Az Book Library qizilgüLÜn adi
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
2 1 9 edilən mala, vəhşi təşəxxüsün əsasına çevrilmiş, öyünməyə və başqasına həqarət etməyə səbəb olmuşdu; cəngavərlər bir-birinin qarşısında zirehləri və bayraqları ilə öyündükləri kimi, abbatlar da rəngarəng kitablarla lovğalanırdılar. Üstəlik, monastırlarımız elmdə üstünlüyü itirdikcə, abbatlar özlərini daha çox tərifləyirdilər (nə qəribə!). Amma kafedral məktəblərdə, şəhərlərdəki elmi cəmiyyətlərdə və universitetlərdə kitabların üzünü monastırlarda olduğundan, daha çox və daha sürətlə köçürür, eyni zamanda, yeni kitablar da yazırdılar - bəlkə də bir çox fəlakətin səbəbi elə bu idi... Bizim olduğumuz monastır bəlkə də elmi möhtəşəmliyin son istinadgahı idi. Kitabların istehsalı və yenidən yazılmasının qədim ənənəsi yalnız burada hələ yaşayırdı. Lakin bəlkə də bu səbəbdən rahiblər artıq öz həyatlarını müqəddəs üz köçürmək işinə daha həsr etmək istəmirdilər; onlar özləri yenilik yaratmaq, xalis olanı təkmilləşdirmək istəyirdilər; yeniliyin həsrətini çəkirdilər. Və yenilik dalınca qaçmaqla - o an bunu yalnız hiss edə bilirdim, indi isə illər boyunca qazandığım bilik və təcrübə sayəsində daha açıq şəkildə ifadə edə bilirəm - bu möhtəşəmliyin iflasına yol açdıqlarının fərqinə varmırdılar. Zira bu insanların əldə etmək istədikləri yeni biliklər monastırın divarlarından kənara çıxardısa, bu müqəddəs məkanı kafedral məktəbdən, yaxud şəhər universitetindən nə ilə ayırd etmək olardı? Bu biliklər məxfi saxlanılmaqla, əksinə, onu qoruyanların qüdrət və şöhrətinin möhkəmlənməsinə səbəb olar, ədəbsiz müzakirələrlə ləkələnməzdi. Hər ali sirri, hər məxfi biliyi amansız “hə və yox”a təslim etməyə hazır olan və heç bir müqəddəslik tanımayan sırtıqlar onu ələ keçirməzdi. “Kitabxananın üstünə çökmüş qaranlıq və səssizliyin səbəbi budur”, öz-özümə dedim; bura biliklər məskənidir, lakin bu bilikləri yalnız qadağalar bahasına təhlükələrdən qorumaq olar. Bu biliklərə heç kim toxunmamalıdır - hətta rahiblər özləri də. Bilik - ən qanunsuz tədavüldə belə korlanmayan pul deyil; o, geyilməkdən yırtılan bahalı libasa daha çox oxşayır. Doğrudan da, kitablar tez-tez yad əllərə düşdükcə korlanmırmı? Səhifələri pozulmurmu, mürəkkəbi və
220 qızılı boyalan solğunlaşmırmı? Məndən bir az aralıda Tivolili Pasifıko oturmuşdu. O, səhifələri nəmdən bir-birinə yapışmış qədim bir əlyazmasını vərəqləyirdi. Kitabın vərəqlərini çevirmək üçün baş barmağı ilə şəhadət barmağını dili ilə isladır və hər nəmli toxunuşda səhifələr yaprıxırdı; o səhifələri yalnız qatlamaqla bir-birindən ayırmaq olardı; bu da onlan hətta ən zəif təzyiqdən yaranan incə qırışlara daha dərindən nüfuz edən havanın və tozun amansız təsirinə məruz qoymaq demək idi. Sonra tüpürcəyin yumşaltdığı yerlər, eyni zamanda səhifənin kənarları da təzə kiflə örtüləcəkdi. İncə hisslərin çoxluğu bir döyüşçünü zəiflətdiyi kimi, bu sahiblik sevgisi və ifrat maraq da kitabları xəstəliyə düçar edib onların məhvini yaxınlaşdırır. Çıxış yolu nə idi? Kitablan oxumayıb, onlan yalnız saxlamaqmı? Düşüncələrimdə haqlı idimmi? Buna ustadım nə deyərdi? Başlıq yazan İonalı Maqn yaxınlığımda oturmuşdu; o, bir az əvvəl buzov dərisini süngər daşı ilə pardaxlamışdı, indi isə perqament