Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi
Yüklə 265,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qazaxıstan alüminium sənayesi
- Tacikistan alüminium sənayesi
- 4.AZƏRBAYCAN ALÜMİNİUM SƏNAYESİ 4.1. Azərbaycan alüminium sənayesinin tarixi və mövcud vəziyyəti
- 1.Metal Tökmə və Fasiləsiz Yayma Zavodu (illik 50,000 ton məhsuldarlıq ilə)
- 2.Təzyiqlə Emal (illik 35,000 ton məhsuldarlığı ilə) və Boyama (illik 15,000 ton məhsuldarlığı ilə) Zavodu
- Layihənin əsas Podratçısı
- 4.2. Azərbaycan alüminium sənayesinin ekoloji səmərəliliyi
- Yaşıl Sənaye Sektorları və Biznes üçün yeni perpektivlər
- Sənaye sahələri
- Ədəbiyyat siyahısı 1. www.kpars.ir/wp-content/uploads/2014
- 3. www.infogeo.ru
- 5. www.world-aluminium.org 8. www.a;uplanet.com/documenti/InfoAlluminio/Execative_Summary_impactEU 9. 2013
- 11. www.blog.article.com/2015/06/01/can-aluminium-become-channel-middle-east- economic-diversity
- 15. www.aluminalimited.com 16. www.mineral.ru/NEWS/ 17. www.aluminium.or.jp
26
2014-cü ildə Rusiya və MDB ölkələrində alüminium və alüminium məhsullarına tələb 1,9 milyon ton olmuşdur. Bunun demək olar ki yarısı 900 min tonu Rusal şirkətinin ilkin alüminium istehsalı hesabına, 300 min tonu tekrar emal hesabına qalan 700 min ton isə idxal hesabına ödənilmişdir.
Alüminium məhsullar idxalı milyard dollar min ton
1. 2012
1,728 390,44
2. 2013
1,775 455,36
3. 2014
1,558 366,85
2014-cü ildə Rusiya və MDB ölkələrində alüminium və alüminium məhsullarına tələb 1,9 milyon ton olmuşdur. Bunun demək olar ki yarısı 900 min tonu Rusal şirkətinin ilkin alüminium istehsalı hesabına, 300 min tonu tekrar emal hesabına qalan 700 min ton isə idxal hesabına ödənilmişdir.
Rusiyanın ən böyük alüminium zavodu olan Krasnoyarsk Alüminium Zavodu dünyada ikinci yerdədir. Rusiya alüminium istehsalının 27%-i, dünya alüminium istehsalının 3%-i bu müəssisənin payına düşür. 4300 nəfər işçinin fəaliyyət göstərdiyi müəssisə 865 000 ton alüminium, 134 900 ton alüminium falqa istehsal etmək gücünə malikdir. Əsasən avtomobillər üçün diskilər, kabel, alüminium qutular istehsal olunur. Qazaxıstan alüminium sənayesi: MDB ölkələri içərisində ikinci ən böyük gil- torpaq istehsalçısı Qazaxıstandır. Ən böyük müəssisə isə Povladar Alüminium Zavodudur. 2010-cu ildən etibarən zavodda A8 və A85 markalı 20kq-lıq alüminium külçələr istehsal olunur.
2007 2008
2009 2010
2011 2012
2013 1. Boksit 4942.6 5160.0 5130.0 5310.4 5495.3 5170.2 5192.8 2. Gil-torpaq 1550.2 1713.4 1734.0 1866.9 1918.7 1760.4 1840.5
27
Son 7 il ərzində ən çox istehsal 2011-ci ilə təsadüf edir. Dünya bazarlarında alüminiuma tələbin yüksək olması və alüminium qiymətlərinin yüksək olması istehsalın böyük həcmli olmasına səbəb olmuşdur.
Tacikistan Mərkəzi Asiya ölkələrində alüminium istehsalında aparıcı ölkələrdəndir. Tacikistan alüminium sənayesinə əsas şirkət TALCO-dur. Şirkətin istehsal gücü 450 000 tondur. Müəssisə 2009-cu ildə 90,3% istehsal gücü ilə fəaliyyət göstərmişdir. 2008-2009 illərdən sonra böhran səbəbi ilə dünya alüminium istehsalında geriləmə müşahidə olunmuşdur, belə ki, 2013-cü ildə zavod 54,6% istehsal gücü ilə fəaliyyət göstərmişdir. 2013-cü ildə 218 min ton gil-torpaq, 216 min ton ilkin alüminium, 150 min ton anod blokları istehsal olunmuşdur. 2008-ci ilə nəzərən gil- torpaq istehsalı 45,8%, ilkin alüminium istehsalı 45,6%, anod blokları istehsalında isə 40,3% azalma müşahidə olunmuşdur. Cədvəl 22. Tacikistan Alüminium sənayesinin istehsal göstəriciləri (ton).
