Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma
Yüklə 0,84 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maliyyə
- Maddi
- Mədəniyyət
- İnfrastrukturiaktorları;
LAYfflƏNIN MUHITILayihələr müəyyən təsirə məruz qalan dinamik mühitdə yerinə yetirilir. Mühiti xarakterizə edən hər bir element - qanunlar, standartlar, inkişaf təmayüllü qüvvələr və s. layihələrin yaradılmasında və formalaşmasında müəyyən rol oynayırlar. Layihələrin mühiti iki hissəyə bölünür:
daxili mühit xarici və ya ətraf mühit. Layihəyə bu mühitlərə məxsus olan parametrlər təsir göstərirlər. Ətraf mühit faktorlarma coğrafi, ekoloji, sosial, psixoloji, madani, siyasi, iqtisadi, maliyyə, hüquqi, təşkilati, texnoloji və estetik aspektləri misal göstərmək olar. Daxili mühit parametrlərinə isə layihədəki idarəetmə vasitələri, işlər, müqavilələr, iştirakçılar və s. digər elementlər aiddir. Hər bir mühit faktorlan təhlil edilməli və əmsallandınl- malıdır ki, bu faktorlann layihəyə təsir dərəcələri müəyyen- loşdirilsin. Bu faktorlar layihəni dayanıqlıq vəziyyətindən çıxara bilər və müəyyən şəraitlərdə layihənin dağılmasına səbəb ola bilər. Bir neçə il əvvəl yaranmış müəssisələr zaman keçdikcə öz strukturunda müəyyən dəyişikliklər tələb edir. Hər bir dəyişiklik layihə şəklində həyata keçirilir. Beləliklə, hər bir dəyi-
şikliyi həyata keçirmək üçün yeni layihə yerinə yetirmək lazım gəlir. Bu səbəbdən həmin müəssisələr yeni layihələrin yaranmasını və tətbiqini tələb edirlər. Bu tələblər nəticəsində layihələr dünyaya göz açırlar. Layihənin başlanma və son müdəttləri olduğu üçün onun “yaşayış dövrü” də mövcuddur. Əgər layihə yerinə yetirilməyə başlanmışdırsa, onda deyirlər ki, layihə “yaşamağa başladı”. Layihənin “yaşayış həyatı” sərbəstdir. Layihə yerinə yetirilərkən onun iştirakçılan bütün qüvvələrini layihənin məqsədinə yönəldirlər. Onlar eyni problemlər daxilində ya- şayu* və fəaliyyət göstərirlər. Böyük müəssisə strukturuna daxil olan hər bir kiçik müəssisə adətən layihə şəklində fəaliyyət gösterir. Layihələrin yerinə yetirildiyi müddətdə müəssisə məhsul istehsal edir və işini normal şəkildə davam etdirir. Layihə də müstəqil olaraq öz işini davam etdirir. Lakin layihə təşkilat tərəfindən kənar qüvvə kimi təsirə məruz qalır. Bu labüd bir prosesdir və layihə məhz bu mühitdə yaşamalıdır. Ona görə də layihələri bu təsirlərdən uzaqlaşdumaq və ya azad etmək olmaz. Layihəyə ətraf mühit kimi təsir edən təşkilatı nəzərdən keçirək:
layihənin nəticəsinə tələb; layihənin yerinə yetirilməsinə tələb; • layihənin məqsədinə və tələblərinə düzəlişlər metodikası və qaydası. Maliyyə: Müəsssisənin istehsal etdiyi məhsulun maya dəyəri və satış qiymətini nəzərə alaraq layihənin xərcləri müəyyənləşdirilir və düzəlişlər apanlır. Satış: Bazarda rəqabət prinsiplərini nəzərə alaraq layihə qarşısında qoyulan tələblər formalaşır. İstehsal: İstehsal bazar ilə bağlıdır və aşağıdakı tələblər irəli sürülür: • yeni texnologiya və avadanlıqlardan istifadə edilməsi; • dayanmış istehsal sahələrinin işə salınması; • müəyyən texnoloji xətlərin dayandıniması; • bazar münasibətlərinə görə yeni layihə tələblərinin müəyyənləşdirilməsi.
