Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
112 siz mənə nəyə görə lazımsın ı ız? Mənim gözdərim görmür, ama mən sizi təmin eliyirəm hər bir nemətnən. Mənə hökmən bir əncam qılmalısın ı ız. Yatıllar. Gejə münəccimlərdən biri şahın yuxusuna girir. Münəccim deer ki, bəs bilirsən ı nə var, Allah-taala buyuruf ki, dənizdə bir qızıl balıx var, əgər o qızıl balıx tutularsa, onu sən yiyərsən ı sə, sənin ı gözdərin ı sağalar. Şah qırx nəfər balıx tutan çağırtdırır, deer ki, bəs filan dərya- da qızıl balıx var, əgər onnan birini tutuf gətirsən ı iz, yesəm, mənim gözdərim sağalar. Bu müddət ərzində qırx nəfər balıx- çının ayiləsinin hamısını topalıyır, deer: – Heç olmasa, birin ı iz dəryadan qızıl balıx tutuf gətir- məsən ı iz, hamın ı ızı məhv eliyəjəm. Deellərmiş ki, otuz dokquz nəfər gedir, heş bir iş görə bil- mir. Qırxıncı gedəndə hamısı Allaha yalvarır ki, ay Allah, bizim günahımız nədi ki, şahın gözdərini kor eləmisən ı , onun gözdəri açılmır deyə bizim hamımızı məhv elətdirməh isdiyirsən ı . Bizə köməh elə. Bu vax şahın oğlu balıx tutana deer ki, mən də gedəjəm. Balıx tutan şahın oğlunu da götürür, yavaş-yavaş gedillər dəryaya sarı. Balıxçı toru atır, burda da otuz dokquz nəfər balıxçı və onnarın ayilələri Allaha yalvarıllar ki, Xudaya, noolar, bu axırıncıdı, əgər burda bir şey əmələ gəlməsə, deməli, biz hamımız məhv olajeyıx. Yalvarırıx sənə, bizə köməh ol. Şahın oğlu gedir balıxçıynan. Qırxıncı balıxçı toru atır dər- yıya. Allah-taala qismət eliyir, tora elə bir gözəl balıx tüşür ki, balıxçı otuz, otuz beş ildi bu işnən məşğuldu, hələ onun toruna belə balıx tüşməmişdi. Baxır o yanına, bu yanına, balığın gözəl- liyinə heyran qalır. Bu vax şahın oğlu deer ki, əmi, ver, mən də baxım. Balıx tutan əvvəlcə verməh isdəmir. Ürəyi yumşalır, ba- lığı uşağa verir. Uşax da balığı əlinə alır, bunun o yanına baxır, bu yanına baxır, baxır görür ki, Xudaya, dünyanın gözəlliyi bu balıxdadı. Götürür balığı, atır dəryıya. Bu vax balıxçı deer: – A bala, sən neynədin ı ? Bəs bizim ayimiz var. 113 Dedi: – Mən cavabdehəm, sizdik döyül. Qayıdıf gəlillər. Balıxçı necə lazımdı, elə də reallıxnan danışır. Uşax da boynuna alır ki, bəli, mən qıymadım ki, o balıx ölsün. Oğlan şahın qəzəbinə gəlir, şah əmr eliyir ki, səhər oğ- lum dar ağacınnan asılsın. Vəzir, vəkil yığışır ki, padşah sağ ol- sun, pütün dünya padşahlarında hələ elə bir əmr verilmiyif ki, ata öz oğlunu dar ağacınnan asdırsın. Axır şahın qəzəbi bir ba- laca soyuyur, oğlunun sürgün edilməsi qərarına gəlir. Ana ax- şam oğlu üçün azuqə hazırrıyır. Azuqəni hazırrıya-hazırrıya oğ- luna tövsiyə edir ki, ay bala, gedəsisən ı yolnan, bir səhralığa çı- xasısan ı , üş nəfərə rasdaşasısan