Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
бактерий, уменьшилось 2-3 раза, по сравнению с поверхностной обработкой. В тоже время и при таких технологиях возделывания почвы оставалось достаточно высокое количество данных патогенов. SPECIES COMPOSITION AND BIOLOGICAL PARTICULARLITY OF PATHOGENIC COMPLEXES AGROCENOSES OF WINTER WHEAT USING DIFFERENT METHODS OF TILLAGE I.T.MEHDIEV Azerbaijan State Agrarian University The cultivation of the soil at the lowest technology of root rot fungi dominated by Fusarium (F.nivale, F.avenacium, F.graminearum, F.oxysporum, F.heterosporum, F.semitectum, F.sporotrichiella, F.culmorum), which range from 21% to 47% of the total phytopathological complex. With traditional technology moldboard tillage method the number of pathogenic fungi that contribute to the formation of root rot and bacteria decreased by 2-3 times compared with surface treatment. At the same time and under such technologies of cultivation of the soil had a high enough number of these pathogens. UOT 633. 6166. QİDALANMA ŞƏRAİTİNDƏN ASILI OLARAQ SƏPİN MÜDDƏTİ VƏ BİTKİ SIXLIĞININ SİLOSLUQ QARĞIDALININ MƏHSULDARLIĞINA TƏSİRİ P.M.MƏMMƏDOVA 1 , dissertant M.Y.RZAYEV 2 , Ş.H.ƏHMƏDOV 2 , aqrar elmləri üzrə fəlsəfə doktorları 1- ET Yemçilik, Çəmənçilik və Otlaqlar İnstitutu, Az 0111, 2- Abşeron rayonu Aşağı Güzdək qəsəbəsi 2-Elmi- Tədqiqat Əkinçilik İnstitutu, Bakı 1098, Pirşağı qəsəbəsi Sovxoz № 2, tel: 551 61 30, 497 49 31 Məqalədə qidalanma şəraitindən asılı olaraq səpin müddəti və bitki sıxlığının silosluq qarğıdalınin məhsuldarlığına təsiri öyrənilmişdir. Məlum olmuşdur ki, Zaqatala-420 qarğıdalı sortundan silosluq kütlə üçün ən yüksək məhsuldarlıq və yem vahidi çıxımı N 130 P 100 + 20 ton peyin fonunda hektarda 71 min bitki olmaqla 70x20 sm səpin sxemində aprelin 2-ci ongünlüyündə aparılmış səpinlərdən alınmışdır. Acar sözlər: qidalanma şəraiti, səpin müddəti, bitki sıxlığı, silosluq qarğıdalı, məhsuldarlıq Ключевые слова: условия питания, срок посева, густота стояния растений, силосная кукуруза, урожайность Key word: nutrient conditions of feeding, plants density, sowing date, sillage corn, productivity Qarğıdalı müasir dünya əkinçiliyinin əsas bitkilərindən biri olub müxtəlif istiqamətli tətbiqə və yüksək məhsuldarlığa malikdir. Dünya üzrə ərzaq məqsədi ilə 20%, qarğıdalı dəni, texniki məqsədlərə 20% və təqribən ümumi məhsulun 60%-ə yaxını yem məqsədləri üçün istifadə edilir və bütün dünyada becərilir. Cərgəarası bitki kimi sahələrin alaqdan təmizlənməsi və digər dənli taxıl bitkiləri ilə ümumi zərərverici və xəstəlikləri olmayan bir bitkidir. Azərbaycanın torpaq-iqlim şəraiti, xüsusiilə də günəş enerjisi balansı bir ildə iki məhsul alınmasına və vahid əkin sahəsindən məhsul götürümünün əhəmiyyətli şəkildə artırılmasına imkan verir. Coğrafi baxımdan respublikamız qarğıdalı bitkisinin becərilməsi üçün əlverişli şəraitə malikdir [1] Qarğıdalı dənin istehsalının artırılması əksər ölkələrin ərzaq bazasının sabitləşdirilməsinin zəruri şərtlərindən biridir. İstifadəsinin