Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Qərbi Kaspi Universiteti Sərbəst iş Ad: Zəhra Soyad

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

Qərbi Kaspi Universiteti
Sərbəst iş
Ad: Zəhra
Soyad: Abdullayeva
Fakültə: Filologiya və tərcümə məktəbi
İxtisas: Filologiya(Azərbaycan dili və ədəbiyyatı)
Qrup: 3/328 f1
Kurs: III
Tədris ili: 2020-2021
Fənn: Ədəbiyyat nəzəriyyəsi
Mövzu: Orxan pamuk “Mənim adım qırmızı” romanında obrazlar aləmi
Müəllim: Solmaz Ələsgərova
Bakı-2021
Mündəricat:

Orxan Pamukun həyatı__________________________2

Orxan Pamukun yaradıcılığı______________________2
“Mənim adım qırmızı” qısa məzmunu______________4
Romanın qəhrəmanları__________________________8
Romanın xüsusiyyətləri_________________________10
Ədəbiyyat____________________________________17

Orxan Pamukun həyatı
Orhan Pamuk, 7 iyun 1952-ci ildə zəngin bir ailənin son övladı olaraq İstanbulun Nişantaşı bölgəsində anadan olub. Atası, babası və əmisi kimi mühəndis idi. Babası ailə sərvətinin təməlini qoymuşdu. Atası IBM’in Türkiyə bölməsində baş menecer olan Gündüz Pamuk və anası, 1700 illərdə Girit valisi olan İbrahim Paşanın nəslindən Şəkürə xanımdır. Orxan Pamuk, İstanbulun Nişantaşı bölgəsində, bir evdə və ailədə böyüdü. Uzun illər rəssam olmaq xəyalı qurdu və Robert Kollecində oxudu. İstanbul Texniki Universitetində oxuyarkən memar və ya rəssam ola bilməyəcəyinə qərar verdi və məktəbdən ayrıldı. İştirak etmək məcburiyyətinin olmadığını nəzərə alaraq yazıya daha çox vaxt ayıra biləcəyini düşündü. Jurnalistika İnstitutuna daxil oldu və oranı bitirdi. Sonra başladığı natamam məzuniyyət təhsildən imtina etdi. Orxan Pamuk, 1982-ci ildə Aylin Türegün ilə evləndi. 1991-ci ildə Rüya adlı bir qızı olan cütlük 2001-ci ildə boşandı. Orhan Pamukun qardaşı Şevket Pamuk, bir iqtisadçı tarixçidir və Boğaziçi Universitetində müəllim işləyir.

