______________Milli Kitabxana_______________
346
Çünki məhz teatr aləmi elə bir dünyadır ki,
gerçək həyatda
mümkün olmayanları gerçəkləşdirir.
Mehdi
Məmmədovun rejissurası K.S.Stanislavski
“sistem”indən total teatra doğru bir sənət yolunu özündə
qapsayır. Burada teatr mədəniyyətinə aid heç nə çıxdaş edilmir:
hər şey məqbuldur; təki ilgiləndirmək, təsir etmək qüvvəsinə
malik olsun. Odur ki, onun tamaşalarından Avropa teatrının və
bizim milli teatrın tarixi və estetikası boylanır.
Ol səbəbdən
Mehdi səhnədə nə qurubsa, kitab səhifələrində nə yazıbsa,
onların hamısı ustad dərsləridir.
Mən qorxuram ki, bütün bunları bir-bir rezüme kimi
dedikcə təzədən alışıb bir monoqrafiya yazım. Həqiqətən,
Mehdi yaradıcılığı ucsuz-bucaqsız dəniz kimidir. Nə qədər
üzürsən, sahil yenə görünmür ki görünmür.
1983-cü ildə Mehdinin daha iki kitabı mətbəələrdən
köşklərə, dükanlara daşınır: “Onun sənət ulduzu”, və bir də
“Acı fəryadlar, şirin arzular”.
Bu qədər qüvvəni, enerjini
Mehdi haradan tapırdı? Tamaşalar qururdu, radio və televiziya
verilişlərində ssenarist və aparıcı kimi iştirak edirdi, dərs
deyirdi, kitab yazırdı... Mən söyləyəndə ki, milli teatr
mədəniyyətində Mehdi Məmmədov İntibah adamı olub,
heç də
yanılmıram və heç nəyi də şişirtmirəm. Bu insanda İntibah
şəxsiyyətləri üçün xarakterik bir universallıq vardı. Və bu
Mehdinin hər işində özünü görükdürürdü. Amma onun
şəxsiyyətində kükrəyən
İntibah həmişə maarifçiliklə
cilovlanırdı, maarifçiliklə dialoqa girirdi. Və bu situasiyada
Mehdi bilmirdi ki, nəyə üstünlük versin; bilmirdi ki,
nə ona
daha yaxındır. Bax, elə bu da Mehdinin iç dünyasının
“müəmma”sı idi. Elə bir müəmma ki, onun sənətkar
şəxsiyyətinin cazibəsini artırırdı, toplumda Mehdi fenomeninə
olan marağı şiddətləndirirdi. Mehdi İntibah şəxsiyyəti kimi
davranırdı, maarifçi kimi mühakimə yürüdürdü, maarifçi kimi
düşünürdü. Onun həyatının son akkordları da
dediklərimə bir
sübut...
______________Milli Kitabxana_______________
347
1983-cü ildə Mehdi Məmmədov məşğulluq səviyyəsinin
həddən artıq olmasına baxmayaraq, yaşının 68 (pasporta görə
65) olmasına baxmayaraq, sanki özünə aşırı inam hissini
nümayiş etdirərək, gənclik şövqü, gənclik ehtirası nümayiş
etdirərək bir daha evlənir, rejissorluq kafedrasının cavan
laborant xanımlarından biri ilə ailə qurur. 1984-cü
ildə isə bu
nigah Mehdiyə dördüncü oğul övladını hədiyyə eləyir: cahana
Mehdinin sonbeşiyi Vüqar gəlir.
Tamam! Pərdə! İşıqları söndürün! Bundan o yanası önəmli
deyil!
***
Epiloq və ya nekroloq əvəzi: 1985-ci il yanvarın 28-də saat 12-yə
qalmış Mehdi Məmmədov işıqlı dünyaya “əlvida” dedi. O,
bərbərxanada əyləşib öz növbəsini gözləyirdi. Hm... hansı
növbəni? Axı ölmək üçün də növbə mövcuddur. Olmaq ölüm
növbəsində yaşamaq deməkdir. Mehdi saçını vurdurmaq üçün
növbə gözləyirdi: əvəzində ölüm gəldi. Ölmək növbəsi səhər
qəzetlərini vərəqləyən Mehdiyə yetişmişdi. O, qəfildən ayağa
qalxdı, ürəyini tutub dərin bir “ah” çəkdi və... Mehdinin ruhu
bədənindən ayrılıb göylərə uçdu. Nə gözəl, nə rahat, nə xoşbəxt
bir ölüm... ağrısız, əzabsız, dərdsiz... bir saniyə içində... Xalq
arasında bu cür vəfat eləmiş şəxsə “əməli-saleh”, yəni əməli yaxşı
adam deyirlər. Bir də onu deyirlər ki, Allah yalnız öz sevimli
bəndələrinə belə ölüm göndərir. Təbii ki, mifdir, amma həqiqəti
də var. Mən eşitmişəm ki, Mehdinin qardaşları da beləcə, evdən
kənarda dünyalarını dəyişiblər. Mehdinin oğlu Elçin də öz
qapılarının ağzındaca ürəyini tutmuşdu və keçinmişdi. Allah
hamısına rəhmət eləsin.
1985-ci il yanvarın 29-u və 30-da Azərbaycanın, istisnasız,
bütün qəzetlərində nekroloqlar, 31-i isə “Son mənzilə” adlı
yazılar dərc olunur: “Yanvarın 30-da Azərbaycan paytaxtının
zəhmətkeşləri sovet teatr sənətinin görkəmli xadimi, SSRİ xalq
artisti, Respublika Dövlət mükafatı lauteatı, sənətşünaslıq
doktoru, professor Mehdi Əsədulla oğlu Məmmədovu son
mənzilə yola saldılar. M.Əzizbəyov adına Akademik Dram
Teatrı matəm libasına bürünmüşdü. Diqqətəlayiq sənətkar bu
teatrın səhnəsində uzun illər ərzində quruluşçu rejissor və aktyor