Azərbaycan respublikasi məDƏNİYYƏt naziRLİYİ

111 
 
 
12. Beynəlxalq Aviasiya və Kosmonavtika günü. 
 
12 
aprel 
- 
―Beynəlxalq  Aviasiya  və 
Kosmonavtika  günü‖  kimi  qeyd  olunur.  Bu 
bayram,  ancaq  Rusiyada  (əvvəllərsə  varisi 
olduğu  SSRI-də)  keçirilirdi.  Amma  artıq  belə 
deyil.  Belə  ki,  BMT-nin  BaĢ  Assambleyasının 
65-ci  sessiyasında  yekdilliklə  qəbul  edilən 
qətnaməyə  əsasən,  12  aprel  ―Beynəxalq 
kosmosa  uçuĢ  günü"  (Space  Probe  Day)  kimi 
bütün dünyada qeyd olunur. 1961-ci il aprelin 
12-də,  SSRI-nin  vətəndaĢı  Yuri  Qaqarin, 
―Vostok‖  kosmik  gəmisində  Yer  kürəsinin  ətrafında  orbital  uçuĢ  həyata  keçirərək, 
kosmik  uçuĢ  dövrünün  əsasını  qoydu.  Cəmi  108  dəqiqə  davam  edən  uçuĢ,  kosmosun 
tədqiqinin  və  mənimsənilməsinin  baĢlanğıcı  oldu.  BaĢlanğıcda  kosmosun  tədqiq 
edilməsi, ABġ və  SSRI arasında  strateji  yarıĢ  Ģəklini  alsa  da, sonralar  bu  əməkdaĢlığa 
çevrildi.  SSRI  dağıldıqdan  sonra  bunu  Rusiya  davam  etdirir.  Ancaq  qeyd  etmək 
lazımdır  ki,  ABġ  kosmonavtlarının  Aya  uçmasını  çıxmaqla,  bütün  digər  ilk  addımlar 
SSRĠ tərəfindən atılıb. Bu günə qədər kosmosa təqribən 517 insan uçub, onlardan 55-i 
qadındır.  Təəssüf  ki,  kosmonavtikanın  inkiĢafinda  çalıĢanlar  arasında  həlak olanlar  da 
olub. Müxtəlif Ģəraitdə 22 kosmonavt həyatını itirib. VətəndaĢları kosmosa uçuĢ keçirən 
ölkələr  bunlardır:  SSRI,  Rusiya,  ABġ,  Çexoslovakiya,  PolĢa,  Almaniya  Demokratik 
Respublikasi, Bolqariya, Macarıstan, Vyetnam, Kuba, Monqolustan, Rumıniya, Fransa, 
Almaniya Federativ Respublikası, Hindistan, Kanada, Səudiyyə Ərəbistanı, Niderland, 
Meksika,  Suriya,  Əfqanıstan,  Yaponiya,  Böyük  Britaniya,  Avstriya,  Qazaxıstan, 
Belçika,  Italiya,  Isveçrə,  Ukrayna,  Ispaniya,  Slovakiya,  Cənubi  Afrika  Respublikası, 
Izrail, Çin, Braziliya, Isveç,  Malaziya, Koreya Respublikası. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

112 
 
 
13.Beynəlxalq solaxaylar günü. 
 
