Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik institutu

Elnarə Nadir qızı Əliyeva.  Qıpçaq qrupu türk dillərinin dialekt leksikası
17.  Баскаков  Н.А.Северные  диалекты  алтайского  (о й р о т ­
ского)  языка.  Диалекты  черневых  татар  (Т уба-киж и). 
Тексты и переводы.  М.,Наука,  1965, 340 с.
18.  Баскаков  Н.А.  Северные  диалекты  алтайского  ( о й ­
ротского)  языка.  Диалекты  черневых  татар  (Т у б а-к и ­
жи).  Грамматический  очерк  и  словарь.  М о ск в а : 
Наука,1966,173  с.
19.  Баскаков Н.А.  Тюркские языки.  Москва,  1960.
20.  Бегжанов  Т.  Лексика  муйнакского  говора  к а р а к а л ­
пакского языка.  АКД, Б, 1966, 22 с.
2 1 . Болатов  Ж.  Восточная  группа  говоров  казахского 
языка  и  ее  отношение  к  литературному  языку.  АКД, 
1970, Алма-Ата, с.21-22.
22.  Бурнашева  С.А.  Некоторые  вопросы  лексики  татар­
ского языка/ Исследования по  сравнительной грамма­
тике тюркских языков.IV, Лексика, М.,1962
23.  Гарипов  Т.М.  Башкирская  диалектология,  современ­
ное  состояние  и  ближайшие  перспективы./  Вопросы 
диалектологии  тюркских  языков.  Т.П,  Баку,  Изд.АН 
Аз.  ССР,  1960
24.  Гильманова  С.Г.  Термины родства в  северо-западном 
ареале  башкирского  языка//  Исследования  и  материа­
лы  по  башкирской  диалектологии.  -  Уфа:  изд-ие  БФ 
АН СССР,  1982,
25. Дильмухаметов.  Материалы  по  лексике  среднеураль­
ских  башкир// Исследования  и  материалы по башкир­
ской диалектологии,  с.66-68
26.  Древнетюркский словарь.  М- Л,  1969.
27.  Ишбулатов  Н.Х.  Вопросы  диалектологии  тюркских 
языков.  Т.Ш, Баку, Изд. АН Аз.  ССР,  1963
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 324
AMEA  I.Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsi
Türk dillərinin tarixi-müqayisəli leksikologiyası məsələləri,III c.,Bakı,  2012
28.  Максютова.  Восточный  диалект  башкирского  языка. 
М осква, 1976.
29.  М аксютова Н.Х.  Формирование и  современное  состо­
яние говоров восточного диалекта башкирского языка 
(сравнительное исследование).  АДД, Баку,  1980
30.  М атериалы  и  исследования  по  балкарской  диалекто­
логии,  лексике  и  фольклору.  Нальчик.Кабардино-бал­
карское книжное изд.  Ред.  А.Ю.Бозиева. 1962,200 с.
31.  М ахмутова Л.Т.Некоторые  материалы по лексике  ми- 
шарского  диалекта  татарского  языка./  Исследования 
по  исторической  диалектологии  татарского  языка, 
Казань, 1979,  176 с.
32.  М ахмутова  Л.Т.  Опыт  исследования  тюркских  диа­
лектов татарского языка.  Москва:  Наука,  1978,  272 с.
33.  М иржанов  С.Ф.  Южный  диалект  башкирского  языка. 
Москва:  Наука, 1979
34.  Покровская  Л.А.О  диалектологичесом  словаре  казах- 
кого  языка/Вопросы диалектологии тюркских языков. 
Баку,  Изд.АН Азерб.  ССР, 1963.
35.  Русская диалектология.  Москва,  1964
36.  Сауранбаев Н.Т.,  Сарыбаев  Ш.Ш.Казахская диалекто- 
логия./Вопросы  диалектологии  тюркских  языков.  Ба­
ку, АН Азерб.ССР,1958.
37.  Тумаш ева  Д.Г.  Восточный  диалект  татарского  языка 
и его  отношение к татарскому литературному  языку и 
другим  его  диалектам/Вопросы  диалектологии  тюрк­
ских языков.  Казань,  1960, с.  45-52.
38.  Тумаш ева  Д.Г.Диалекты  сибирских  татар  в  отноше­
нии  к  татарскому  и  другим  тюркским  языкам.  АКД, 
Казань,  1969,  50 с.
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 325

---

EhmrəNadir^ 
qızı 
Əliyeva. 
Ojpçaq qrupu 
türk dillərinin dialekt leksikası
39.  Тумашева  Д.Г.  Диалекты  сибирских  татар.  О пыт 
сравнительного исследования.Казань,  1977
40.  Убрятова  Е.И.  Изучение  диалектов  тюрских  языков. 
Вопросы  диалектологии  тюркских  языков.т  II,  Баку, 
Изд.АН Азерб.ССР,  1960.
41.  Хайрутдинова  Т.Х.  Образование  говора  Златоустов­
ский татар/  Исследования  по  исторической диалекто­
логии татарского языка.  Казань, 1979,  176 с
42.  Ш акирова Р.А.Говор татар  Краснооктябрьского  райо­
на Горьковской области.АКД,  Москва,  1950
43.  Эдельман  Д.И.  Проблема  «язык»  или  «диалект»?  при 
отсуствии  письменности.  На  материале  памирских 
языков//Лингвистическая  география,  диалектология  и 
история языка.  Ереван,  1976.
44.  www.vandeks.ru.тюркские языки
45. www.eleven.co.il
46.  w w w .turkolog.narod.ru
47. www.kitap.net.ru
Qtpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 326
AMEA Nəsimi adma Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsi
Türk dillərinin tarixi-müqayisəli leksikologiyası məsələləri,  III cild, Bakı, 2012
Təranə ŞÜKÜROVA 
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
, 
dosent
QIPÇAQ QRUPU TÜRK  DİLLƏRİNDƏ 
ALINMA TERMİNLƏR
H
ər  bir  dilin  lüğət  tərkibində  milli  terminlərlə 
yanaşı,  alınma  terminlər  də  mövcuddur.  Qıp­
çaq qrupu türk dillərinin lüğət tərkibində alın­
ma  terminlər  milli  terminlərə  nisbətən  üstündür.  Bu  meyarı 
nəzərə  alaraq,  Azərbaycan,  eləcə  də  qıpçaq  qrupu  dillərində 
alınma terminlərin mövqeyi,  mənşəyi  və onların  keçmə yolla­
rını araşdırmaq istərdik.
Alınma  prosesi  mürəkkəb  dil  hadisəsi  olduğundan  bu 
məsələyə  tədqiqatçılar  müxtəlif  prizmalardan  yanaşmışlar. 
Alınma  sözlər  haqqında  bir  çox  tədqiqat  əsərləri  yazılsa  da, 
onun bir termin kimi  düzgün anlamının həlli  hələ də mübahi­
sələrə  səbəb  olur.  Dilçilikdə  alınmalar  və  alınma  söz-termin­
lər haqqında m üxtəlif fikirlər mövcuddur.  Azərbaycan  dilçili­
yində  bu  məsələdən  bəhs  edən  N.Xudiyev  yazır:  “Bəzən 
«alınmalar»  termini  ilə  alınma  söz  termini  eyniləşdirilir. 
Alınma söz termini  əvəzinə  «əcnəbi  söz»  terminindən  istifadə 
edilir.  “Əcnəbi  söz” və “alınmalar” eyni  mənada işlədilir.  Hər 
şeydən  əvvəl  qeyd  etməliyik  ki,  bu  terminlər  müəyyən  dərə­
cədə  yaxın  məzmunlu  olsalar  da,  müxtəlif  anlayışlar  ifadə 
edirlər.  Belə  ki,  yalnız  alınma  terminin  özü  iki  mənada  -  dar 
və  geniş  mənada  işlədilir.  Birincii  halda  bu  termin  başqa 
dildən  keçib  daxil  olduğu  dili  zənginləşdirən  linqvistik  vahid 
mənasını  bildirir.  Geniş  mənada  «alınma»  bir  dildən  başqa
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 327

---