Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet

Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 

68 

Ə

gər nümayəndə heyəti gəldikləri ölkənin qonaqlarıdırsa, onda onlara 

maksimum  diqqət  ayrılır,  yəni  nümayəndələrin  ölkəyə  gəlişilə  bağlı  bütün 

məsələləri qəbul edən tərəf öz üzərinə götürür.  

Ə

gər  nümayəndələr  öz  hesabına  gəlirsə,  onda  qəbul  edən  tərəf  gəliş 

proqramının  yalnız  protokol  hissəsinin  xərclərini  çəkir.  Bütün  yerdə  qalan 

xərcləri (qidalanma, mehmanxanada yerləşdirmə, nəqliyyat və s.) istiqamət-

ləndirici  tərəf  öz  üzərinə  götürür.  Əlbəttə,  əcnəbilərə  bu  işdə  müəyyən 

kömək göstərmək lazım gəlir.  

stənilən  qəbulun  hazırlanmasına  daxildir:  qəbul  növünün  seçilməsi, 

dəvət  olunmuş  insanlar  siyahısının  tərtib  edilməsi,  dəvətnamələrin  paylan-

ması (əvvəlcədən), qonaqların masa arxasında əyləşmə planının tərtib edil-

məsi, menyunun tərtib edilməsi, masalara və qonaqlara xidmət, tostların və 

ya  çıxışların  hazırlanması  və  qəbulun  həyata  keçirilməsi  qaydasının  tərtib 

edilməsi.  

Qəbul  növünü  seçmək  üçün  onlardan  hər  birinin  özündə  nəyi  ifadə 

etdiyini  yaxşı  bilmək  lazımdır.  Beynəlxalq  təcrübəyə  əsasən  qəbulların  öz 

xarakterinə görə ən əlamətdar və hörmətli növü birlikdə səhər və nahar ye-

məyidir. Son illər “bir qədəh şampan şərabı” və ya “bir qədəh şərab” qəbul 

növləri  getdikcə  daha  geniş  intişar  tapır.  Qəbulun  başqa  növlərinə  çay, 

furşet, kokteyl, nahar-bufet və şam yeməyi aiddir.  

ş

güzar  görüşlər,  sazişlərin  bağlanılması  və  nümayəndəliyin  qəbulu, 

bütün bunlar işgüzar dünyada süfrə ilə bağlıdırlar. Masa arxasında davranış 

qaydaları  sadəcə  şərtiliklə  yox,  rahatlıq  və  məqsədəuyğunluq  təsəvvürləri, 

gigiyenik və etik tələblər baxımından nəzərə alınır. Bir sıra etiket qaydaları 

nəsildən-nəslə ötürülən ənənələrlə izah olunur.  

Masa arxasında əyləşmə ilə qəbulun həyata keçirilməsi zamanı hər bir 

iştirakçının  yeri  əvvəlcədən  müəyyənləşdirilir.  Hər  bir  qonağın  masa  arxa-

sında  öz  yerini  tez  tapa  və  öz  qonşusunun  kim  olacağını  bilməsi  üçün  gi-

rişdə  əyləşmə  planı  qoyulur,    masanın    üzərinə    dəvət    olunmuş    şəxslərin  

adı  və  soyadı  yazılır; bəzən qonağa masanın sxemini göstərən kart verilir.  

Ə

yləşmə  zamanı  aşağıdakı  prinsipə  istinad  edilir:  qadını  qadının  ya-

nında  və  əgər  masanın  sonunda  kişilər  əyləşməyibsə,  orada  qadın  əyləşdi-

rilmir, kişi öz həyat yoldaşının yanında əyləşir.  

 Xüsusi  tədbirlərin  həyata  keçirilməsi  zamanı  xidmət  göstərməyə  hər 

zaman hörmətli qonaqdan və ya qonaqlardan başlayırlar. O şəraiti də nəzərə 

almaq lazımdır ki, rəsmi qəbullarda və banketlərdə tez-tez rəhbər şəxslərin 

ailə üzvləri də iştirak edir. Əgər, misal üçün, masa arxasında firma rəhbəri-

nin  həyat  yoldaşı  əyləşibsə,  onda  xidmət  göstərilməsinə  onlardan  yox, 

qonaq-rəhbərdən və sahib-qonaqdan başlanılır.  

Daha  bir  mühüm  qayda:  qəbulu  sizin  nümayəndəliyin  başçısından 

öncə tərk etmək nəzakətsizlikdir. Əgər siz tez getməlisinizsə, onu bu haqda 

ə

vvəlcədən xəbərdar etmək və icazə almaq lazımdır.  

---

Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 

69 

Süfrənin sürüşməməsi və hamar qalması üçün onun altına yumşaq par-

ça qoyulur. Son vaxtlar laklanmış masalar süfrə ilə örtülmür.  

Nahar və şam yeməyi üçün süfrə hazırlanmasının bir neçə növü möv-

cuddur. 

Adi  süfrə  hazırlanmasına  nahar  zamanı  masa  arxasında  əyləşən  hər 

kəsin  qarşısında  böyük  yastı  boşqab  olur.  Bu,  sanki  altlıqdır;  onun  üzərinə 

növbə ilə çərəz, dərin və isti yeməklər üçün böyük dayaz boşqablar qoyulur. 

Altlıq-boşqab  süfrənin  təmizliyini  saxlamağa  və  qazanın  qaynar  dibi  ilə 

asanlıqla korlana bilən masanı qorumağa kömək edir. Altlıq-boşqabdan sol-

da  kiçik  yastı  boşqab  qoyulur.  Ona  çörək  qoyulur,  naharın  sonunda  isə 

ondan stəkanlar və ya kompot fincanları üçün altlıq kimi istifadə etmək olar. 

Bu boşqaba meyvə qabıqları və s. də qoyulur. 

Böyük yastı altlıq-boşqabda naharın başlanğıcında üçbucaq, zərf və s. 

kimi bükülmüş salfet olur. Bəzən çörək boşqabını masa kənarından bir qə-

dər irəliyə sürüşdürərək salfeti masaya çəngəldən sol tərəfdə qoyulur.  

Boşqabdan solda çəngəl, sağda bıçaq, onun yanında şorba üçün qaşıq 

qoyulur.  Boşqabın  arxasında  şirniyyat  üçün  kiçik  qaşıq,  ondan  bir  qədər 

sağda su üçün stəkan durur. Masanın mərkəzində içərisində nazik kəsilmiş 

çörək dilimləri olan böyük çörək boşqabı, habelə su ilə dolu qrafin durur.  

Səhər  yeməyi  üçün  masaya  kiçik  çərəz  boşqabları,  onların  içərisinə 

salfetlər  qoyulur.  Boşqabdan  sağda  çərəz  bıçağı,  solda  çəngəl  olur.  Kiçik 

boşqabın arxasında yağqabı, ondan solda çörəkqabı durur.  

Daha  mürəkkəb  süfrə  hazırlığında  birbaşa  qonağın  qarşısında  böyük 

dayaz altlıq-boşqab qoyulur, onun üzərində bir qədər kiçik çərəz üçün boş-

qab olur. Yuxarıda bükülmüş salfet durur. Altlıq-boşqabdan solda çörək və 

pirojnalar üçün kiçik boşqab olur.  

Nahar  və  şam  yeməyi  üçün  masa  ləvazimatlarının  bu  qədər  çoxluğu 

onunla  izah  edilir  ki,  dadına  görə  müxtəlif  yeməkləri  müxtəlif  çəngəllərlə 

yemək qəbul olunmuşdur.  

Yeməkxana  ləvazimatları  rahatlıq  nöqteyi-nəzərindən  müəyyən  qay-

dada  yerləşdirilirlər:  əvvəlcə  boşqabdan  daha  uzaqda  yerləşən  rahat,  yəni 

yerdə olan bıçaq və çəngəli götürmək lazımdır. Nahar və ya şam çərəzlərdən 

başlanır, buna görə də əvvəlcə ən kənarda duran çəngəl və bıçaqdan istifadə 

olunur, onlar lazım olmadıqda və onları masadan götürdükdən sonra ortada-

kılardan,  altlıq-boşqabın  düz  yanında  yerləşən  bıçaq  və  çəngəllərdən  isə 

daha sonra, ət yeməyi süfrəyə verilərkən istifadə edilir.  

Ə

gər qonaqlar çoxdursa, yeməklər iri nimçədə gətirilir. O, qonağa sol 

tərəfdən verilir. Boşqablara tökülmüş şorbanı sağ tərəfdən verirlər.  

Masa  arxasında  davranışın  əsas  qaydası  mümkün  qədər  sakit  və  ya 

ümumiyyətlə,  səssiz  yeməyə  və  içməyə  çalışmaqdır.  Çıxış  və  ya  tostların 

ifadə  edilməsi  zamanı  danışmaq,  şərab  süzmək  və  yemək  məqsədəuyğun 

deyil.  

---