hazırlamaq üçün onun üzərinə təbaşir qatı çəkirdi. Onun yanında başqa bir rahib Toledolu Raban perqamenti lövhəyə bərkidib, onun hər iki kənannda bərabər məsafədə yerləşən xırda deşiklər açaraq, onların arasında dəmir ucluqlu qələmlə üfüqi xətlər çəkirdi. Bir az sonra bu ağ səhifələr gözəl rəsmlər və cizgilərlə dolacaq, məharətli əllərin, İncil ayələri ilə örtülü səhifənin səthinə yerləşdirdikləri rəngli cəvahirlərlə par-par parıldayan müqəddəs təbərrükə çevriləcəkdi. “Bu iki rahib, - öz-özümə dedim, - cənnətdə keçirəcəkləri anlan yer üzündə yaşayırlar. Onlar yeni cildlər hazırlayırdılar, eyni ilə zamanın amansızca aşındıracağı kitablara bənzəyən... Deməli, yer üzündəki heç bir qüvvə kitabxananı təhdid edə bilməzdi, zira o, yenidən doğularaq yaşayırdı... Madam ki yaşayırdı, bilik dalınca gələnə nə üçün açıq olmamalıydı? Axı bu zaman onun əmin-amanlığına heç bir təhlükə olmazdı? Bensionun istədiyi, bəlkə də Venansionun da istəmiş olduğu bu deyildimi yoxsa? Düşüncələrimin kütləşdiyini, yolundan azdığını hiss edirdim. Bəlkə də belə düşüncələr qaydalara səylə və itaətlə riayət etməli
221 olan, taleyin gedişatını nə indi, nə gələcəkdə, nə də ömrünün hər hansı bir anında götür-qoy etməməsi gərəkən - sonralar ətrafımdakı dünya qan və azğınlıq girdabına getdikcə daha dərindən batarkən, qocalana qədər özümə heç bir sual vermədən, heç bir məsələ irəli sürmədən buna əməl etdim - bir mürid üçün münasib deyildi. Səhər yeməyinin vaxtı çatmışdı. Mətbəxə getdim və mənə mərhəmət göstərən aşpazların hazırladığı ən ləziz təamlardan yedim.
2 2 2 ÜC ÜNC Ü G ÜN G Ü N O R T A ,
Mətbəxdə nahar edərkən Salvatoru gördüm. Aşpazla barışdığı açıq-aşkar hiss olunurdu. Salvator qoyun ətinin qovurması ilə doldurulmuş böyük bir çörəyi ləzzətlə içəri aşırırdı. Sanki ömründə heç yemək yeməmişdi: bir qırıntını belə yerə salmır və hər loxmanı udarkən, belə gözəl bəxtə sahib olduğuna görə Tanrıya şükr edirmiş kimi görünürdü. Mənə göz vurub, öz qəribə dili ilə yarıac-yantox keçirdiyi ömrünün acısını çıxarmaq üçün yediyini söylədi. Ona suallar verməyə başladım. Havanın bərbad olduğu, yağışların daim yağdığı, tarlaların bataqlığa çevrildiyi, Tanrının unutduğu və öldürücü üfunət içində boğulan bir kənddə keçən dəhşətli uşaqlıq illərini mənə danışdı. Öyrəndim ki, bu kənd sel sularının içində aylarla üzürdü, və tarlalarda arxlar yoxa çıxırdı; bir girvənkə toxum bir çətvər məhsul verirdi, bir çətvər toxum əksəydin, məhsul götürməzdin. O torpaqda hətta ağaların da üzü yoxsullarınkı kimi saralmışdı, hərçənd Salvatorun dediyinə görə yoxsullar daha tez-tez ölürdü. “Bəlkə də - deyərək gülümsədi, - yoxsulların sayı çox olduğundan... “Bir girvənkə toxum on beş pula, bir girvənkə buğda isə altmış pula satılırdı. Vaizlər dünyanın sonunun çatdığını söyləyirdilər, fəqət Salvatorun valideynləri və babaları bunu əvvəllər də eşitdikləri üçün dünyanın sonunun hər an gələ biləcəyini düşünürdülər. Bütün ölü quşları və tuta bildikləri bütün iyrənc heyvanları yedikdən sonra birinin məzarları qazıb ölüləri çıxarması haqqındakı şayiələr kəndi bürüdü. Salvator dəfn mərasimlərinin ertəsi günü bu “rəzil insanların” məzarlıqda torpağı dırnaqları ilə necə qazdıqlarını, bir Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|