Az rbaycan Respublikas t hsil Nazirliyinin

693

Xəstəxanadaxili infeksiyaların etioloji agenti qismində daha 

çox aşağıdakı törədicilər iştirak edir:

Mikroorqanizm

lərin sinifləri

Mikroorqanizmlər

Xəstəxa nada olan 

pasiyentlər  üçün  pato-

genliyi

Qram-müsbət

Staphylococcus aureus

Digər stafilokokklar və mikro-

koklar

A qrupu streptokokkları 

B qrupu streptokokkları

C və G qrupu streptokokkları

enterokoklar, digər qeyri-hemo-

litik strepto kokklar

P

ŞP

P

ŞP

P

ŞP

ŞP

Anaerob bakte-

riyalar

Anaerob koklar, 

histoloji klostridiyalar,

Clostridium tetani 

ŞP

ŞP

ŞP

Qram-mənfi 

aerob bakteriya-

lar

Sporəmələgətirməyən 

qram-mən fi bakteriyalar, ente-

robakteriyalar: Salmonella 

Shigella

enteropatogen E.coli, 

digər E.coli,

Proteus, 

Klebsiella-Serratia-Enterobac-

ter, Pseudomonas aeruginosa, 

digər psevdomonadlar; 

Flavobacterium meninqosepti-

cum, Acinobacter

ŞP

P

P 

P 

P 

ŞP

ŞP

ŞP

ŞP

ŞP

ŞP

Digər  bakteri-

yalar

Corinobacterium diphteriae, 

Mycobacterium  tuberculosis, 

Listeria 

adsız mikobakteriyalar,

Bordetella pertussis

P

ŞP

O

P

---

694

Viruslar

Hepatitlər, təbii çiçək, su çiçəyi, 

qrip  və  digər  KRX,  Herpes 

simplex,  sitomeqaliya,  qızılca, 

məxmərək, rotaviruslar

P

P

P

P

Göbələklər

Candida,

Nocardia, 

göbələklər (kif)

Histoplasma, Eoccidioides

Cryptococcus

ŞP

O

ŞP

P

P

Digərləri

Pneumosystis, 

Toxoplasma

O

P

Qeyd: P–patogenbakteriyalar(sağlamşəxslərdəkliniktə-

zahür edən xəstəlik törədir); ŞP – şərti-patogen bakteriyalar

(xəstəliyəşəraityaradanspesifikamilolduqdaxəstəliktörədir);

O–opportunistmikroblar(yalnızinfeksiyayadavamlılığıkəskin

aşağıdüşmüşşəxslərdəxəstəlikəmələgətirir).

Xəstəxanadaxili  infeksiyaların  törədiciləri  “hospital  ştam” 

adını almışdır, çünki stasionarda epidemik prosesi törədən kul tu-

ralar bir sıra xarakter əlamətlərlə fərqlənir: virulentliyin yük sək 

olması  və  nəticədə  antibiotiklərə,  dezinfektantlara,  UB-şüa lan-

ma ya  qarşı  yüksək  rezistentlik,  ətraf  mühit  amillərinə  qarşı  az 

t ə ləbkarlıq və sürətlə böyümə imkanı. Məsələn, psevdomonadlar 

və klebsiellalar nəm mühitdə – inhalyatorlarda, duru dərman for-

ma  larında, əl-üzyuyanların səthində, kranlarda, nəm yığışdır ma 

m a terialında sürətlə inkişaf edə bilər.

Xəstəxanadaxili infeksiyaların strukturu stasionarın profi lin-

dən, xəstələrin qrupundan və tətbiq olunan antibiotiklərin spek-

trin dən asılıdır.

Hospital infeksiyaların törədicilərinin mənbəyi birmənalı a n-

la yış  deyildir.  Belə  ki,  bunlar  inkubasiya  dövründə  daxil  olan 

xəs    tələrin  özü,  bakteriyagəzdirənlər,  doğum  stasionarlarında  y a-

tan a na lar, tibb heyəti ola bilər.

---

695

Hospital  infeksiyaların  törədicilərinin  yoluxma  mexa nizmi  və 

yolları stasionarın profilindən, xəstələrin kontin gentindən, müalicə-

diaqnostik prosedurların və manipulyasiya ların həcmin dən asılıdır. 

Müasir çoxmərtəbəli korpuslarda böyük sayda xəs tə  lərin və h e-

yətin  toplanması  hava-damcı  və  hava-toz  yoluxma  yollarının 

həyata  keçirilməsi  üçün  əlverişli  şərait  yaradır  ki,  bu  da  hava 

axı nı  vasitəsilə  baş  verir.  Hava  axını  qısa  müddətdə  tərkibində 

t ö r ə dici  olan  aerozolu  dəhliz  və  pilləkənlər  boyunca  daşıyır. 

Tibb heyətinin əlləri, ağlar, xəstələrə qulluq əşyaları, tibb alətləri 

və aparatları vasitəsilə infeksiya məişət-təmas yolu ilə də yayılır. 

Törədicilərin qida yoluxma yolu qida bloklarının işi, qida məh-

sul larının və hazır yeməklərin hazırlanması və ya sax lanması tex-

nologiyasının pozulması zamanı həyata keçir.

Törədicilərin  parenteral  yoluxması  zərərsizləşdirilməmiş 

şpris və iynələrin istifadəsi, çirklənmiş qan preparatlarının yeri-

dilməsi zamanı mümkündür. B və C viruslu hepatitləri, İİV, sta-

filokokklar,  malyariya  törədicilərinin  bu  yolla  ötürülməsi  daha 

geniş yayılmışdır.

İrinli-iltihabi  və  ya  irinli-septiki  xəstəxanadaxili  infeksiyalar 

cərrahi əməliyyatlar, inyeksiyalar, doğuş və abortlar zamanı qanın 

köçürülməsi,  hemodializ,  damarların  kateterizasiyası  və  s.  əmə-

liyyatlar aparıldıqda yoluxma nəticəsində inkişaf edir.

İnkişaf  edən  xəstəxanadaxili  infeksiyaların  40%-ə  qədəri 

sidik-  cinsiyyət  yollarının  infeksiyalarının  payına  düşür  və  bu, 

əsas etibarilə (80%-ə qədər) kateterlərin və drenajların istifadəsi 

ilə bağlıdır. Onlar 2/3 halda qram-mənfi mikroorqanizmlərlə və 

əsasən  E.coli  ilə  şərtlənir.  ÜST-ün  məlumatlarına  görə,  sidik-

cinsiyyət yollarını zədələyən hospital infeksiyaların törədiciləri ara-

sında bağırsaq çöpünün xüsusi çəkisi 38%, protey – 17,5%, göy-

yaşıl irin çöpləri – 11,6%, klebsiellalar – 8,5% və enterobakterlər 

– 6,4% təşkil edir.

Təqribən  1/4  hallarda  xəstəxanadaxili  infeksiyalar  tənəffüs 

yol larının xəstəliklərinin payına düşür. Tənəffüs yollarının xəstə-

xa nadaxili infeksiyaları yüksək letallığı (50-70%) ilə səciy yə lənir. 

Onu şərtləndirən törədicilər içərisində P.aeruginosa, S.aureus, K.

pneumoniae, Acinebacter spp., nadir hallarda – anaeroblar, L.pne-

---