Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi l'ƏLSƏFƏ VƏ Sİyasi-HÜquqi TƏDQİqatlar institutu «politologiYA» ŞÖBƏSİ
Yüklə 4,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 142Tağıyev Ə.M. Fəlsəfədən siyasətə. Bakı: Təfəkkür, 2001, s4"-5..
- •° Sosial-siyasi problemlər. Toplu. IX buraxılış. Bakı: ADPU.J’OO.T s.l 35 ____ s ____________________________________________________________
ib ra h im A ğ a y e v münasibətlərin qarşılıqlı inkişafında tapır. Son dövrlər sosial siyasətin rolu əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Çünki sosial amillər, müəyyən mənada istənilən cəmiyyətin inkişafının göstəricisi kimi çıxış edir. İstənilən birlik sosial proseslərin tənzimlənməsinə xüsusi diqqət yetirir. Bu proseslərə diqqət aşağıdakılarla bağlıdır: 1. Sosial sahədə iqtisadi fəaliyyətin nəticələri realizə edilir. Belə ki, istənilən iqtisadiyyat insanların bütün həyat fəaliy yətində onların mövcudluğu üçün tələbatlarının ödənilməsinə yönəlib. Sosial proseslərdən kənarda iqtisadi fəaliyyətin nəticələrinin həyata keçirilməsi qeyri-mümkündür. 2. Sosial proseslərin humanist təbiəti insana qayğı, onun hərtərəfli və harmonik inkişafı ilə ölçülür və o hər bir demokratik cəmiyyətin tarixi missiyasıdır; 3. Aktiv sosial siyasətsiz siyasi sistemin sabitliyinin təmin edilməsi qeyri-mümkündür141. Sosial siyasət cəmiyyətdə vətəndaşların, sosial qrupların və birliklərin tələbatlarını nəzərə alaraq, onlar üçün yaşayış şəraiti yaratmaq sahəsində dövlətin konkret fəaliyyətidir. Deməli, sosial
siyasətin məqsədini şəxsiyyətlərarası münasibətlərin təkmilləşməsi və əhalinin rifah səviyyəsinin yaxşılaşması ilə ölçülən sosial tərəqqi təşkil edir. 4, Çoxmillətli hüquqi dövlətlərdə bir qayda olaraq, milli- etnik birliklər sayından və ölkənin sosial-siyasi həyatında tutduqları mövqelərindən asılı olmayaraq, həm sosial siyasətin obyekti, həm də onun subyekti rolunda çıxış edirlər, yəni özləri sosial siyasətlə əhatə olunduqları kimi həm də sosial siyasətin hi Sosial-siyasi problemlər. Toplu. VI buraxılış. Bakı: A D PU , 2001, s. 134. 1 2 6 m illi-e tn ik o r o s ^ r həyata
Keçirilməsində, sosial ədalət prinsipinin qələbə
çalmasında yaxından iştirak edirlər. Keçid dövrünün məlum çətinlikləri söz yoxdur ki, sosial siyasətin həyata keçirilməsində, milli-etnik birliklərin maraq və mənafelərinin gözlənilməsind
ümumiyyətlə, insan tələbatlarının hərtərəfli şəkildə ödənilmə sində müəyyən çatlar vermişdir. Lakin bu o demək deyildir ki, dövlət insanların sosial ehtiyaclarına biganə münasibət bəsləməlidir. ABŞ İstiqlaliyyət Bəyannaməsinin müəllifi Tomas Ceferson yazırdı ki, dövlətin əsas vəzifəsi öz vətəndaşlarının maddi və mənəvi ehtiyaclarını ödəmək və onların qabiliyətlərinin üzə çıxmasına şərait yaratmaqdır. Bunları yerinə yetirməyən dövləti xalq nəinki ievirməlidir, hətta onu devirmək xalqın bilavasitə vəzifəsi almalıdır, çünki “Azadlıq ağacı daim tiranların qanı ilə suvarılmalıdır”142. Çoxmillətli ölkələrdə, eləcə də
