Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm məRKƏZİ

Ş.M.Muradovun  50-ə  yaxın  əsəri  xarici  ölkələrdə,  o 
cümlədən  ABŞ-da,  Rusiyada,  Ukraynada,  Belorusiyada, 
Gürcüstanda, 
Baltikyanı 
ölkələrdə 
və 
Orta 
Asiya 
respublikalannda  çap  edilmişdir.  Onlann  bəziləri  ingilis 
dilində  çap  edilib  dünyanm  bir  çox  ölkələrinə  yayılmışdır. 
Prof.  Ş.M.Muradov  xarici  ölkələrin  görkəmli  iqtisadçı, 
demoqraf və sosioloq alimləri ilə birlikdə yazılıb  1971-2001- 
ci  illərdə  Moskva  şəhərində  nəşr  edilmiş  15-dən  artıq 
fundamental  tədqiqat  əsərlərinin  müəlliflərindən  biridir. 
Bunlarm  arasmda  «B0cnp0H3B0,qcTB0  paöonen 
c h jil i
 
h 
noBLimeHHe  ə^^ ck th b h o cth   Hcn0Jib30BaHHH  TpyzjOBbix 
pecypcoB». M. MQU,  1971, 279 səh.; «HacejıeHHe coıo3Hbix 
pecny6jiHK» 
M. 
«CTaTHCTHKa», 
1977, 
326 
səh.;
«Oco6eHHOCTH  MHipauHH 
HaceneHHe 
b
 
cok
)3
hhx
pecny6jiHKax».  M., 
1978, 
215 
səh; 
«npo6jıeMbi
Hapo^OHacejıeHM  h  /ıeM0rpa(J)HHecK0H  hojihthkh»,  M., 
1981, 
216 
səh; 
«,o;eMorpa(J)HHecKafl 
h o j ih t h k h
counajiHCTHHecKoro  o6mecTBa»,  M.,  «HayKa»,  1986,  192 
səh;  «PerHOHajibHbie  oco6chhocth  BOcnpOH3BO^CTBa  h 
MHrpauHH  HaceneHHa  b  CCCP».  M.,  «HayKa»,  1981,  267 
səh; 
«Cou;HajibHo-^eMorpa4)HHecKoe 
pa3BHTHe 
Tpyao- 
oöecneneHHbix  paHOHOB  CCCP».  M.,  «HayKa»,  1989,  205 
səh;  «CoımajibHaa  nojiHTHKa  b  nocTCOHHajiHCTHHecKOM 
o6mecTBe: 
3a#anH, 
npoTHBopeiHH, 
MexaHH3M». 
M.,
«HayKa»,  2001,  647  səh.  Onun  «Pau,HOHaıibHajı  3aHHTOCTb 
HacejıeHHa 
b
  PerHOHe»  adlı  məqalə  Moskvada  «Bonpocbi 
əkohomhkh
» jumalmm  1988-ci il 6-cı nömrəsində (səh.  104- 
113);  «^eMorpa(J)HHecKoe  pa3BHTH9  A3ep6aHA>KaHa  Ha 
nopore  XXI  BeKa:  0CH0BHbie  TeH^eHHHH 
h
  npo6jıeMbi»
56
məqaləsi  Moskvada 
