Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti

240 

 

xərclər;  İ  –  müəyyən  vaxt  ərzində  istilikdəyişdiricinin 

istismarına çəkilən xərclər. 

H-nın  miqdarı  çox  hallarda  aparatın  işçi  səthi  A-nın 

ölçülərilə,  İ  parametri  isə  axını  nəql  etdirməyə  sərf  edilən  N  

gücü  ilə   müəyyənləşir.   A  səthi   ( digər   bərabər şərtlərdə) 

Q-nün ekvivalenti rolunu oynaya bilər. Onda ən sərfəli aparatı 

müəyyənləşdirən şərt   

                              Q + N = min  

formasında yazıla bilər.  

Deməli,  hesabi  xərclər  metodunda, 

 

 

  parametrindən 

istifadə  edildiyi  kimi,  optimal  istilikdəyişdirici  Q  və  N 

kəmiyyətlərinin  ən  əlverişli  nisbətinə  uyğun  gəlir.  Məhz  buna 

görə də, istilikdəyişdirici aparatın X və 

 

 

 parametrlərinə görə 

optimallaşdırılması  çox  hallarda  üst-üstə  düşür.  Qeyd  etmək 

lazımdır  ki, 

 

 

  parametri  X  ilə  müqayisədə  daha  yığcam  və 

rahatdır.   

Çoxlu   sayda   yayılmış   metodların   analızı   obyektiv   

olaraq  göstərir  ki,  istilikdəyişdiricilərin  effektivliklərinin 

qiymətləndirilməsinin ən əsaslandırılmış və aydın metodu E və 

ya 

 

 

 parametridir.  

 

QUYU ŞTANQLINASOS QURĞUSUNDA BAŞ VERƏN 

MÜRƏKKƏBLƏŞMƏ VƏ NASAZLIQLAR, ONLARIN 

YARANMA SƏBƏBLƏRİ VƏ ARADAN QALDIRILMA 

TƏDBİRLƏRİ 

 

Tələbə:                                                  Elmi rəhbər: 

Əliyev Cəlil Vurğun oğlu                     dos.S.Mustafayev 

IV kurs, qrup 425.4 

 

 

Quyuştanqlı  nasos  qurğusu  neft-qaz  hasilində  geniş 

istifadə  edilir.İstismar  üsulunun  tələbinə  görə  onların 

konstruksiyası  daim  təkminləşdirilmiş  və  müasir  forma 

---

241 

 

almışdır.Quyuştanqlı 

nasoslar 

qondarılmayan 

boru,və 

qondarılan tipli quraşdırılırlar. 

 

Boru  tipli  nasoslarda  silindr  quyuya  NKP  kəmərlərinin 

ucuna  bağlanaraq  plunjersiz  buraxılır,və  sonra  isə  plunjer 

vurucu 

və 

sorucu 

klapanlarla 

birlikdə 

quyuya 

göndərilir.Qondarma tipli nasoslarda isə  silindir yığım halında 

plunjer  və  klapanlarla  birlikdə  quyuya  göndərilir.Quyu  ştanqlı 

nasos  qurğularının  fəaliyyətinə  mənfi  təsir  göstərən  ən  böyük 

amil  qum  tıxaclarıdır.Quyuştanqlı  nasos  qurğularında  quma 

qarşı mübarizə 3 istiqamətdə aparılır. 

1.Quyuya daxil olan qumun çox hissəsini yer səthinə çıxarmanı 

təmin etmək. 

2.Nasosun qəbuluna qoyulmuş süzgəc vasitəsilə qumun nasosa 

daxil olmasının qarşısını almaq. 

3.Xüsusi qoruyucu tətbiqat vasitəsilə nasosun qəbulunda qumu 

separasiyası. 

QŞN-ləri  qazın  təsirindən  qoruyucu  tərtibatlar:Vurulan 

mayenin tərkibində qazın miqdarı çox olduqda,onunla nübarizı 

üçün nasosun quyuda mayeyə batırılma dərinliyini 

artıqmaqdan,nasosun  ölü  fəzanı  azaltmaqdan  və  xüsusi 

konstruksiyalı  nasosun  tətbiqindın  başqa  nasosun  qəbuluna 

qoyulmuş xüsusi qaz separatorlarının tətbiqi. 

QŞNQ-ni  parafinin  təsirindən  qoruma  vasitələri: 

Məhsulda  parafin  çox  olduqda  quyularda,  qaldırıcı  boru 

kəmərinin  daxili  səthinə  çökən  parafini  qazıyıb  təmizləmək 

üçün  ştanq  kəmərinə  bərkidilmiş  metal  ərsinlərdən  istifadə 

olunur. 

 

 

 

 

       

---

242 

 

ARMATUR QAYNAQ BİRLƏŞMƏLƏRİNİN 

QÜSURLARI VƏ KEYFİYYƏTİNƏ NƏZARƏT 

ÜSULLARININ ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ 

 

Magistr:                                             Elmi rəhbər: 

Bağırov İmran Elman oğlu               Dos. Quliyev A.Ə. 

I Kurs, A4217 

 

Armatur  dəmir-betonun  əsas  məsul  hissəidir.  Armatur 

içliklərin birləşməsi, adətən kontakt və qövs qaynaq üsulları ilə 

yerinə  yetirilir.  Böyük  diamertili  (30  mm-dən  çox)  armatur 

içliklərin qaynağı həm də elektrik-posa üsulu ilə aparıla bilər. 

Bildiyimiz  kimi,  standarta  görə  məhsulun  normativ 

sənədlərə  müəyyən  olunmuş  tələblər  hər  bir  uyğunsuzluğu 

qüsur  adlanır.  Peyda  olma  mərhələsinə  görə  qüsurlar  hazırlıq 

və  qaynaq  qüsurlarına  bölünür.  Deməli  hazırlıq  və  yığma 

qüsurlarına  araboşluğun  təmin  olunması  –  qeyri-stabilliyi, 

birləşdirilən müstəvilərin uyğunsuzluğu adlanır. Qaynaqlamada 

qüsuru  həm  xaricdə,  həm  də  daxildə  axtarıb  aşkarlamaq 

tədqiqatı çox vacibdir.  

Beləliklə  armaturlarda  tədqiqat  nəticəsində  aşkarlanan 

qüsurlarıa  xarici,  daxili,  “bişməmiş”  tikiş,  metalın  yanması, 

posa qarışıqların qalması, boşluq və çatların alınması daxildir. 

Aşkarlanmış  ki,  sadalanan  qüsurlardan  əlavə  qaynaq 

olunmuş  armaturlarda  qeyri-kafi  oturma,  metalın  yanması, 

içliyin  elektrod  altında  birtərəfli  əzilməsi  və  s,  kimi  qüsurlar 

yarana  bilər.  Bütan  aşkarlanan  qüsurların  aradan  qaldırılması 

keyfiyyətin artırılmasına gətirib çıxarır. 

Armaturdan  hazırlanan  məhsulların  təyinatına  uyğun 

müəyyən  tələbləri  ödəyən  xassələrinin  məcmusu  onun 

keyfiyyətini  xarakterizə  edir  və  standarta  əsasən  müəyyən 

edilir. 

Tədqiqat nəticəsində tam müəyyən edilmişdir ki, qaynaq 

birləşməsinin  keyfiyyət  göstəriciləri  etibarlılıq,  iş  qabiliyyəti, 

---