universallığına görə yemlik və dənli-taxıl bitkiləri arasında qarğıdalıya bərabər olan yoxdur [2]. Son illər respublikanın quşçuluq və heyvandarlıqla məşğul olan fermer təsərrüfatlarında yem istehsalı məqsədi ilə xarici ölkələrdən gətirilən dən geni dəyişdirilmiş, müxtəlif mənşəli, zəif adaptif xüsusiyyələrə malik qarğıdalı toxumlarının becərilməsi halları artmaqda davam edir ki, bu da onların, ilkin nəsil hibridləri olduğundan qısa müddət ərzində parçalanma verərək, keyfiyyətinin aşağı düşməsi, qarğıdalı becərilən ərazilərdə geniş yayılmış xəstəliklərə, zərərvericilərə olan müvəqqəti davamlılığının itməsi hesabına güclü siyarətlənmələrinə və dən məhsuldarlığının kəskin dərəcədə aşağı düşməsinə səbəb olaraq, çarpaz tozlanan bitki olduğundan yaxın əkinlərdə yerli sort və və hibridlərin genetik tamlığının pozulmasına təhlükə yaradır [3]. Bunula əlaqədar olaraq, daxili tələbatın bütünlükdə ödənilməsi məqsədi ilə pespublikamızda qarğıdalının əkin sahəsinin və məhsuldarlığının artırılması, istər kənd təsərrüfatında, istərsə də sənayedə bu məhsulların istehsalı üçün fermerlərin yerli mənşəli yüksək məhsuldar qarğıdalı sortları ilə təmin edilməsi, həmçinin onların maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, iqtisadi səmərəliliyinin artırılması və başqa ölkələrdən idxal asılığını aradan qaldırılması üçün zəruridir [4]. Heyvandarlıq məhsulları istehsalının yüksəldilməsində möhkəm yem bazasının yaradılması mühüm məsələ kimi qarşıda durur. Bu məsələnin həll edilməsində yüksək potensiala malik olan bitkilərin becərilmə texnologiyalarının öyrənilməsi əsas məsələlərdən biridir. Qarğıdalı əsas yem bitkilərindən olmaqla, kənd təsərrüfatı heyanlarının şirəli yemlərlə təmin edilməsidə istifadə olunur. Mineral gübrələr qarğıdalının yaşıl kütləsinin məhsuldarlığını və keyfiyyətini xeyli artırmağa imkan yaradır [5, 6,7]. Tarla təcrübəsi 2012-2014-cü illərdə Yemçilik, Çəmənçilik və Otlaqlar İnstitutunun Abşeron Yardımçı Təcrübə Təsərrüfatında aparılmışdır. Tədqiqat işində qarğıdalının Az. ET Əkinçilik İnstitutu tərəfindən yaradılmış və rayonlaşdırılmış Zaqatala-420 sortundan istifadə edilmişdir. Təcrübə sahəsində aqrotexniki qulluq və digər işlər (təcrübənin sxemində göstərilənlərdən başqa) bölgədə tətbiq olunan ümumi tövsiyyələr əsasında aparılmışdır. Silosluq kütlə almaq üçün üç amilli (2x3x3) tarla təcrübəsi aşağıdakı sxemdə qoyulmuşdur. 1-ci amil: Səpin müddətləri 1. Aprelin 2-ci ongünlüyündə səpin; 2. Aprelin 3-cü ongünlüyündə səpin; 2-ci amil: gübrə normaları 1.Gübrəsiz; 2. N 130 P 100 +20 ton peyin; 3. N 170 P 120 K 60. 3-cü amil: Bitki sıxlığı 1. Hektarda 57 min bitki olmaqla 70x25 sm sxemində səpin; 2. Hektarda 71min bitki olmaqla 70x20 sm sxemində səpin; 3. Hektarda 95 min bitki olmaqla 70x15 sm sxemində səpin. Qarğıdalının əvəzolunmaz yem bitkisi olduğunu nəzərə alaraq Abşeronun suvarma şəraitində ondan yüksək silosluq kütlə və dən alınmasını təmin edən becərmə üsullarının öyrənilməsi tədqiqatımızın əsas məqsədi hesab edilmişdir. Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|