ı . Birinci rasdaşdığın ı adama xur- cunun ı nan çıxart bir çörəh ver, əgər çörəyin çox parasını sənə qaytarıf, az parasını özünə götürərsə, onnan yoldaş ol. Bir qədər gedənnən son ı ra yenə birinə rasdaşasısan ı . Söhbət eliyəndə de- yərsən ı xayiş eliyirəm məni gözdə, bir balaca işim var. Deyəjəh get gəl. Gələndə görsən ı ki, dediyi yerdə diyanıf, onnan yoldaş ol. Son ı ra gedif bir dəryaya rasdaşasısan ı . Dəryıya rasdaşanda, sən yalannan əlini at əyağın ı a ki, guya əkqavın ı ı, coravın ı ı soyu- nursan ı . Bu müddət ərzində sənnən qavax o soyunuf səni dərya- nın bu üzünnən o üzünə keçirərsə, onnan yoldaş olarsan ı . Vax gəlif çatır, oğlanı yavaş-yavaş yola salıllar. Gedif meşənin bir qəliz yerində oğlanı buraxıllar və qayıdıllar geri- yə. Oğlan yavaş-yavaş gedəndə bir ağsakqal kişiyə rasdaşır. Ağsakqal deer: – A bala, harya gedirsən ı ? Deer: – Ay bava, filan padşahın oğluyam, atam məni filan şe- yə görə cəzalandırıf. Hamısını danışır. Yadına tüşür ki, anası buna öyüd-nəsi- hət vermişdi ki, bu hərəkətdəri eliyərsən ı . Oğlanın yadına tüşür və çörəyin birini xurcunnan çıxardır, həmən qojuya bəxş eliyir. 114 Qoja çörəyi qırır və çox parasını oğlana qaytarır, azını özündə saxlıyır. Yadına tüşür kü, ay Allah, anam demişdi, bəs üş nəfə- rə rastaşajan ı . Birinci rasdaşdığın ı a çörəyi çıxart ver, çox para- sını qırıf sənə qaytarsa, az parasını özündə saxlasa, onnan yol- daş ol. Deer, aha, birini tapbışam. Bir az gedənnən son ı ra deer: – Məni bağışda, mənim bir yüngülvari işim var. Deer: – A bala, nə dəxli var, get, qayıt gəl. Oğlan gedir. Qayıdıf gələndə görür ki, həmin ağsakqal yerində diyanıf. Deer, anam üş nəfər demişdi, ama mən iki nəfərin xasiyətini bir nəfərdə tapdım. Bir qədər gedəndə dər- yıya rasdaşıllar. Oğlan əlini atır coravını soyunmağa, əkqavı- sını çıxartmağa. Həmin ağsakqal oğlanı dəryanın bu tərəfin- nən o tərəfinə keçirir. Deer, Allah, sənə qurvan olum, anam üş nəfər demişdi, ama üş xasiyəti bir adamda tapdım. Ağsakqal deer ki, bala, bax bizim xeyməmiz 93 buradı, yaşadığımız yer bura olajax. Sən filan şahın oğluydun, indi biz dəryanın bu tə- rəfində, filan şahın sahəsindəyih. Bu sahədə sənə nə lazım ol- sa, mənə deyərsən ı , mən ona əməl eliyərəm. Bir müddət keçir. Oğlan eşidir ki, həmən vilayətdə şahın qızının dili tutuluf. Şah qərar verir ki, kim mənim qızımın di- linin qədəyini 94 aşsa, qızımı ona ərə verəjəm. Oğlan qaça- qaça getmək isdiyir ki, qızın dilini aşsın. Ağsakqal baxır ki, uşax qaça-qaça gedir. Deer: – Qayıt geriyə. Oğlan qayıdır geriyə. Deer: – Hara gedirsən ı ? 93 Xeymə – yaşayış yeri 94 Dilin qədəyi – dilin alt çənəyə bitişik olması Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|