Azərbaycan diLİ VƏ tariXİ
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
83 Burada da xa rə zmlilər yenidən məğlubiyyətə uğrayır, Bistam və Curcana tərə f çəkilirlər. Az keçmədən bütün İran İraqı xarəzmilərdən təmizlənir 1 . Bir neçə ya keçməmiş Qutluq-İnanc və İraq əmirləri anlayır ki, vəzir İbn əl- Qəssab yalnız xəlifənin xeyrinə hərəkət edir və onun əsas məqsədi ölkəni qarət etməkdən ibarətdir. Qutluq-İnanc İbn əl-Qəssabın qoşununun hərəkətlərinə qarşı narazılığın ı bildird ikdə, vəzir ona hücum çəkir və qaçmağa məcbur edir. Vəzir onu Qaraca şəhərinin yaxın lığında yaxalayır və məğlubiyyətə uğradır, Qutluq-İnanc güclə qaçıb canını qurtara b ilir. Bundan sonra İbn əl-Qəssab Həmədana qayıdır. Bir neçə aydan sonra Xarəzmşah Təkişin elçisi onun yanına gəlir, Xəlifə qoşunlarının hərəkətindən Xarəzmşahın narazı qald ığını və tezliklə İran İraqından çıxarılması tələbini İbn əl- Qəssaba bildirir. Lakin vəzir bu tələbi yerinə yetirməkdən boyun qaçırır, Xarəzmşah Həmədana qoşun çəkir. Hicri 592-ci ilin şaban ayında (iyul, 1196) İbn əl-Qəssab ölür, Təkiş vəzirlə qarşılaşa bilmir. Vəzirin qoşunu arasında ixtilaf baş verir, bundan istifadə edən Xarəzmşah xəlifənin qoşununu məğlubiyyətə uğradır, külli miqdarda qənimət ələ keçirir və Həmədanı rutur. Burada o əmr edir ki, İbn əl- Qəssabm meyiti qəbirdən çıxarılıb yandırılsın 2 . Bu hadisələrdən sonra Mayaçuq və Xarəzmşahın bir neçə başqa əmirləri Qutluq-İnancla sülh müqaviləsi bağla maq üçün danışıqlar aparır və onun qərargahına gəlmək barəsində icazə istəyirlər. Lakin bu, Qutluq -İnanc tərəfındən öldürülmüş III Toğrulun qızının hiyləsi id i. O, Xarəzmşahın oğlu Yunis xana ərə getmiş və atasının intiqamını almaq qərarına gəlmişdi. Onlar Qutluq-İnancı tora sahb, öldürməyə nail o lurlar. Həmədanın rəisi Fəxrəddin Sərvər Qutluq -İnancın başını və cəsədini pulla alıb, hicri 592-ci il cu madi sani ayında (may, 1196) atası Cahan Pəhləvan m Hə mədandakı məqbərəsində basdırır 3 . Azər bayc anda hadisələr Yu xarıda qeyd etmişik ki, Əbu Bəkr ö z qardaşları Qutluq -İnanc Mahmudu və Əmir Əmiran Öməri 1192-ci ilin axırında Təbriz yaxın lığ ında darmadağın etdikdən sonra Qutluq-İnanc Semnana, Xarə zmşah Təkişin yanına qaçır. Əmir Əmiran Ömərə gəldikdə isə o, şimala ü z tutur və Şirvanşah I Axsitanın (1160- 1196-c ı ilə ya xın) sarayında sığmacaq axtarır. Məğlubiyyətə uğramış Əmir Əmiran Öməri Şirvanşahın özü qarşılayır. Şirvanşahın məqsədi bir o qədər Əmir Əmirana deyil, keçmiş süzerenlərinin sülaləsində gedən daxili mübarizəyə yardım 1 Cüveyni, I, səh.304. 2 İbn əl-Əsir, IX, səh.231-232; Ravəndi, səh.346-349; İbn İsfəndiyar, II, səh.160;Rəşidəddin, 1/2, səh.136-137. 3 Ravəndi, səh.350-351; Cüveyni, I, səh.307. 84 göstərməkdən ibarət id i. Ömərə ehtiram göstərərək, şah öz qızın ı ona verir və onu qoşunla təchiz edir. Həmin qoşunla Əmir Əmiran Omər atabəy Əbu Bəkrin əleyhinə birgə vuruşmaq məqsə dilə gürcü ordusu ilə birləşmək üçün yola düşür. Çariça Tamarın qərargahına gələrək, Əmir Əmiran Ömər gürcülərlə birlikdə qardaşına qarşı döyüşə hazır o lduğunu bildirir. Gü rcülər "onu yaxşı qarşılayır, ata- babalarının ləyaqətinə müvafıq onunla davranır, ona [lazımi] hörmət və ehtiram göstərir, ərzaq, yem, pul və geyim sahəsində onun bütün ehtiyaclarını təmin edirlər" 1 . Çariça Tamar Əmir Əmiran Ömərdən qardaşına qarşı çıxmasın ın səbəbini soruşduqda o, cavab verir: "Mənim qardaşım əmir Əbu Bəkr biz geri çəkilərkən onun torpaqlarında sığınacaq dilədiyimiz vaxtlarda, qayğımızı hüququmuza müvafıq olaraq çəkmədi. Qohumluq və müdafıə [borcu] bizim to xunulmazlığımızı saxlamağa onu məcbur etmədi, düşmənimizə qarşı bizimlə b irgə mübarizəyə giriş- məli, onu məğlub etməli, torpaqlarımızı geri almalı, İraqda bizim hakimiyyətimizi bərqərar etməli idi. O isə Azərbaycanda sakit vəziyyətdə yaşayır, hətta öz adamları ilə bizim üzərimizə hə mlə etdi. Biz səfil vəziyyətdə ölkəni gə zir, [tədricən] gücdən düşür, öz ölkəmizdən qürbət diyarlara qaçmaq məcburiyyətində qaldıq. Mən də sizin yanınıza, [sizin] ölkənizə gəlmişəm ki, siz mənə adamlar qoşasınız və mənə qoşunla yardım edəsiniz. [O zaman ] mən ona qarşı çıxa [bilər], onunla qarşılaşar, onunla döyüşə girişib qalib gələ bilərəm. Əgər mən ona qalib gələrəmsə və onu ölkədən qovub çıxara b ilərəmsə, o zaman [hər şey] sizin qarşınızdadır, oradan nə istəsəniz götürün, çünki orada artıq sizin rəqib iniz yoxdur" 2 . Beləliklə, çariça Tamar Əbu Bəkrə qarşı mübarizədə özünə müttəfıq tapdı, Arran və Azərbaycana hücum etmək üçün qoşunun toplanması əmrini verdi. O həmçinin Şirvanşah I Axsitana məktub göndərdi. I Axsitan onların [gürcülərin] tabeliyində idi və onlara xərac verirdi, onlarla birgə çıxışa hazırlaşmalı id i" 3 . Əbu Bəkrdən narazı qalan Arran əmirləri və türkmən dəstələri də Əmir Ömərə qoşuldu 4 . Birləşmiş gürcü-Şirvan qoşunları iyunun 1-də (1194-cü il) cümə axşamından cüməyə keçən gecə "Şamxor vilayətinə daxil oldular. Çar (Dav id Soslan - Z.B.) və onun sərkərdələri, Şirvanşah və Əmir Əmiran ö z qoşunları ilə birlikdə sevincək halda, Allaha şükür edirdilər ki, düşmənə lap yaxında rast gəldilər. Ancaq onlar ço x təəc-cübləndilər ki, düşmən lər (yəni atabəy Əbu Bəkrin qoşunları -Z.B.) Gəncəni və Arran düzünü tərk, beləliklə də dağlar tərəfindən 1 Əl-Hüseyni. Səh.l05a. 2 Yenə orada. 3 Əl-Hüseyni, vər. 105b; Tacidarların tarixi və mədhi, səh.57 -59. 4 Əl-Hüseyni, vər.l05b. Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|