« 0 6 m e c T B O  
h
  3KOHOMHKa» 
jumalmm,
2000-ci  il  5-ci  nömrəsində  (səh.  88-89)-da  və  ABŞ-ı  Nyu- 
York şəhərinin “Sosioloji tədqiqatlar məcmuəsinin 2001-ci il 
may-iyun JV23-də  çap  edilib  (ingilis  dilində).  (səh.  34-43)  və 
sair.  Bunlardan  əlavə prof.  Ş.M.Muradov  Moskva  şəhərində 
SSRİ  EA-sı  tərəfındən  hazırlanmış  ETT-nin  Kompleks 
Proqramınm yekun  sənədinin və həmin proqramın nəticələri 
üzrə  1979,  1983  və  1987-ci  illərdə  çap  olunmuş  50,0  ç.v. 
həcmində 
üç 
cildliyin 
müəllifmdən 
biridir. 
Prof. 
Ş.M.Muradovun  apardığı  tədqiqatlann  səciyyəvi  cəhəti 
ondan ibarətdir ki,  onların hamısı real həqiqətləri özündə əks 
etdirən  konkret  faktlara,  geniş  statistik  bazaya  söykənir, 
nəzəri  dərinliyi  və  kifayət  qədər  elmi  cəhətdən  əsaslan- 
dırılmış  olması  ilə  fərqlənir.  Onun  tədqiqat  obyektini 
Azərbaycanm  yaxın  və  uzaq  gələcəyə  sosial-iqtisadi  inkişaf 
strategiyası 
və 
taktikasınm 
müəyyənləşdirilməsi 
və 
proqnozlaşdırılması  ilə  bilavasitə  bağlı  olan  demoqrafıya  və 
əhalisakinliyinin  inkişafı,  iş  qüw əsinin  təkrar  istehsalı  və 
əmək  ehtiyatlanndan  istifadə  edilməsi,  insan  potensialı, 
məşğulluq, 
işsizlik 
və 
məşğulluq 
sahəsində 
gender 
problemləri  təşkil  edir. 
Prof.  Ş.M.Muradovun  həmin 
problemlərin 
nəzəri-metodoloji, 
sosial-demoqrafık 
və 
regional  aspektləri  ilə  bağlı  yazıb  nəşr  etdirdiyi  ümumiləş- 
dirici  xarakter  daşıyan  əsərləri  ilə  nəinki  respublikanm 
iqtisad  elminin,  bir  çox  hallarda  isə  müəyyən  mənada,  həm 
də  bütünlükdə  MDB  məkanında  iqtisad  elminin  zəngin- 
ləşməsinə sanballı töhfələr vermişdir.
Professor  Ş.M.Muradovun  rəhbərliyi  və  şəxsi  iştirakı  ilə 
keçmiş  ittifaq  və  respublika  hökumətinin,  SSRİ,  Ukrayna
57

