Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının professoru, tarix
Yüklə 1,94 Mb.
|
adlı fəal azərbaycanlılar 30-cu illərin əvvəllərində Anastas Mikoyanm şəxsi göstərişi ilə məhv edildilər. Təkcə onu demək kifayətdir ki, 1937-38-ci illərdə Azərbaycan Xalq Daxili İşlər Komissarlığının 51 rayon şö bəsindən 38-nə ermənilər başçılıq edirdi. Cəza orqanların- dakı müstəntiqlərin isə 80%-i ermənilərdən ibarət idi. Bu vəzifələr Moskvanın nomenklaturası idi və erməni - daşnak lar oradan əksər hallarda birbaşa göndərilirdilər. Sovet hakimiyyəti illərində xaricdə fəaliyyət göstərən daşnak partiyası ilk əvvəl Dağlıq Qarabağın Azərbaycandan qoparılaraq Ermənistana birləşdirilməsinə nail olmaq üçün fəaliyyətə başladı. Dağlıq Qarabağın Azərbaycandan qoparılaraq zəbt edilməsi haqqında ilk qərar 1951-ci ildə İsveçrənin Lozanna şəhərində «Daşnaksütyun» və «Hnçaq» partiyalarının birgə iclasında qəbul edilmiş və oradaca bu planı yerinə yetirmək üçün «Asala» adlı erməni ordusunu yaratmaq haqqında qərar qəbul olunmuşdu. Azərbaycanın tərkibində olan Dağlıq Qa rabağ muxtar vilayətində də müvafiq tədbirlər görülürdü. 1981-ci ildə Qarabağda yaşayan daşnakların Dağlıq Qarabağ Muxtar vilayəti haqqında qəbul etdirdikləri qərarda deyilirdi: «Vilayət sovetinin razılığı olmadan DQMV ərazi sini və statusunu dəyişdirmək olmaz». Bu qərar 1988-ci ilin 20 fevralında Ermənistan Ali Sovetinin Dağlıq Qarabağı Ermənistana birləşdirmək haqqında qərar çıxartmalarına müəyyən dərəcədə kömək etdi və bu qərar hələ də ləğv edilməmişdir. Təəssüf doğuran haldır ki, həmin dövrdə Azərbaycana rəhbərlik edən şəxslər göstərilən kobud qanun pozğunluqla rına qarşı fəal hüquqi mübarizə aparmaq əvəzinə, 1991-ci ilin 26 noyabrında Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ləğv edilməsi haqqında qərar qəbul etdilər (və bu qərar mətbuat da 1992-ci ilin 7 yanvarında dərc edildi). Beynəlxalq miqyasda erməni terror təşkilatı olan «Asa- 164 la»nın taktikasının əsasını kütləvi terror təşkil edir. Türkiyə mətbuatında bildirilmişdir ki, bu terrorçu təşkilat yüzdən çox türk diplomatını qətlə yetirmişdir. 1985-ci ildə Mixayıl Qorbaçov SSRİ rəhbərliyinə sahib olduqdan sonra öz ətrafına erməni-daşnak liderləri nümay əndələrini geniş miqyasda cəlb etdi. Məlumdur ki, Mixayıl Qorbaçovun ilk arvadı erməni millətinə mənsub qadın ol muşdur. M.Qorbaçovuıı siyasi məsləhətçisi professor Şahııa- zarov (Şahnazaryan) idi. Həmin Şahnazarovun oğlu M.Qor baçovun qızma evləndi. Bakıdan 1952-ci ildə Moskvaya İctimai Elmlər Akademiyasına təhsilə göndərilən Karo Bru- tens akademiyanı qurtaran (1955) kimi Moskvada mərkəzi partiya aparatında Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinə işə götü rüldü və sonralar bu şöbənin müdir müavini vəzifəsinə irəli çəkildi. Və tez-tez ermənilərin Livan dövləti ərazisində ya ratdıqları gizli «Asala» ordusu qərargahına ezamiyyətə gön dərilirdi. Beləliklə erməni mafiyası Dağlıq Qarabağ haqqında 1951-ci ildə qəbul etdiyi qərarın həyata keçirilməsi üzrə bütün tədbirlər görülmüşdü və Azərbaycan ərazilərində əməliyyat işlərinə başlamağın vaxtı çatmışdı. Bu əməliyyat on əvvəl Azərbaycanın çoxmillətli Sumqayıt şəhərində baş landı.
SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi orqanları və erməni sepe- ratçılarının birgə səyi ilə Sumqayıt şəhərində 1988-ci ilin 27-29 fevral arası qanlı ixtişaşlar törədildi: 26 nəfər erməni, 5 nəfər azərbaycanlı, 1 nəfər ləzgi qətlə yetirildi, 400 nəfər dən çox adam bədən xəsarəti aldı, 200-dən çox mənzil talan edildi, 50-dən artıq mədəni-məişət obyektləri dağıdıldı. Bu hadisələrlə əlaqədar olaraq SSRİ Baş Prokurorluğu tərəfin dən 444 nəfər azərbaycanlıya qarşı cinayət işi qaldırılmışdı ki, bunlardan 1 nəfərinə ölüm cəzası, digərinə 15 il həbs cə zası tətbiq edildi. Qalanlarına isə 2-14 il arası azadlıqdan məhrum etmə cəzası verildi. 165
Hadisələrdən bir müddət keçdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Prokurorluğu 427 cinayət işinə yenidən bax mışdı və Sumqayıt şəhər məhkəməsi bunlardan 414 nəfərin cinayət işinin tam əsassız olması haqqında qərar çıxartmışdı. Sumqayıtda 1988-ci ilin fevralında təşkil edilmiş qanlı ixtişaşın yaradılması şəraiti akademik Ziya Bünyadovun mə lum araşdırmalarında geniş şərh edilmişdir1. Sumqayıt faciə si ərəfəsində ermənilər Dağlıq Qarabağın Əskəran rayonun da iki azərbaycanlı (Bextyar Quliyev və Əli Yaçiyev) heç bir əsas olmadan qətlə yetirdilər. Hadisələrin cərəyan etdiyi günlərdə Xankəndində yaşayan azərbaycanlıların evləri ta lan edilmişdi və həmin azərbaycanlıların bir hissəsi köçərək Sumqayıtda yerləşmişdilər. Belə bir şəraitdə özünə «Paşa» ləqəbi götürmüş Qriqoryan Sumqayıtda beş nəfər erməninin öldürülməsini təşkil etdi. «Sumqayıt qırğını» haqda tələsik çəkilmiş kinofılmi ermənilər ildırım surəti ile Avropa ölkələrində və ABŞ-da geniş miqyasda təbliğ etməyə başladılar. Beləliklə ermənilərin fəal iştirakı ilə SSRİ Dövlət Or qanlarının silahlı qüvvələri Sumqayıta yeridilmişdi və Sovet ordusu tanklarının tırtılları altında 6 nəfər azərbaycanlı məhv edildi, yüzlərlə azərbaycanlı həbs edildi. Sovet üsul-idarəsi dövründə Azərbaycan xalqına qarşı geniş miqyaslı cinayət 1920-ci ilin 20 yanvarı gecəsi Bakı şəhərində təşkil edildi. Burada da əsas məqsəd müstəqilliyə can atan Azərbaycan xalqına «qulaq burması» vermək idi. Bakıya yeridilmiş ordu hissələrinin əksəriyyəti Şimali Qaf qazdan toplanmış erməni hərbçiləri idilər və onlar Bakının əhalisinə qarşı ən qəddar hərəkətlərə əl atdılar. Lenindən başlayaraq M.Qorbaçovun prezidentliyi ilə qurtarmış Sovet Siyasi sistemi qeyri-rus xalqlarının həyatm- 1
Z.M.Bünyadov. «Niyə Sumqayıt?», «Elm» qəzeti, 13 may 1989 (Elmlər Akademiyasının nəşri). da Rusiya çarizmin imperiya siyasətinin demokratiya pərdəsi altında davamı olmuşdur. Bu demokratiya pərdəsinin əsasım isə çarizmdən qalmış milli nifaqlara qadağalar qoyulması təşkil etmişdir.
SSRİ dağıldıqdan sonrakı dövrü əhatə edir. Bu dövrdə er məni terrorçuluğu dövlət siyasəti səviyyəsində aparılmışdır və indi də aparılır. Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdiyi dövrdə (18 oktyabr 1991) terrorçu Ermənistan ilə müharibə vəziyyətin də idi: Ermənistanın silahlı dəstələri Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini işğal etmişdi. Hərb tarixində qəbul edilmişdir ki, müharibə dövrü dinc əhaliyə qarşı edilən hər hansı bir xəyanət siyasi əxlaq sızlığın yüksək zirvəsidir. Xocalı şəhərinin 1992-ci ilin fevralının 25-dən 26-a keçən gecə yerlə-yeksan edilməsi əməliyyatında erməni daşnakların vəhşiliyi alman faşistlərinin 11 dünya müharibəsi illərində etdikləri vəhşilikləri çox arxada qoydu: erməni dı- ğaları Xocalı sakini Əntiqə nənənin kiçik nəvəsi Xasanqulun qabağında onun atası Təvəkkül kişini ona görə diri-diri yan dırdılar ki, atası və böyük bacısı ermənilərin dedikləri bu sözləri təkrar etməyiblər: deyin ki, «bu yerlər Böyük Ermə nistanın bir parçasıdır»'. Erməni faşistləri Xocalıda 613 nə fər azərbaycanlını vəhşiliklə qətlə yetirdilər. Daşnakların tez-tez tətbiq etdiyi qisas üsulundan biri də türklərin başını kəsməkdir. Xocalı sakini Səriyyə Talıbo va söyləyir: «Bizi erməni qəbristanlığına gətirdilər... 4 nəfər gənc məsxeti türkünü və 3 nəfər azərbaycanlını erməni «boyeviklərinin» qəbri üstündə qətlə yetirdilər. Bədbəxtlə rin başlarını kəsdilər... Bu vəhşilər Milli ordu formasında iki azərbaycanlı gətirdilər və vintburanla onların gözlərini çı- ! Bax: «Xalq qəzeti», 18 noyabr 1992. 167 Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|