2007 2008 2009
2010 2011
2012 2013
Gil-torpaq 421450 402003 361239 350921 280813 275033 218477 Ilkin alüminium, o cümlədən satış üçün 419060 399450 359386 348845 278364 272506 216369 416824 397504 358928 348533 278305 272335 216284 Anod blokları 259562 251642 233184 232069 195128 194482 150016 TALCO şirkəti Tacikistanın məhsul ixracında böyük paya malikdir. Bu göstərici aşağıdakı qrafikdə göstərilmişdir. 28
4.1. Azərbaycan alüminium sənayesinin tarixi və mövcud vəziyyəti Ənənəvi olaraq Respublikada alüminium sənayesinin əsasını təşkil etmiş “Gəncə Gil-torpaq” müəssisəsində xammal kimi yerli Zəylik alunit və xaricdən idxal olunan boksit filizlərindən gil-torpaq istehsal edilərək Sumqayıt Alüminium Zavodunda ilkin alüminium istehsalı üçün istifadə edilirdi. Ölkəmizdə fəaliyyət göstərən ən iri alüminium müəssisələri Sumqayıt Alüminium Zavodu və Gəncə Gil-torpaq kombinatı olmuşdur. Sumqayıt Alüminium Zavodu tikintisinə 1949-cu ildə (əsas təyinatını müəyyən edən istehsal sexlərinin- elektroliz sexinin və civədüzləndirici yarımstansiyanın tikintisinə 1952- ci ildə) başlanmış, 1955-ci il martın 8-də ilk əlvan metal külçə- ilkin alüminium alınmışdır. 1959-1960-cı illərdə ikinci seriyasının korpusları tikilmiş, 1964-cü ildə elektroliz sexinin alüminium məftil istehsal edən şöbəsi, 1968-ci ildə məişət soyuducuları üçün 29
buxarlandırıcı istehsal edən sexi, 1974-cü ildə alüminium və latun metallardan qab-qacaq istehsal edən sexi, 1976-ci ildə təkrar alüminium külçəsi istehsal edən sexi, 1977-ci ildə həmin sexin metal tullantılarından latun və mis külçələri istehsal edən şöbəsi işə düşmüşdür. Müəssisə 1997-ci ildə fəaliyyətini dayandırmışdır. Alüminium sahəsində fəaliyyət göstərən digər müəssisə Gəncə Gil-torpaq kombinatı olmuşdur. Ötən əsrin ortalarında fəaliyyətə başlamış Gəncə Gil-torpaq İstehsalat Sahəsində Daşkəsən rayonunun Zəylik mədənindən gətirilən alunit və idxal boksit filizindən istifadə edilməsi nəzərdə tutuluşdur. İstehsalat prosesi zamanı il ərzində əmələ gələn 2 milyon ton şlamın yığılması məqsədilə müəssisənin ərazisində ümumi sahəsi 159 hektar olan 2 ədəd şlam hovuzu tikilərək istifdəyə verilmişdir. 1976-cı ildə müəssisədə istehsal gücü 300 min ton boksit filizinin emalı xətti işə salınmış və xarici ölkələrdən (Qvineya və Hindistan) idxal olunan boksitin emalına başlanmışdır.Bu müəssisənin illik istehsal gücü boksit xətti üçün 300 min ton, alunit xətti üçün 150 min ton təşkil etmişdir. Ötən əsrin 90-cı illərində yaşanan problemlər ölkədə alüminium istehsalını kəskin azaltmış və müəssisə 1997-ci ildə fəaliyyətini dayandırmışdır. 2000-ci ildə Daşkəsən Zəylik alunit mədən müəssisəsinin, Gəncə Gil-torpaq kombinatının və Sumqayıt Alüminium Zavodunun bazasında “Azəralüminium” ASC yaradılmışdır. 2002-ci ildə respublikanın alüminium istehsalı müəssisələri yenidən bərpa olunaraq istehsala başlamış və bu alüminium sənayesi qeyri-neft sektorunun aparıcı sahəsinə çevrilmişdir. 2008-ci ildən başlayan və sonrakı illər dərinləşən iqtisadi böhran dünyanın bütün ölkələrində alüminium istehsalı sənayesinə ciddi təsir göstərmiş, bir sıra zavodlar fəaliyyətini dayandırmış, bəziləri isə istehsalını məhdudlaşdırmışdır. Bu illər ərzində dünyada alüminiumun qiyməti təqribən iki dəfə azalmışdır ki, bu da istehsalı idxal xammalından asılı olan Azərbaycan alüminium sənayesinin aparıcı müəssisələri Gəncə Gil-torpaq kombinatının və Sumqayıt Alüminium Zavodunun dayanmasına səbəb olmuşdur. 30