---

SSR  və  Azərbaycan  SSR  Elmlər  Akademiyalannm  Rəyasət 
Heyətlərinin  tapşınğı  ilə  SSRİ  EA-nın  İqtisadiyyat  və 
Sosioloji  tədqiqatlar,  Mərkəzi  İqtisadi-Riyaziyyat  və  ETT- 
nin  Proqnozlaşdınlması  İnstitutlan,  Ukrayna  SSR  EA-nın 
İqtisadiyyat,  SSRİ  və  Azərbaycan  SSR  Dövlət  Plan 
Komitələri  nəzdindəki  Elmi-Tədqiqat  İqtisadiyyat  İnstitut- 
ları,  habelə  Azərbaycan  Respublikası  Əmək  və  Əhalinin 
Sosial  Müdafıəsi  Nazirliyinin  nəzdindəki  Elmi-Tədqiqat 
Əmək  İnstitutu  ilə  birlikdə  bir  sıra  tədqiqatlar  apanlmış  və 
onlann  nəticələri  Azərbaycan  SSR  EA-na,  Azərbaycan  KP 
MK,  Azərbaycan  SSR  Nazirlər  Sovetinin  Dövlət  Plan 
Komitəsi  və  Əmək  Komitələri,  SSRİ  EA-na,  SSRİ  Dövlət 
Plan  Komitəsinə,  Sov.  İKP  MK-ya  və  SSRİ  Nazirlər 
Sovetinə  təqdim  edilmiş  və  müsbət  qiymətləndirməklə 
«1981-1985-ci  illərdə  və  1990-cı  ilədək  olan  dövrdə  SSRİ- 
nin və Azərbaycan SSR-nin iqtisadi və sosial inkişafımn əsas 
istiqamətlərində»  istifadə  olunmuşdur.  Bu  tədqiqatlara: 
«Uzaq  gələcəyə  əmək  ehtiyatlarmm  proqnozlaşdınlması  və 
onlardan  səmərəli  istifadə  edilməsi»,  «Şəhər  və  kənd 
yerlərində  əhalinin  səmərəli  məşğulluğunun  təmin  edilməsi 
tədbirlərinin  işlənməsi»,  «1990-cı  ilədək  olan  dövrdə 
Azərbaycanda  demoqrafık  inkişaf  və  əmək  ehtiyatlanndan 
səmərəli 
istifadə  edilməsi», 
«Mütləq 
Respublikalarda 
miqrasiya  prosesləri  və  onlann  nizamlanması»,  «Azərbay- 
canda  demoqrafık  vəziyyətin  qiymətləndirilməsi  və  2000-ci 
ilədək  olan  dövrdə  onun  inkişaf  istiqamətləri»,  «Azərbay- 
canda  əhalinin  təkrar  istehsal  xüsusiyyətləri  və  onun 
optimallaşdınlması 
məsələləri», 
«Qadınlarm 
ictimai 
istehsaldakı  məşğulluğu  ilə  analıq  funksiyasmın  səmərəli
58
" —  \
əlaqələndirilməsi»  (Azərbaycan  materiallan  üzrə);  «2000-ci 
ilədək  olan  dövrdə  SSRİ-də  və  Azərbaycan  SSR-də 
demoqrafık  inkişaf,  əmək  ehtiyatlarmdan  səmərəli  istifadə 
edilməsi»;  «1986-2000-ci  illərdə  SSRİ-də  və  Azərbaycan 
SSR-də  əhalinin  təkrar  istehsalınm  əsas  inkişaf  meylləri»; 
Ukrayna  SSR  EA-sı  ilə  koordinasiya  da  yerinə  yetirilmiş 
«Azərbaycan  SSR-də  və  Ukrayna  SSR-də  əhali  sakinliyinin 
sosial-iqtisadi 
problemləri»  və  sair  bu  kimi 
dövlət 
əhəmiyyətli elmi araşdırmalar aiddir.
Ş.M.  Muradova  1965-ci  ildə  iqtisad  elmləri  namizədi, 
1972-ci  ildə  iqtisad elmləri  doktoru alimlik dərəcəsi,  1977-ci 
ildə  isə  professor  elmi  adları  verilmişdir.  O,  1961-1966-cı 
illərdə  kiçik  elmi  işçi,  1966-1968-ci  illərdə  baş  elmi  işçi 
vəzifələrində  işləmiş,  1968-ci  ildən  isə  İnstitutun  "Demoqra- 
fıya və iş qüw əsinin təkrar istehsalı"  şöbəsinin müdiri  1991- 
ci  ildən  isə  institutun  elmi  işlər  üzrə  direktor  müavini 
vəzifələrində  çalışmış  və  1999-cu  ilin  əw əlindən  İnstitutun 
direktoru seçilmişdir.
Onun  rəhbərliyi  və  bilavasitə  köməkliyilə  45  nəfərdən 
çox  namizədlik  və  4  nəfər  doktorluq  dissertasiyası  müdafıə 
etmişdir  ki,  onların  böyük  əksəriyyəti  başqa  MDB  ölkələ- 
rində yaşayan müxtəlif millətlərin nümayəndələri  olmuşdur.
Professor  Ş.M.Muradov  eyni  zamanda  bacanqlı,  təşəb- 
büskar  və  prinsipial  elmi  təşkilatçıdır.  32  ildən  artıq 
Azərbaycan  EA  İqtisadiyyat  İnstitutunda  müxtəlif  vəzifə- 
lərdə  çalışdığı  dövrlərdə  iqtisad  elminin  inkişafı  və  yüksək 
ixtisaslı  elmi  kadrların  hazırlanması  sahəsində  məqsədyönlü 
işlər  aparmaqla,  respublika  iqtisadçılan  və  elmi  ictimaiyyət 
arasmda  böyük  nüflız  qazanmışdır.  O,  40  ildən  artıqdır  ki,
59

---