Azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi a. A. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 2. 1851-ci ilin məlumatlarına görə, Cənubi Qafqazın alman koloniyalarının dövlətə borcları 234 №
- 1.4. XIX ƏSRĠN BĠRĠNCĠ YARISINDA QAFQAZ ALMANLARININ MƏNƏVĠ-DĠNĠ HƏYATI
77 ki, «kolonistlər artıq iki mövsüm səpin etmişlər, lakin yenə yardım kimi pul xahiş edirlər və bununla da, öz tənbəlliklərini və təsərrüfat apara bilməmələrini büruzə verirlər». Kolonistləri yerli kəndlilərlə müqayisə edən Qubernator ədalətli olaraq vurğulayır ki, kolonistlər «maddi rifah hallarını yaxşılaşdırmaq üçün vəsait alır və bunun müqabilində heç bir mükəlləfiyyətlər yerinə yetirmirlər. Yerli kəndlilər onlardan da acınacaqlı vəziyyətdə olsalar da, müxtəlif mükəlləfiyyətlər yerinə yetirirlər və xəzinədən heç bir kömək almırlar» 232 . Gürcüstan qubernatorunun fikrincə, kolonistlərə heç bir maddi yardım göstərilməməlidir, «kolonistlər əməksevərliyi sayəsində öz rifah halını yaxşılaşdırmalıdırlar» 233 . Cənubi Qafqaz kolonistləri 10 il müddətinə, yəni 1822—1832-ci illər ərzində vergilərdən, mükəlləfiyyətlərdən və ümumiyyətlə, hər hansı bir ödənişlərdən azad olmuşdular. Çar hökumətinin kolonistlərə ayırdığı maddi vəsait iki kateqoriyaya bölünürdü: pulun bir hissəsi təmənnasız yardım kimi, qalan hissəsi isə ssuda kimi borca verilmişdi. Ssudanın qaytarılması üçün kolonistlərə 20 il, yəni 1832-ci ildən 1851-ci ilədək müddət təyin olunmuşdu. Kolonistlər üçün çar hökuməti tərəfindən yaradılan əlverişli şəraitə baxmayaraq, ayrılan 20 il ərzində Cənubi Qafqaz almanları büdcəyə borclarını tam şəkildə qaytara bilmədilər. 1851-ci ildə Cənubi Qafqaz kolonistlərinin borclarının qaytarılması ilə bağlı vəziyyətə aydınlıq gətirmək üçün hökumət tərəfindən xüsusi komissiya yaradıldı və komissiyanın araşdırmalarından sonra koloniyalara ayrılan maddi yardımın və ssudanın tam miqdarı kolonistlərin qaytaracağı borcun məbləği aydınlaşdırıldı. Cədvəl 2. 1851-ci ilin məlumatlarına görə, Cənubi Qafqazın alman koloniyalarının dövlətə borcları 234 № Koloniyaların adı Qaytarılmayacaq borclar Qaytarılmalı borclar rubl qəpik rubl qəpik 1. Tiflis koloniyası 8042 30 3412 55 2. Aleksandersdorf 6822 94 3890 10 3. Yelizavettal 19291 17 12387 2 4. Yekaterinenfeld 24401 62 10424 99 5. Marienfeld 11960 37 1681 3 6. Petersdorf 6315 31 2538 11 7. Annenfeld 11882 64 7064 32 8. Yelenendorf 29006 94 19345 - 9. Ümumi: 117703 32 60743 12 78 Xüsusi komissiyanın araşdırmalarının nəticələri əsasında hazırlanan cədvəldən görünür ki, 1851-ci ildə Cənubi Qafqazın 8 koloniyası üzrə qaytarılmayacaq borcun miqdarı 117703 rubl 32 qəp., büdcəyə qaytarılması mütləq borcun miqdarı isə 60743 rubl 12 qəp. bərabər idi. Qeyd edək ki, borcun tam ödənilməsi vaxtını çar hökuməti 1874-cü ilə qədər uzatdı və bu müddətə qədər kolonistlər büdcəyə olan bütün borclarını tam ödədilər. Beləliklə, XIX əsrin birinci yarısında Qafqaz almanlarının sosial-iqtisadi həyatına aid mənbələri və ədəbiyyatı təhlil etdikdən sonra belə qənaətə gələ bilərik ki, bu dövrdə kolonistlər iqlimə, təsərrüfata, etno-konfessional mühitə uyğunlaşma ilə bağlı yaranan problemlərin həlli ilə məşğul olmuşlar. Kolonistlərin iqtisadi həyatı təşəkkül mərhələsində idi və almanlar daha optimal təsərrüfat sisteminin axtarışındaydılar. İqtisadi yüksəlişə uyğunlaşma imkanlarının çatışmazlığı ilə yanaşı, onların mənəvi-dini həyatındakı daxili ixtilaflar da öz təsirini göstərirdi. 1.4. XIX ƏSRĠN BĠRĠNCĠ YARISINDA QAFQAZ ALMANLARININ MƏNƏVĠ-DĠNĠ HƏYATI XVIII-XIX əsrlərdə Almaniyadan əhalinin mühacirətinə təsir göstərən amillər sırasında dini amillər çox böyük rol oynamışdır. Bir sıra mühacir axını üçün dini amil əsas olmuşdur və Rusiyada, o cümlədən Qafqaz regionunda almanların məskunlaşma prosesinin bəzi xüsusiyyətlərini şərtləndirmişdir. 22 iyul 1763-cü il tarixdə II Yekaterina tərəfindən imzalanmış «Rusiyaya köçüb gələn bütün əcnəbilərə istənilən quberniyada məskunlaşmağa icazə verilməsi və onlara bəxş edilən hüquqlar haqqında» Manifestdə Rusiya imperiyasında məskunlaşmaq məqsədilə köçən hər kəsə «maneəsiz, öz Nizamnaməsi və ayinlərinə əsasən, dini etiqadlarını yerinə yetirmək azadlığı vəd olunurdu. Bu sənəd Rusiya dövlətinin dini dözümlülüyünü bəyan etdi: Manifestdə dini etiqadlara azadlıq verilməklə yanaşı, «monastrların yaradılması və xristianlığa etiqad edənlər arasında missionerlik fəaliyyətinin aparılmasına» qadağa qoyulurdu 235 . Nəticədə, Rusiya imperiyasına əhəmiyyətli sayda katoliklər köçdü. Qeyd edək ki, almanların Rusiyaya mühacirəti müxtəlif müstəqil protestant konfessiyaları formasında özünü büruzə verirdi: yevangelist-lüteran, reformator, mennonit, baptist, ştundist və sair protestant cərəyanlarının müəyyən mənada inkişafı və bir-birləri ilə birləşməsi prosesi Rusiya şəraitində davam etmişdir. Alman əhalisinin Rusiyaya köçməsi və məskunlaşması prosesində Rusiya pravoslav kilsəsinin protestantizmə münasibəti mühüm rol oynamışdır. Məlumdur ki, protestantizm qərb xristianlığında yaranan Reformasiya hərəkatının nəticəsi kimi, qərb xristianlığının birliyini parçalamış və dini subyektivizmin əsasını qoymuşdur. Pravoslav kilsəsi İncilin yayılması faktına əsaslanaraq protestantizmin Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|