Azərbaycan Respublikasında əlvan metallurgiya sənayesinin aparıcı sahəsi olan boksit və alunit filizindən alüminium-oksid (gil-torpaq), ilkin alüminium və yarımfabrikat (alüminium vərəq-rulon və lövhə şəklində, hər iki üzü boyanmış vərəq və lövhə) məhsullarının istehsalı bu sahə üzrə aparıcı şirkət olan Det-AL Holding tərəfindən həyata keçirilir. Şirkətin baza müəssisəsi olan Det-AL Alüminium Kompleksi Gəncə şəhərində yerləşir. Kompleksin ümumi ərazisi 81 hektar, ümumi tikinti altı sahə isə 102.000 m 2
Zavodu, Metal Tökmə və Fasiləsiz Yayma Zavodu, Təzyiqlə Emal və Boyama Zavodu) və 2 köməkçi sahə (110 kvt-luq və Silisium Düzləndirici Yarımstansiya, Mexaniki Təmir Stansiyası), çoxlu sayda sex, istehsalat və sosial obyektlət daxildir. Holdinqin ümumi işçi sayı isə 910 nəfərdir. Det-AL Alüminium Kompleksinin təməli 2008-ci ildə qoyulmuşdur. 2011-ci ildə Kompleksin ilk 50.000 tonluq istehsal gücünə malik 1-ci fazası işə başlamışdır. 2013-cü ilin may ayından etibarən Det-AL Alüminium Kompleksinin Yarımfabrikat məhsulları istehsal edən (Metal Tökmə və Fasiləsiz Yayma Zavodu, Təzyiqlə Emal və Boyama Zavodu) zavodları sınaq məqsədilə fəaliyyətə başlamışdır. Zavodun ümumi ilkin alüminium istehsal gücü ildə 50 min tondur. 1.Metal Tökmə və Fasiləsiz Yayma Zavodu (illik 50,000 ton məhsuldarlıq ilə) Elektroliz zavoduna yaxın ərazidə yerləşən bu zavodun tikili sahəsi 12,240 m 2
ədəd 25 tonluq) mikserlər (əritmə peçləri) və 4 ədəd metalyayma aqreqatı quraşdırılmışdır. Elektroliz vannalarından çıxarılan maye alüminium, Metal Tökmə və Fasiləsiz Yayma Zavoduna daşınaraq, burada ildə 50 min ton-qalınlığı 6-10 mm, genişliyi 1000-1700 mm, daxili diametri 610 mm, xarici diametri 2200 mm(maks.) və ümumi ağırlığı 15.000 kq (maks.) həcmində olan rulon şəklində alüminium lövhə (vərəq) istehsal ediləcəkdir.
31
məhsuldarlığı ilə) Zavodu Bu zavodun ümumi ərazisi 19,602 m 2 -dir. Bunun 14,418 m 2 hissəsi Təzyiqlə Emala, 5,184 m 2
Əsas avadanlıq olaraq burada quraşdırılmış soyuq yayma aqreqatı vasitəsilə 8-0,15 mm qalınlığında rulon və vərəq istehsal ediləcəkdir. Həmin zavodda bu aqreqatla yanaşı yan kəsmə, eninə kəsmə, uzununa kəsmə, dartıb düzəltmə, boyama aqreqatları və 3 ədəd termik emal soba da quraşdırılmışdır. Layihənin əsas Podratçısı-bu sahədə Çin bazarının 70%-ni əhatə edən, China Non- Ferrous Metals Processing Technology Co.,LTD (CNPT) şirkətidir. Yerli tikinti işləri-yerli şirkətlər olan “As-Tikinti” MMC və “AzMetalQaynaq” MMC şirkətləri tərəfindən həyata keçirilir. Layihənin həyata keçirilməsi nəticəsində 300-ə yaxın yeni iş yerləri açılmış, orta əmək haqqı 400 manat təşkil edir. Layihə işə düşəndən etibarən alüminium yarımfabrikat məhsullarının ixracı müvəffəqiyyətlə həyata keçirilir.