Azərbaycan Respublikasında milli-etnik birliklərin arasında heç bir fərq qcyulmadan dövlətin sosial siyasətilə, cəmiyyətin sosial qayğıları ilə əhatə olunması bu dövlətin maddi və mənəvi tərəqqisi üçün müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Dünyanın milli inkişaf praktikası göstərir ki, çoxmillətli dövlətlərdə xalqların “varlı” və “kasıb” kimi qruplara bölünməsi, ölkənin bu regionunun və “seçilmiş” bir xalqın digər regionlara və xalqlara belə münasibəti həmin ölkəni gec-tez milli münaqişələr meydanına çevirər, xalqlar və etnik azlıqların sosial partlayışına gətirib çıxarar. Bu kimi hallara yol verməmək üçün dövlətin əlində düşünülmüş milli sosial proqramı olmalıdır. Dövlət heç 142Tağıyev Ə.M. Fəlsəfədən siyasətə. Bakı: Təfəkkür, 2001, s4"-5.. 4 ________ ib ra h im Ağayev bir regiona, heç bir milli azlığa münasibətdə diskriminasiyaya yol verməməli, “milli ucqar” anlayışını qəbul etməkdən imtina etməli, ölkəni mərkəzi rayonlara və ucqar əyalətlərə bölməməlidir. Sosial problemlərin həllində dövlət onu məskunlaşdıran insanların hamısına özünün həqiqi vətəndaşı kimi yanaşmalı, traybalizmə və klançılığa qarşı daim mübarizə aparmalıdır. Bu mənada dövlətin proqramı “dövlət - insan üçündür” və “insan da dövlət üçündür” prinsipinə uyğun şəkildə tərtib olunmalıdır. Bu prinsiplər ölkənin sosial-siyasi təhlükəsizliyini və sabitliyini təmin edən mühüm amillərdir. Çoxmillətli ölkələrdə fəal sosial siyasətin yeridilməsi zəruriliyi aşağıdakılarla şərtlənir: Sosial siyasət iqtisadi fəaliyyət nəticəsində reallaşır, çünki hər bir iqtisadi inkişafın qarşısında duran əsas vəzifə əhalinin daim artmaqda olan maddi mənəvi ehtiyaclarını ödəmək vəzifələrini qoyur; Sosial proseslər humanist xarakter daşıyır, çünki hər bir demokratik cəmiyyətin son məqsədi xalqa xidmət etməkdən ibarətdir; Fəal sosial siyasət yeritmədən cəmiyyətdə heç bir siyasi sabitliyə nail olmaq olmaz; Sosial siyasət dövlətin məqsədyönlü fəaliyyətdə olub, cəmiyyətdə orta təbəqənin (politiyanın) yaranıb inkişaf etməsinə şərait yaradır; Sosial siyasət tərbiyəvi əhəmiyyətə malikdir, çünki sosial tələbatları ödənilmiş cəmiyyətlərdə deqredasiya halları minimuma enir. Adamların təhsillə əhatə olunmasına şərait yaradır;
Sosial siyasət cəmiyyətin sosial sağlamlığına, fiziki və 1 2 8 mənəvi tərbiyə sahəsində irəliləyişlərin əldə olunmasına səbəb olur; Sosial siyasət əhalinin işlə təmin olunmasına, yeni iş yerlərinin açılmasına, əhalinin məşğulluq səviyyəsinin yüksəlməsinə gətirib çıxarır. Hüquqi dövlətin mühüm şərtlərindən sayılan bu amillərin ilk nəticələri artıq 90-cı illərin ikinci yarısından etibarən özünü göstərməyə başladı. Daha doğrusu, iqtisadiyyat inteqrasiyasının qarşısını alan əsas iqtisadi-sosial sahələrdə ilk uğurlar əldə olundu. Prezident . H.Əliyevin yeritdiyi konstruktiv siyasət
nəticəsində əhalinin sosial vəziyyəti xeyli yaxşılaşmış, bir sıra göstəricilərdə isə MDB ölkələri ilə müqayisədə xeyli üstünlük əldə etmişdir143. Çoxmilli tərkibə malik ölkələrdə hüquqi dövlət quruculuğu bu millət və xalqların hüquq və azadlıqlarının təmin olunmasına və bərabər inkişafına əsaslanır. Ölkə daxilində yaşayan müxtəlif etnik birliklərin siyasi-iqtisadi, sosial-mədəni bərabərliyinin faktiki olaraq dövlət tərəfindən tənzimlənməsi hər bir sivil dövlətin qarşısında duran vəzifələrdəndir. Oniarın hüquqlarının və azadlıqlarının qorunması Azərbaycan Respub likasında hüquqi Aktlarla təsbit olunmuşdur. Ölkənin
12 noyabr
1995-ci ildə
qəbul edilmiş
Konstitusiyasında milli azlıqların və azsaylı xalqların hüquq və azadlıqlarının təminatına qarant verilir. Respublikanın iqtidarı bu sahədə mövcud olan beynəlxalq hüquqi sənədlərə, Aktlara da böyük hörmətlə yanaşır və onların yerinə yetirilməsinə çalışır. Bütün bunlar Azərbaycanda yaşayan millət və xalqların ________________________ M üasir şəraitdə Azerbaycanda m illi-etnik proseslər '•° Sosial-siyasi problemlər. Toplu. IX buraxılış. Bakı: ADPU.J’OO.T s.l 35 ____ s
129 Yüklə 4,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|