin  effektiv  f.i.ə.  və  xüsusi  effektiv  yanacaq  sərfi,  qaz  mühərriklərində  isə  xüsusi 
effektiv istilik sərfi nəyə deyilir, necə təyin edilir və hansı hədlərdə dəyişir?  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---