Göstərilən ətraf mühit parametrlərinin təhlilinə əsasən layihə rəhbərinin, menencerin və onun komandasının qarşısında aşağıdakı məsələlər durur: layihə qarşısında qoyulan tələblər çoxluğu; bütün maraqlı tərəflərin və layihənin iştirakçılannm layihə haqqmda məlumatlandırılması; layihəyə olan tələblər haqqmda yığılan məlumatlarm həcmi və formasınm müəyyənləşdirilməsi; mühitin layihəyə təsiretmə dərəcəsi dinamikasınm proqnozlaşdıniması; tələblərin prioritetlər əsasında müəyyənləşdirilməsi və ierarxik strukturunun qurulması. Layihələrin yerinə yetirildiyi və aid olduğu müəssisənin mühiti layihəyə birbaşa təsir etməsədə, ona dolayısı yolla təsir edir. Layihənin miqyası nə qədər böyük olarsa ona təsir qüvvələrin sayı bir o qədər də çox olar. Beynəlxalq layihələrin və ya xarici ölkələrin iştirakı ilə yerinə yetirilən layihələrdə diqqət mərkəzində olan faktorlan nəzərdən keçirək: layihənin dövlət tərəfindən dəstəklənməsi milli təzahür cinayətkarlıq səviyyəsi ölkələrin (tərəflərin) ticarət balansı hərbi ittifaq iştirakçısı IgÜsadii faktorlar; milli iqtisadiyyatın strukturu məsuliyyət növləri və əmlak hüquqları vergi siyasəti sığorta təminatı vaİ3mta stabilliyi və inflyasiyanın səviyyəsi bank sisteminin inkişafı kapital qoyuluşu və investisiya mənbəyi sahibkarlıq və təsərrüfat sərbəstliyi dərəcəsi bazar infrastrukturunun inkişafı qiymət səviyyəsi bazarm vəziyyəti: satış, investisiya, istehsal, xammal və məhsul, işçi qüvvə və s. ktijııaiiaktiMdiaı:; yaşayış səviyyəsi təhsil səviyyəsi viza sistemi əmək qanunvericiliyi səhiyyə və turizm ictimai təşkilatlar, media, televiziya yerli əhalinin layihəyə münasibəti insan hüququ sahibkarlıq hüququ mülkiyyət hüququ zəmanət və güzəşt normatitv akiları və qanunları fundamental və tətbiqi elmlərin inkişafı informasiya texnologiyası və kompüter sisteminin inkişafı sənaye və istehsalat texnologiyasının inkişafı energetika sistemi nəqliyyat sistemi rabitə, telekommunikasiya sistemləri Mədəniyyət faktorlaru mədəniyyət və incəsəntin səviyyəsi tarix, mədəni ənənələr, din iş, istirahət, idman və digər yaşayış təminatlan J iş şəraiti və keyfiyyət səviyyələri Təbii və ekoloji faktorları təbiət və klimatik şərtlər: temperatur, rütubətlik, külək, hündürlük, topoqrafiya və s. təbii ehtiyatlar ^ nəqliyyat xətlərinin strukturu və əlaqələri keyfiyyət standartlan: havu, su və toıpaq ətraf mühitin təmizlik dərəcəsi ətraf mühitin qorunması haqqında qanunlar ekologiya sisteminin vəziyyəti (hava, su, torpaq) İnfrastrukturiaktorları; nəqliyyat vasitələri, rabitə və telekommunikasiya yüklərin daşınması informasiya texnologiyası enerji təchizatı 34 kommunal xidmətlər bazar, alqı-satqı sistemi materialların texniki təchizatı sənaye infrastrukturu xidmət sistemləri Layihələrin yerinə yetirilməsində əsas faktorlardan biri onun daxili parametrləridir. Daxili faktorlardan bir neçəsini nəzərdən keçirək. Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|