Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutu
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
51
uşaqların həyatına inteqrasiya edir. Bu problemlərin daha dərindən tədqiq edilməsinin vacibliyi ortaya çıxır. 52
UŞAQLARIN TƏHLÜKƏSİZLİYİNİN QORUNMASI SAHƏSİNDƏ ÖLKƏLƏRİN SİYASƏTİ Virtual məkanda uşaqların müdafiəsi, onların təhlükəsizliyinin qorunması üçün yalnız valideynlər, məktəb, müəyyən qurumların gördükləri işlər kifayət etmir. Bir sıra dünya ölkələrində uşaqlara qarşı olan zorakılıqların, kibercinayətlərin və s. qarşısını almaq məqsədilə müxtəlif qanunlar, kodekslər, normativ aktlar tətbiq edilir. Milli Təhlükəsiz İnternet Mərkəzləri tərəfindən uşaqların İnternet mühitində təhlükəsiz qalması üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir, o cümlədən bu problemin geniş təbliği ilə məşğul olurlar. Cəmiyyətdə onlayn t əhlükəsizlik məsələlərinin qabardılması, problemin həlli yollarının axtarılması və maneələrin aradan qaldırılması məqsədilə fikir mübadiləsi aparmaq və təcrübələri paylaşmaq üçün konfranslar, forumlar keçirilir.
53
İnternet mühitində uşaqların təhlükəsizliyinin qorun masına aid normativ sənədlər və ölkələrin siyasəti Bəzi ölkələrdə, məsələn, Finlandiyada artıq qanunvericiliyə müvafiq olaraq vətəndaşların İnternetdən istifadə hüquqlarını tənzimləyən normalar mövcuddur Böyük Britaniyada da buna bənzər qanuna baxılır. Uşaqların İnternet mühitində təhlükəsizliyi ilə bağlı qanunların tətbiqi müəyyən dərəcədə qarışıqlıq yaradır. Bu mənada ki, o həm cinayət məcəlləsini, həm də digər məcəllələri bir neçə prizmadan əhatə edir: Sekstinq (seksual kontentli mesajlaşma) və kiber zorakılıq dəyişik xarakterli və dəyişik səviyyədə zərərverən mesajlaşmadır ki, bunu bir neçə ayrı-ayrı məcəllələrə aid etmək olar. Beləliklə, burada hər bir insidentə geniş miqyasda cinayət və qeyri-cinayət aktlarını aid etmək olar. Bu tip aktlar əksər hallarda azyaşlıların digər bir azyaşlıya tətbiq etdiyi aktlardır. Beləliklə, həm cinayətkarın, həm də qurbanın azyaşlı olması azyaşlılar üçün cinayət məcəlləsini, uşaq mühafizə proqramını və məktəb proqramını da əhatə edir. Mobil qurğular (cib telefonları və İnternet) üzərindən həyata keçirilir. Bu isə hazırkı qanunvericilikdə sadəcə
54
fərdlər tərəfindən istək olduqda bu tip məlumatlardan qorunma operatorlar və ya İnternet provayderləri tərəfindən təklif edilə bilər. Məhz yuxarıda sadalananlara görə bu tip kontentlərlə mübarizənin sadəcə cinayət qanunvericiliyi üzərindən aparılması gözlənilən effektivliyi verməyəcəkdir. Uşaqların elektron mühitdə aldığı ziyanların, psixoloji zərbələrin qarşısını almaq məqsədilə müxtəlif yanaşmalardan istifadə etməklə və onun qanunlarla tənzimlənməsi daha doğru olardı. Müxtəlif ölkələr bu siyasəti fərqli şəkildə həyata keçirir. Biz aşağıda bir neçə ölkənin bu məsələyə yanaşması ilə bağlı normativ sənədləri nəzərdən keçirəcəyik. Avropada şagirdlərin və məktəb şəbəkələrinin müd afiəsi üçün bir sıra inzibati və texnoloji tədbirlər tətbiq edilir ki, İngiltərə parlamenti hökumətin təklif etdiyi proqrama əsasən 2011-ci ilin sentyabr ayından başlayaraq ingilis məktəbliləri tədris proqramının çərçivəsində 5 yaşdan böyük olan uşaqlar üçün kibertəhlükəsizlik üzrə təlimlər aparılır. Eyni zamanda, uşaqların İnternet təhlükəsizliyi üzrə Britaniya Şurası yaradılmışdır. Bu cür təhlükəsizlik proqramı Avstraliyada da yaradılmışdır. 2006- cı ildə İtaliyada “Cinsi istismar və İnternetdə uşaq 55
pornoq rafiyası ilə mübarizəyə dair Qanun” qəbul edilmişdir. 27 iyul 2006- cı ildə ABŞ-da "Uşaq muhafizəsi və təhlükəsizliyi Qanunu" (Adam Walsh Child Protection and Safety Act) qəbul olunmuşdur. Məqsədi uşaqları istismar və zorakı cinayətlərdən qorumaq, uşaq pornoqrafiyasının qarşısının alınmasını bütün səviyyələrdə həyata keçirmək, cinsi istismarçıların uşaqlara əlçatarlığının qarşısını almaq, uşaqların İnternetdə təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Qanunvericiliyə əsasən, son 5 ildə bu tip cinayətdə iştirak etmiş şəxslərin barmaq izləri Cinayətlərin Milli məlumat bazasına daxil edilir [37]. 2011- ci ildə Ukraynada “Auditoriyası uşaqlar olan veb- resursların sahibləri üçün tövsiyələr” adlı sənəd qəbul olunmuşdur [38]. Sənəddə uşaqların yaşını və digər psixi- fizioloji xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq, uşaq veb-resurslarının yaradılması zamanı əməl edilməsi vacib olan tövsiyələr nəzərdə tutulur. 2011- ci ildə Rusiyada “Uşaqların sağlamlığına və inkişafına zərər verən informasiyadan qorunması Qanunu” qüvvəyə minmişdir. Qanuna əsasən, uşaqlarda qorxu, vahimə, çaxnaşma yaradan informasiya qadağan olunmuşdur. 30 noyabr 2013- cü ildə “Uşaqların informasiya təhlükəsizliyi
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|