Mövcud iqtisadi sistem tükənmək üzrə olduğundan onun yenidən qurulması üçün meydana çıxan hədsiz ehtiyac yaşıl iqtisadiyyat üzrə debatı şərləndirir. Beynəlxalq Energetika Agentliyinin hesablamalarına görə, 2050-ci ilədək CO2 emissiya həcmi 130% artacaq, bu isə orta qlobal tempraturun 6 0 C artmasına, nəticə etibarı ilə isə ətraf mühitdə geridönməz dəyişikliklər riskinin yaranmasına səbəb olar. Belə ki, yaşıl iqtisadiyyat istiqamətində fəaliyyət nəinki iqlim dəyişikliyindən irəli gələn problemlərin həllinə yönəlib, həmçinin davamlı iqtisadi inkişafa rəvac verir. “Yaşıl iqtisadiyyat” iqtisadi artımın ekoloji nəticələri və ehtiyatlardan istifadə arasında asılılığın aradan qaldırılmasını nəzərdə tutur. Yaşıl biznesin əsas təşəbbüsü xidmət və istehsal prosesi zamanı meydana gələn
32
zərərli kimyəvi maddələrin, material və tullatıların təsirini azaltmaq yaxud aradan qaldırmaqdır. Yaşıl Sənaye Sektorları və Biznes üçün yeni perpektivlər- təmiz enerji və yaşıl biznes praktikasına maraq və böyük investisiyalar ən müxtəlif sənaye sahələrində iqtisadi inkişaf və bazarın böyüməsini nəzərdə tutur.
Yaşıllaşma potensialı Günümüzə qədər Yaşıl iş yerlərində baş verən irəliləyişlər Uzun müddətdə Yaşıl iş yerlərinin yaranması potensialı
Polad Yaxşı Zəif
Zəif Alüminium Yaxşı Zəif Zəif Sement
Zəif Zəif
Zəif Kağız kütləsi və kağız Yaxşı
Yaxşı Yaxşı
Təkrar emal Əla
Yaxşı Əla
Yaşıl biznesin ən geniş əhatə etdiyi sahə tulantıların yenidən emalı və tulantıların idarə olunması sahəsidir. Yaşıl biznesin alüminium sənayesində tətbiqi alüminium məhsulların yenidən emalı və tullantıların idarə olunması səahəsində effektiv təsir göstərər. Alüminium tullantıların idarə olunması və yenidən emalı tullatıların toplanması, daşınması, emalı, yenidın emalı və ya ləğvindən ibarətdir. Bu, tullantıların insan səhhətinə və ətraf mühitə mənfi təsirini azaltmaq və ya bərpa olunaraq xammal kimi istifadəsini nəzərdə tutur. Gəncə şəhərindəki Det-AL Alüminium Kompleksinin nəznində alüminium tullantıların yenidən emal və tullantıların idarəolunmasını həyata keçirən müəssisənin gələcəkdə inşası alüminium sənayesinə öz tövhəsini verə bilər. 33
Məlumat üçün bildiririk ki, son illər ərzinda ABŞ, Kanada və bir neçə inkişaf etmiş ölkələrdə alüminium içki qutularının yığılaraq təkrar emalı hökuət tərəfindən həyata keçirilən tətbirlərdəndir. 2013-cü ildə 1,72 milyon dollar həcmində içki qutusu yığılaraq təkrar emala verilmidir. Azərbaycan ətraf mühit qanunvericiliyinin aşağıdakı prinsipləri yaşıl iqtisadiyyatın inkişafını vurğulayır:
Təbii sərvətlərdən dayanıqlı istifadənin təmin edilməsi;
Ekoloji tarazlığın qorunub saxlanması və mühafizəsi;
Təbbi ehtiyatların səmərəli istifadə olunması və bərpası, təbiətdən istifadənin və ətraf mühitin mühafizəsinin iqtisadi stimullaşdırılmasının tətbiq edilməsi;
ödənməsi yolu ilə məsuliyyətin artırılmasıdır.)
34
1.www.kpars.ir/wp-content/uploads/2014 Opportunities, Challenges and Potential Markets in İran Aluminium İndustry 2.www.statista.com Bauxite reserves worldwide top countries 2014/statistic 3.www.infogeo.ru/metals/proizv/ Казакистан статистика производство 3. www.infogeo.ru Статистика по цветным металлам и ферросплавам 4.www.acadeia.edu/5500816/ Dvelopment Strategy of Aluminium Industry in Iran 5.www.world-aluminium.org 8.www.a;uplanet.com/documenti/InfoAlluminio/Execative_Summary_impactEU 9.2013 Minerals Yearbook 10.www.riotinto.com/documents/ Rio Tinto releases solid first quarter production performance 11.www.blog.article.com/2015/06/01/can-aluminium-become-channel-middle-east- economic-diversity 12.www.aluminiumleader.com/en/serious/industry/ 13.www.alueurope.eu/production-eu-primary-aluminium-supply/ 14.www.rusal.ru 15.www.aluminalimited.com 16.www.mineral.ru/NEWS/ 17.www.aluminium.or.jp Japan Aluminium Association 18.www.worldal.com/market/statistics/ Yüklə 265,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|