Azərbaycan fəLSƏFƏ VƏ sosial-siyasi elmlər assosiASİyasi
Yüklə 5,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
Sosial fəlsəfə 101 Tarkovsky’nin Ayna’da seyirciyi çok katmanlı bir zamansal yolculuğa gö- türmesi bu yönüyle önemlidir çünkü insan, zamanın içinde birçok iz bırakır. Bu çerçevede hatıralar, insanların yaşantılarına dair bilgi edinmeyi sağlayan öznel ve manevî bir kategori olarak büyük önem taşımaktadır. Hatıralar, bir insan hakkında geniş bir bilgiye sahip olmaya yetecek malzemelerle dolu- dur. Hatıralarını kaybeden birisi, hayalî bir varoluşa hapsolmuş gibidir. Çünkü hatıralar, dünyayla aramızda bir bağ kurma yeteneğimizin bir ifade- sidir. İnsan hatıraları sayesinde kendi sınırlarının farkına varır. Ama ha- tıralar bizi saldırılara açık, acı çekmeye hazır hale de getirebilir. 1 Geçmişin paradoksu tam da burada gizlidir. Sonuç Ayna filminin girişinde, kekeme bir çocukla öğretmeni arasındaki iliş- ki gösterilir ve bu sekans ilk bakışta filmin esas hikayesiyle ilgisiz gö- rünmektedir. Ancak kekemeliğin sadece fizyolojik değil, aynı zamanda ma- nevî bir rahatsızlık olduğu düşünüldüğünde bu bağımsız bölümle film ara- sında bir ilgi kurmak mümkün hale gelir. İnsanlığın aklı ve kalbi dumura uğramıştır ve ruhu dilsiz kalmıştır. Tarkovsky’e göre insanı bu dilsizlikten sanat kurtaracaktır. Çünkü sanatın amacı insan varlığının anlamını açık- lamak ve insanları hakikatle karşı karşıya getirmektir. Hakikat arayışının en özel yolu ise sinemadır. Hakikate ulaşmanın öznel çabalar neticesinde müm- kün olabileceğine inanan Tarkovsky, Ayna’yı adeta çok katmanlı bir otobi- yografi olarak inşa etmiştir. Ayna’daki esas karakter pişmanlıklar yaşayan, geçmişe özlem duyan ve geçmişiyle hesaplaşmaya çalışan bir adamın ru- hundaki ızdırapları yansıtmaktadır. Filmdeki ana karakter varoluş sancısı çekerken kekelemekte ama iyileşmek için de çaba göstermektedir. Diğer yandan ızdırap çeken sadece o değildir, yaşadığı coğrafya da ruhunu kay- betmiştir ve insanlığın dünyadaki varlığı çürümeye yüz tutmuştur. Bu ba- 1 Andrey Tarkovski, Mühürlenmiş Zaman, s. 44. Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2015, № 1 102 kımdan film varoluşa tutulan bir ayna gibidir. İnsan, içine bir ayna tutup kendi anılarını zamanın örtüsü altından çekip çıkarmaya çalıştığında geç- mişin belirsizliği ve ânların içiçe geçmişliği ile karşılaşır. Karşısındaki Ayna’ya acı, umutsuzluk ve hüzünler yansıyabilir. Geçmiş bir trajediden ibaret olabilir fakat bu durum tamamen umut kırıcı değildir. Hikaye trajik olana odaklanmış olsa da trajedi, insanı arındırma gücüne sahiptir. Tar- kovsky şimdinin içinden geçmişe dalarken bunu olabildiğince şiirsel kıl- maya da özen göstermiştir. Bu nedenle Ayna, şiirsel renklerle süslenmiş, şiir kıvamında bir filmdir. Şiirsel olan ise kronolojik olanı, Ayna’da olduğu gibi mekansal ve zamansal bakımdan aşmakla mümkündür. Kaynakça Andrey Tarkovski, Mühürlenmiş Zaman, 3. baskı. Çev. Füsun Ant, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008. Andrey Tarkovski, Şiirsel Sinema, (Der. John Gianvito), Çev. Ebru Kılıç, İstanbul: Agora Kitaplığı, Çev. 2009. Aristoteles, Poetika, Çev. Furkan Akdemir, İstanbul: Say Yayınları, 2013. Aristoteles, Politika, Çev. Mete Tunçay, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993. Arthur Schopenhauer, İsteme ve Tasarım Olarak Dünya, Çev. Levent Özşar, İstanbul: Biblos Kitabevi, 2005. David George Menard, “A Deleuzian Analysis of Tarkovsky’s Theory of Time-Pressure” (http://offscreen.com) David Ross, Aristoteles, Çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Kabalcı yayınları, 2011. Elif Nuyan, Eisenstein ve Tarkovsky’de Sinema Sanatı ve Felsefe, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2010. İoanna Kuçuradi, Schopenhauer ve İnsan, İstanbul: Felsefe Kurumu Yayınları, 1968. Sosial fəlsəfə 103 Moldiyar Yergebekov, “Tarkovski Sineması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo- Televizyon-Sinema Anabilim Dalı, 2003. Simon Mussell, “Mimesis Reconsidered: Adorno and Tarkovsky contra Habermas”, Film-Philosophy 17.1 (2013), ss. 212-233 Ömər OSMANOĞLU Andrey Tarkovskinin poetik güzgüsü (xülasə) Rus filminin öndə olan adlarından biri olan Andrey Tarkovskinin 1974-cü ildə Güzgü adlı filmi iç içə keçmiş zaman mərhələlərində daim dəyişən xarakterlərin tarixini anladan təsirli bir kinodur. Atobioqrafik üslubda çəkilmiş film, əsasən, yetişkin bir kişinin keçmiə və xatirələr dalaraq reallaşdırdığı mövcudluğu sorğuya çəkməsidir. Filmdə baş qəhrəmanın yaşadığı kədər, peşmanlıq və kasıblıq danışırılır və bu baxımdan film çox şəxsi bir məzmuna malikdir. Məqalədə Güzgü filmi mərkəz nöqtədə olmaqla əvvəlcə Tarkovski ki- nosunun fəlsəfi aspektləri və onun katarsıs anlayışı şərh edilir. Daha sonra filmin ümumi məzmunu təhlil edilir. Rejissorun “poetik kino” yanaşmasını təsdiqləmək məqsədi ilə Güzgüdəki poetiklik üzərində durulur və bir “zaman heykəltaraşı” olaraq xarakterizə edilən Tarkovskinin Güzgüdəki zaman anlayışı təhlil edilir. Anahtar Kelimeler : Andrey Tarkovski, Güzgü, zaman, poetik kino. Omer OSMANOGLU Poetic Mirror of Andrei Tarkovsky (abstract) Yüklə 5,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|