Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi
Yüklə 2,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
| We who were living are now dying
With a little patience [6]. Yaşamaqda olan biz indi ölürük, Azacıq səbirlə 305 Bəlkə də bu kimi keyfiyyətlərinə görə “Bəhərsiz torpaq” T.S.Eliotun bədbinliyinin tərcümanı kimi izah edilir. “Bəhərsiz torpaq” hadisələri təqdim etmək, həyat gerçəklərini səciyyələndirmək baxımından da olduqca maraqlı, poetik gözəlliyə malik bir əsərdir. Şair insan həyatının, yaşamağın ağır və çətin bir pro- ses olduğunu maraqlı təsvir vasitələri ilə tərənnüm edir. T.S.Eliot bir çox şairlər kimi həyata “çətin”, taleyə “qəddar” demir, “Aprel ən zalım aydır”, – deyir və fikrini belə əsaslandırır: April is the cruellest month, breeding Lilacs out of the dead land, mixing Memory and desire, stirring Dull roots with spring rain. Winter kept us warm, covering Earth inforgetful snow, feeding A little life with dried tubers [6]. Ən zalım aydır aprel, yetişdirib çıxarır Yasəmənləri ölü torpaqdan, qarışdırır Xatirə və arzunu, canlandırır Ölgünləşmiş kökləri bahar yağışı ilə. Qış bizə sərt soyuq göstərmədi Yeri unutqanlıq gətirən qarla örtərək, doyduraraq, Kiçik bir həyatı qurumuş köklərilə. Şair aprel ayını qışda yuxuya dalıb özünü unutmuş təbiətdə can- lanma yaratdığına görə zalım adlandırır. Bu rəmzi məna daşıyan za- lımlıq anlayışı, əslində, həyata gələn, canlı olan hər şeyin əzab və çətinliklərlə üz-üzə qalacağını, həyatla mübarizə aparmağa məcbur olacağını mənalandırır. Şeirin ruhuna hakim ovqat isə bu mübarizədə hər kəsin məğlub olacağı fikrini təlqin edir. Burada canlanaraq oyanan varlıqlara qarşı həyatın amansızlığından doğan kədərlə yanaşı, qışın “yeri unutqanlıq gətirən qarla örtərək, isti saxlaması” təzadında acı bir kinayə də duyulmaqdadır. Aprelin gətirdiyi dirçəliş və oyanış, yaxud qışın gətirdiyi yuxu, unutqanlıq – hansı daha münasibdir, insan bu vəziyyətlərin hansı birində xoşbəxtdir? T.S.Eliot məhz insanı xoşbəxt olmayan, gələcəyi ümidsiz bir məmləkəti təsvir edir, imanını qeyb etmiş insanların məhvə məhkum taleyini simvollarla daha aydın anladır. Məhz rəmzlərin köməyilə şair bir mövzudan digərinə, bir zamandan başqasına adlayır, quraqlığa məruz qalmış bir məmləkətin 306 taleyi zəminində, əslində, iman və sevgidən məhrum bir mühitdə insanlığın taleyini mənalandırmış olur: Here is no water but only rock Rock and no water and the sandy road The road winding above among the mountains Which are mountains of rock without water If there were water we should stop and drink Amongst the rock one cannot stop or think Sweat is dry and feet are in the the sand [6]. Qaya... Su yox... qumlu yol, Sarıla-sarıla dağlar arasından qalxan yol Qayalıq, susuz dağlara. Su olsaydı dayanıb su içərdik Qayalar arasında bir kəs durub düşünə bilməz Tər qurumuş və ayaqlar qumun içində. Təsvir edilən ölkə quraqlığa məruz qalaraq bəhər verməkdən məhrum olmuş, qorxunc xəyallarla, kabusla dolu bir diyar, xilas göz- ləyən bir məmləkətdir, hətta xilas gəldiyi zamanda da işgəncə və əzabın onu müşayiət edəcəyi istisna deyil. Bir sözlə, “Bəhərsiz tor- paq” əsəri imanını, dini inanclarını qeyb edərək humanizm böhranına yuvarlanan bir məmləkətin mənəvi məhvinə, taleyinə həsr olunmuş əsərdir. T.S.Eliotun insanları qəflətdən oyanışa çağırışıdır. İnsana maddi ilə ruhi, fani ilə əbədi olanların sintezi kimi baxan T.Eliota görə, din və mədəniyyət vahid bir tamın iki ayrı hissələridir və onlar arasındakı qarşıdurma ilə bərabər inkişafı təmin edən labüd zərurətlər də mövcuddur. Şair müasir Qərb dünyasının dinsiz, inancsız bir halda inkişafının, hər növ tərəqqi və rifahının müvəqqəti, həm də göz aldadan bir yüksəliş olduğunu, Qərb dünyasının uyduğu paqaniz- min əzablarının mütləq yetişəcəyini düşünür [7]. T.Eliota görə, yalnız dinin və əxlaqi dəyərlərin hakim olduğu cəmiyyətdə insanın əsl ma- hiyyəti, onun təbiətlə bağlılığı təzahür edir; insan maddi və ruhi vəh- dəti ilə təbiətin bir hissəsi kimi yaradılışdakı harmoniyanı tamamlayır. Buna görə də insanın Yaradandan, eləcə də təbiətdənkənar yaşaması mümkün deyil, bu insanlığın fəlakəti olardı. Şairin bu kimi görüşlərini ideya mahiyyətində yaşadan əsərlərindən biri olduğu üçün “Bəhərsiz torpaq” bu gün də öz aktuallığını qoruyub saxlamaqdadır. Yüklə 2,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|