Yaradıcılığı
1974-cü ildən bəri yeganə məşğuliyyəti “yazmaq” olan Orxan Pamuk uzun sürən mübarizə və çətinliklər İlk romanı “Cevdet bəy və oğulları” ilə gənc, uğurlu və perspektivli bir yazıçı ədəbiyyat aləminə qədəm qoydu. Pamuk ilk romanını “Cevdet bəy və oğulları”nı klassik realist üslubda yazdı.(1;2)
Ümumi və fərdi tarixi məlumatlarla hazırlanan və orijinal yerlərdən istifadə edən bu roman XX əsrin əvvəlindən 1980-ci il hərbi çevrilişinə qədər Türkiyənin sosial-iqtisadi problemləri dönüşümdən bəhs edən bir əsərdir. Pamuk, “Cevdet bəy və Oğulları”ndan sonra “Səssiz ev” romanını yazdı.Bu romanda “Cevdet bəy və oğulları” kimi, Türkiyənin II. Konstitusiya dövründən 1980-ci illərə qədərki dövrü üç nəsil kontekstində izah edir. Çoxlu görünüş bucağı ilə istifadə olunan “Səssiz ev” in “Cevdet bəy və Oğulları”ndan bəzi texniki fərqləri olsa da,Orxan Pamukun ilk əsərlərindən biridir.
1985-1988-ci illər arasında Ayova Universitetinin verdiyi Beynəlxalq Yazı Proqramı (IWP) kursuna qatıldı. Öz təbirincə desək, kursdan sonra dünyanın müxtəlif yerlərindən gələcəyini vəd edən yazıçıların Amerika həyatı ilə tanış olmalarını və kitablarını yazmaq üçün gözəl bir mühit yaratmalarını təmin etmək məqsədi daşıyan “həyatı dəyişdi”. İlk kitabından bəri ölkədə və xaricdə mükafatlar aldı. Pamukun sonrakı kitabları çoxsaylı mükafatlar qazanmağa davam etdi. İkinci romanı “Səssiz Ev” 1984-cü ildə Madaralı Roman Mükafatını qazandı.
1985-ci ildə nəşr olunan “Bəyaz qala” adlı tarixi romanı, 1990-cı ildə ABŞ-da Xarici Qurğu Müstəqil Mükafatını qazandı və Türkiyədən kənarda da geniş tanıdıldı. Orxan Pamuk, 2002-ci ildə nəşr olunan “Qara kitab”ı, Türkiyənin etnik və siyasi sorunlarına dayanan bir siyasi roman olaraq tanımlayır. “Qara kitab” əsəri 2004-cü ildə Amerikada "ilin ən yaxşı 10 kitabından biri" olaraq göstərildi. Bu illər ərzində Orxan Pamukun Türkiyə xaricindəki nüfuzu artmağa davam etdi.Orxan Pamukun romançılığı postmodern roman kateqoriyasında düşünülür. Tənqidçi Yıldız Ecevit, Oxu kitabında Orxan Pamukun avanqard romançılığını qiymətləndirir. Xüsusilə “Bəyaz qala”, “Qara kitab”, “Yeni Həyat”, “Mənim adım qırmızı, “Qar” postmodern romanların orijinal nümunələri kimi qəbul edilir. Pamuk bu kitablarda ədəbi janrlar arasında keçid təmin etməklə yanaşı, keçmiş-indiki, şərq-qərb, ənənə-müasirlik, köhnə-yeni keçid ilə əsərlərini də istehsal edir. Bunu edərkən Pamuk xüsusilə postmodern romanın vacib bir elementi olan meta-fantastika texnikasını istifadə edərək əhəmiyyət qazanır. Pamuk dil oyunlarına üstünlük verməsə də, əsərlərində çoxluq müşahidə olunur və bir çox obrazlar söz alaraq müxtəlif aspektlərdən povesti inkişaf etdirir. Avropa və Amerika ədəbiyyatı ilə əlaqəli araşdırmalarına və oxularına fokuslanan yazıçı,bu çərçivədə öyrəndiyi postmodern povest texnikalarını ənənəvi və yerli dəyərlərlə sintez edir. bu müddətin İlk məhsulu olan “Bəyaz qala” adlı keçid romanıdır. Orxan Pamukun romançılığındakı ikinci dövr, “Bəyaz qala” romanının açdığı yoldan “Qara kitab” və “Yeni həyat” ibarətdir. Pamukun “Bəyaz qala” bir ilk işarələrini verən və “Qara kitab” əsəri ilə sıçrayış edən postmodern roman konsepsiyası, “Yeni həyat” romanı ilə sahəsini genişləndirir. Orxan Pamukun roman turunda “Mənim adım qırmızı” fərqli bir yerdə qiymətləndirilməlidir. Çünki Müəllifin postmodern romanları ilə tematik romanları arasında bir körpü rolunu oynayan “Mənim adım qırmızı” adlı romanıdır.(1;2) Orxan Pamukun üçüncü dövr romanları “Qar” və “Məsumiyyət muzeyi”, “Qırmızı saçlı qadın” romanlarından ibarətdir. Bu dörd romanı digərlərindən fərqləndirən budur.
Orxan Pamuk indiyə qədər çıxan romanlar aşağıdakı kimi təsnif edilə bilər: