Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
VQ ) qaydasına omol olunması vozifasi islisna olmaqla, iddiaçının bütün hüquqlarından istifa- do edir və onun bütün vəzifalorini daşıyırlar. 1.Mübahisənin predmeti barəsində müstəqil tələblər irəli sürən üçüncü şəxslər - mübahisənin predmeti ilə bağlı müstəqil hüquqlarını qorumaq üçün artıq mövcud olan məhkəmə prosesinə daxil olan proses iştirakçılandır. Mübahisə predmeti barəsində müstəqil tələblər irəli sürən üçüncü şəxslər: 1)
mübahisəli maddi-hüquq münasibətlərmin subyektləridir; 2)
prosesə könüllü daxil olurlar və onlarm məcburi şəkildə prosesə cəlb edilməsi dispozitivlik prinsipi baxımından yolverilməzdir. Lakin işin məhkəmə baxışma hazırlığı qaydasında vətəndaşlarm, idarə, müəssisə, təşkilatlarm. birliklərin işin nəticəsində maraqlı olduqlarını, lakin prosesdə iştirak etmədiklərini müəyyənləşdirən hakim onları bu barədə xəbərdar etməli və mübahisə predmeti ilə bağlı müstəqil tələblər irəli sürən üçüncü şəxs kimi prosesə daxil olmağı onlara təklif etməlidir; 3)
verilməsi tələb olunur. Hakim üçüncü şəxsin prosesə buraxılması barədə qərardad qəbul edir. Şəxs prosesə onun başlanmasmdan sonra daxil olursa, proses təxirə salmır. Üçüncü şəxsin prosesə cəlb edilməsi və prosesə buraxılmasma icazə verilməməsi barədə məhkəmənin qərardadmdan şikayət verilə bilməz. İşə buraxılmayan həmin üçüncü şəxsin iddia verməklə yeni prosesdə iddiaçı qismində çıxış etmək hüququ var; 4)
prosesə işin məhkəmə baxışma hazırlığı mərhələsindən tutmuş məhkəmənin iş üzrə qətnamə çıxanimasma qədər, məhkəmə baxışınm istənilən mərhələsində daxil ola bilərlər; 5)
zamanı prosesə cəlb oluna bilərlər (MPM, 372-ci maddə); ’ 6)
mülki prosessual qanunvericiliyin iddia ərizəsinin verilməsi üçün MPM-in 149, 150, 151-ci maddələrində göstərilən tələblərə riayət olunması şərti ilə, iddia ’ MPM-in 55.1-ci maddəsinin göstərişindən bəlli olur ki, wmübahisə predmeti barəsində müstəqil tələblər irəli sürən üçüncü şəxslər məhkəmə qətnamə çıxarana qədər bir tərəfə və yaxud hər iki tərəfə qarşı iddia irəli sürməklə, işə qarışa bilərlər». Mübahisə predmeti barəsində müstəqil tələblər irəli sürməyən üçüncü şəxslərlə bağlı MPM-in 57.1-ci maddəsində isə göstərilir ki, qeyd olunan üçüncü şəxslər «iş üzrə birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən qətnamə çıxarılana qədər, bu qəmarnə tərəflərdən bİrinə münasibətdə onların hüquq və vəzifələrinə təsir edə biləcəyi təqdirdə, prosesdə iddiaçının və ya cavabdehin tərəfində iştirak edə bilərtər». MPM-in başqa bir norması - 372.5-ci maddəsi isə müəyyən edir ki, «tərəflər apellyasiya instansiyasının baxışına yeni tələbləri o hallarda təqdim edə bilərlər ki, bunlar qarşılıqlı tələbin ödənilməsinə, əks tərəfin tələbinin rədd edilməsinə, üçüncü şəxslərin işə cəlb edilməsinə, faktın aşkar olunmasına və ya fakt haqqında məlumatın verilməsinə əsasən məsələlərin həll edilməsinə yönəlmiş olsun ». Qeyd olunanların təhlili belə qənaətə gəlməyə əsas verir ki, MPM-in 372,5-ci maddəsində qeyd olunan «üçüncü şəxsiər» anlayışı altında mübahisə predmeti barəsində müstəqil tələblər irəli sürməyən üçüncü şəxslər nəzərdə tutulur və yalnız həmin şəxslər apellyasiya instansiyasının baxışında işə cəlb oluna bilərlər. 71
ərizəsi verməklə prosesə daxil olurlar; 7)
tərəflərin bütün hüquqlarından istifadə edir (işin materialları ilə tanış olmaq, vəsatətlər vermək, sübutlar təqdim etmək və s.) və vəzifələrini daşıyırlar (dövlət rü sumunu
və digər məhkəmə xərclərini ödəmək və s.); 8)
bir qayda olaraq, hər iki tərəfin maraqlarına zidd olan marağı olur. Məsələn, F.Səmədov həyat yoldaşı R.Səmədovaya qarşı ümumi mülkiyyətdə olan evin bölünməsi barədə iddİa qaldmr. İşə baxılmağa başlandıqdan sonra R.Səmə- dovanın anası L.Rüstəmova məhkəməyə müraciət edərək, mülkün onun pulu hesabına tikildiyi üçün ona məxsus olduğunu, qızmm sonradan həmin evə köçdüyünü və evə mülkiyyət hüququnun olmadığmı iddia edir. Bu halda L.Rüstəmovanm maraqları nə F.Səmədovun, nə də R.Səraədovanm maraqlarma uyğun gəlir. Lakin elə ola bilər ki, mübahisənin predraeti ilə bağlı müstəqil tələb irəli sürən üçüncü şəxsin marağı yalnız tərəflərdən birinin marağına zidd olsun. Məsələn, Əbilov öz qonşusu Əliyevin mənzildən çıxarılması barədə məhkəmədə İş qaldır u. Prosesə Əbilovun özünün həmin mənzildən çıxarılması barədə müstəqil tələblə üçüncü şəxs daxil olur. Burada üçüncü şəxsin tələbi yalnız tərəflərdən birinə ünvanlamb. Üçüncü şəxsin artıq başlanmış məhkəmə prosesinə buraxılmasının əsas şərti onun ilkin tərəflərin mübahisə etdikləri hüquqlarm bütövlükdə və ya bir qisminin ona məxsus olduğunu iddia etməsi, başqa sözlə, ilkin tərəflərlə üçüncü şəxslərin maddİ- hüquqi maraqlan arasmda bağlılığm mövcudluğu təşkil edir. Əgər belə bağlılıq yoxdursa, məhkəmə üçüncü şəxsi prosesə buraxmaya da bilər. Mübahisənin predmeti ilə bağlı irəli sürülən tələbin müstəqilliyi Ö 2 ünü onda göstərir ki, həmin tələbin öz predmeti və əsası var. Şərh olunan maddədə göstərilən üçüncü şəxsin prosesə daxil olması üçün həmin şəxslə ilkin iddiaçının iddialarmm predmetinin və əsasmın eyni olması tələb olunmur. Üçüncü şəxsin tələbi ilkin iddiaçmın tələbi İlə predmetinə və əsasma görə üst- üstə düşə də bilər, düşməyə də. Məsələn, MPM-in 54-cü maddəsinə uyğun olaraq məhkəmə tərəfindən əsl olmayan tərəf kimi tanman iddiaçı prosesdən çıxmaq istəmirsə, əsl iddiaçı isə prosesə daxil olmaq istəyirsə, bu prosesə o, mübahisənin predmetinə müstəqil tələb irəli sürən üçüncü şəxs qismində daxil ola bilər. Burada hər iki tələb eynidir: onlann hər ikisinin tələbinin predmet və əsası eynidir. Digər bir nümunə gətirək: T.Amaşov Z.Bayramova qarşı atasının ölümündən sonra qalmış əmlakın bölüşdürülməsi barədə iddia qaldmr. İşə üçüncü şəxs qismində miras qoyanm birinci nikahdan olan və miras əmlakın bir hissəsinə iddia irəli sürən oğlu - Q.VəIiyev daxil olur. Bu halda Vəliyev mübahisənin predmeti ilə bağlı müstəqil tələb irəli sürür. Əgər üçüncü şəxsin tələbi olmasa idi, məhkəmə əmlakı iki vərəsə arasmda üçüncü şəxsin payı nəzərə aimmadan bölə bilərdi. Bu nümunədə birinci nikahdan olan şəxsin digər vərəsələr kimi atasının ölümündən sonra onun miras qalmış əmlakma müstəqil hüququ var. O, cavabdehin və iddia- çınm analoji hüquqlarmı inkar etmir, lakin onlarm miras əmlakda paylarmın azaldılmasını tələb edir. Bu halda mübahisənin predmeti ilə bağlı müstəqil tələb irəli sürən üçüncü şəxsin 72
Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|