Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi

 
 
31 
 
 
Şəkil 1. Məhsuldarlıq elementlərinə görə standartdan üstün olan bəzi perspektiv 
sortların miqdarı 
 
Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  standarla  müqayisədə  məhsul  artımı  əksər  hallarda  sünbülün 
məhsuldarlığı  hesabına  (Cədvəl  1)  baş  vermişdir  ki,  bu  da  yuxarıda  verilmiş  ədəbiyyat 
məlumatlarını bir daha təsdiq edir. 
Məhsuldarlıq  elementləri  göstəricilərinin  müqayisəli  təhlili  göstərir  ki,  nisbətən  yüksək 
məhsuldarlıqla fərqlənmiş əksər sortlar, demək olar ki, bir sünbüldə olan dənlərin sayına(48,2-
63,4  ədəd)  görə  yüksək  mhsuldarlıq  formalaşdırmışlar.  Belə  ki,  TT  09601/1  lütessens,  TT 
09706/2-4  lütessens,  TT  09704/2-4-1-2  lütessens,  Z  eritrospermum  38,  TT  09832/1  qrekum 
sortları bir sünbüldə dənlərin sayının müvafiq olaraq 41,5; 41,1; 44,8; 47,7; 63,4 əd., 1000 dənin 
kütləsinin aşağı (30,4-31,9 q) səviyyəsində 67,2-68,5 s/ha məhsuldarlıq göstərmişlər. Yalnız bir 
sortda  (TT  09214/3-1-1  albidum)  1000  dənin  kütləsinə  (35,0  q)görə  yüksək  məhsuldarlıq  (62,2 
s/ha ) qeydə alınmışdır. Əsas məhsuldarlıq elementlərinin (sünbülün məhsudarlığı və 1000 dənin 
kütləsi)  kompleks  göstəricilərinə  görə  5  sort:-TT  09214/3  -7  lütessens,  TT  09706/2-4 
lütessens,TT  09224/3-2-1  lütessens,  TT  09704/2-4-1  lütessens,  TT  09704/2-4-1-1-1  albidum 
sortları 61,7-68,3 s/ha səviyyəsində məhsul formalaşdırmışlar. 
Göründüyü kimi məhsuldarlıq elementləri ilə məhsuldarlıq arasında tam əlaqə müşahidə 
edilməmişdir.  
 
Müsabiqəli sort sinağindaöyrənilən bəzi sortlarin məhsuldarlıq elementləri 
 
Cədvəl 1 
 
D.s.  Kataloq 
Bitkinin 
boyu, 
sm 
Əsas sünbül 
1000 
dənin 
kütləsi, 
qr 
Məhsl 
darlıq, 
s/ha 
uzunlu-
ğu, sm 
dənlərin 
sayı, əd 
dənin 
kütləsi, qr 
1 
TT 0887/2-1-1-1lütessens  99,0 
9,1 
43,1 
2,0 
30,9 
62,2 
2 
TT 09214/3lütessens 
108,9 
9,5 
43,4 
2,0 
32,5 
64,4 
6 
TT 09214/3 -7lütessens 
98,5 
8,7 
38,2 
2,0 
31,8 
70,0 
7 
TT 09214/3 -1-1 albidum  105,8 
9,2 
34,6 
1,7 
35,0 
62,2 
8 
TT 09214/3 -2albidum 
109,1 
9,8 
41,1 
2,2 
38,5 
61,7 
9 
TT 09601/1 lütessens 
107,0 
8,0 
41,5 
1,9 
32,2 
67,2 
12  TT 09706/2-4 lütessens 
95,0 
8,0 
41,1 
1,7 
30,5 
67,8 
14  AB 01588/2-2-1 lütessens  87,0 
8,0 
48,4 
2,3 
34,8 
65,6 
16  TT09704/2-4-1 lütessens 
105,0 
8,4 
39,8 
1,8 
32,3 
65,6 
Standartdan  <; 
Sünbüldə dənlərin 
sayı; 27 
Standartdan  <; 
Sünbüldə dənlərin 
kütləsi; 25 
Standartdan  <; 
1000 dənin kütləsi; 
12 
Standartdan  <; 
Məhsuldarlıq; 17 
<  %; Sünbüldə 
dənlərin sayı; 54 
<  %; Sünbüldə 
dənlərin kütləsi; 50 
<  %; 1000 dənin 
kütləsi; 24 
<  %; Məhsuldarlıq; 
34 
Standartdan  <
<  %

---

 
 
32 
 
30  TT 09704/2-4-1-
1lütessens 
92,6 
8,7 
41,2 
1,9 
34,6 
62,8 
31  TT 09704/2-4-1-2  
lütessens 
101,5 
9,2 
44,8 
1,9 
30,4 
67,2 
34  TT09704/5-2 
eritrospermum 
98,0 
8,4 
37,8 
1,59 
31,3 
63,3 
40  Əzəmətli 95 
87,0 
9,8 
46,6 
2,0 
31,0 
63,3 
43  Azəri (seçmə) 
96,6 
9,4 
45,7 
2,0 
33,2 
62,8 
46  00518  leukomelan 
99,8 
7,5 
44,9 
2,5 
31,0 
66,1 
48  Z eritrospermum 38 
96,5 
9,8 
47,7 
2,0 
30.7 
67,8 
50  TT 09832/1 qrekum 
94,6 
8,4 
63,4 
2,2 
31.9 
68,5 
39  Aran(st.) 
90,0 
7,5 
41,0 
1,8 
33,2 
62,2 
Aparılmış  tədqiqatlar  nəticəsində  müəyyən  edilmişdir  ki,  müsabiqəli  sort  sınağında 
perspektiv  sortların  34%-i  (17)  standart  Aran  (62,2s/ha)  sortu  ilə  müqayisədə  1,1-7,8  s/ha 
üstünlüyə  malik  olmuşlar.  Standartla  eyni  məhsuldarlıq  cəmi  3  sortda  (6,0  %),  ondan  aşağı 
məhsuldarlıq 30 sortda (60,0%) müşahidə edilmişdir (Şəkil 2, cədvəl 2.). 
 
 
Şəkil.2. Müsabiqəli sort sınağında standartla müqayisədə məhsuldar sortların miqdarı 
 
Cədvəldən  göründüyü  kimi  perspektiv  sortların  standartla  müqayisədə  məhsul  artımı  1,8-
12,8  %  arasında  tərəddüd  etməklə  o  qədər  də  yüksək  olmamışdır.  Müqayisəli  şəkildə  nisbətən 
üstün  göstəricilərlə  TT  09214/3-7  lütessens(70,0s/ha),  TT  09601/1  lütessens  (67,2  s/ha),  TT 
09706/2-4  lütessens  (67,8  s/ha),  TT  09706/2-4  lütessens  (67,8s/ha),  TT  09224/3-2-1  lütessens 
(68,3s/ha), TT 09224/3-2-1 lütessens  (68,3 s/ha) sortları fərqlənmişlər. 
 
Müsabiqəli sort sınağında tədqiq olunan bəzi perspektiv sortlarların məhsuldarlıq 
göstəriciləri 
Cədvəl 2. 
 
D/N-
si 
Kataloq 
Məhsuldarlıq. 
s/ha 
Standartdan  ± 
s/ha 
% 
2 
TT 09214/3    lütessens 
64,4 
.+2.2 
3,5 
5 
TT 09214/3 -5  lütessens 
64,4 
.+2,2 
3,5 
6 
TT 09214/3 -7  lütessens 
70,0 
.+7,8 
12,5 
9 
 TT   09601/1 lütessens 
67,2 
.+5,0 
8,0 
12 
TT  09706/2-4  lütessens 
67,8 
.+5,6 
9,0 
miqdarı; 
Standardan <; 17 
miqdarı; 
Standardan >; 31 
miqdarı; Standarda 
.=; 3 
%; Standardan <; 
34% 
%; Standardan >; 
60% 
%; Standarda .=; 
6% 
miqdarı
%

---