Onlar sol əllə yeyir, sol əllə iĢ görür, elə həmin əllə də 
yazırlar.  Bu  günün  araĢdırmaları  göstərir  ki, 
solaxayların bilik və bacarığı, informasiyanı qəbuletmə 
və  pul  qazanma  qabiliyyəti  normal  insanlardan  daha 
yüksəkdir. Alimlər  solaxaylar  və  normal  insanlardan 
ibarət  iki  qrup  yığıb,  onlara  müxtəlif  iĢlər  tapĢırdılar. 
Solaxaylar  digər  qrupa  nisbətən,  daha  yaxĢı  sürücülük 
edib, yemək biĢirib, təmir iĢlərini uğurla bitirərək, daha 
yaxĢı nəticə göstərdilər. Elə Avstraliya alimlərinin son araĢdırmaları da onu göstərir ki, 
dünyanın  ən  yaxĢı  və  zəhimli  idarəçiləri  solaxaydır.  Solaxaylıq  daha  çox  kiĢilərdə 
müĢahidə  olunur.  Onların  da  53%-i  rəssam,  idmançı,  aktyor,  yazıçı  və  ya  musiqiçi 
olur.   Dünyada  2-8%  solaxay  yaĢayır.  90-91%  insan  normal,  qalanları  isə 
ambidekserdir.  Bu  cür  insanlar  hər  iki  əli  ilə  də  normal  iĢləyirlər.   Solaxaylar  adi 
insanlara  nisbətən,  13-21%  daha  çox  qazanırlar. Solaxay  insan  qarĢısındakı  məsələyə 
daha tez cavab tapır. Solaxaylıq genlə gəlir. Adi insanların saçı saat əqrəbi, solaxayların 
tükləri  isə  saat  əqrəbinin  əksi  istiqamətində  bitir. ġimpazelərin  2/3  hissəsi,  piĢiklərin 
çoxu,  siçanların  44%-i,  ayıların  28%-i   solaxaydır. Osminoqun  8  ayağı  olmasına 
baxmayaraq, o, ovunu bircə sol əli ilə tutur. Onların 92%-i sağ gözünü yumub, sol gözü 
ilə  baxır. Sol  əli  ilə  döyüĢən  idmançı  çox  zaman  qalib  gəlir. Son  10  ildə  yer  üzündə 
solaxayların sayı 3-4 dəfə artıb. Britaniyanın Birmingem Universitetinin psixoloqları bu 
fenomenin  daha  yeni  bir  xüsusiyyətini  araĢdırıblar.  Ġnsan  beyninin  sağ  yarımkürəsi 
konkret  olaraq  iybilmə,  rəng  və  görmə  qabiliyyətinə  cavab  verir.  Sol  yarımkürəcik  isə 
nitq, oxu, fəlsəfi, analitik və riyazi funksiyalarına cavab verir. Beynin sağ yarımkürəciyi 
bədənin sol hissəsini, sol yarımkürəciyi isə sağ hissəni idarə edir. Solaxaylarda isə sağ 
yarımkürəcik aktiv inkiĢaf etdiyindən onlar həyatı obrazlı Ģəkildə duyurlar.   Ona görə 
də  alimlər  belə  bir  araĢdırma  aparıblar:  solaxaya  Ģəkil  göstərəndə,  onun  beyninin  sağ 
yarımkürəsinin  fəaliyyətini  siqnallar  vasitəsilə  zəiflədəndə,  bu  zaman  solaxay  fikrini 
Ģəkilə  və  onun  detallarına  cəmləyə  bilmir.  Tam  sağ  əllə  iĢləyən  insanlar  (bunlar  çox 
azdır)  problemləri  analitik,  düĢünülmüĢ  Ģəkildə,  Ģəxsi  təcrübəsinə  əsaslanaraq  həll 
edirlər.  Ġmzaları  isə  normaldır.   Solaxaylar  (bunlar  da  çox  azdır)  dünyanı  daha  aydın, 
obrazlı  Ģəkildə,  hissiyyatla,  emosional  Ģəkildə  dərk  edirlər.  Problemləri  intuisiyalarına 
görə həll edir, bunun səbəbini isə heç cür açıqlaya bilmirlər. Ona görə də adi insanlar 
solaxaylara  etibar  etmir,  onların  hərəkətlərini  psixi  pozğunluq  kimi  qiymətləndirirlər. 
Solaxayların  imzaları  isə  əhvallarından  asılıdır.  Solaxaylar  tez  yorulduqları  üçün 
yazmağı və oxumağı xoĢlamırlar. Ona görə də kompüter solaxaylar üçün əsl tapıntıdır. 
Deyirlər  ki,  sağ  və  solu  tənzimləmə  qabiliyyəti  zəif  olduğundan  solaxaylar  hər  zaman 
qəzalar nəticəsində dünyasını dəyiĢirlər. Ona görə də solaxaylar adi insanlara nisbətən, 
daha az ömür sürürlər. ABġ-ın Milli iqtisadi bürosunun alimləri araĢdırıblar ki, solaxay 
kiĢilər  digər  kolleqalarına  nisbətən,  daha  yaxĢı  iĢ  qabiliyyəti  göstərib,  15%  daha  çox 
qazanırlar. 

---

113 
 
 
15.Ümumdünya Mədəniyyət Günü (15.04.1935) 
 
 
 
 Mədəniyyət  dünyasının  bütün  sferalarının  əhəmiyyətini  bir  daha  qeyd  etmək  üçün 
xüsusi  bayram  –  Beynəlxalq  Mədəniyyət  Günü  (International  Day  of  Culture)  təsis 
edilmiĢdir.  Hər il dünyanın bir çox ölkələrində 15 aprel Beynəlxalq Mədəniyyət  Günü   
kimi  qeyd  olunur.  O,  1935-ci  il  aprelin  15-də  beynəlxalq  hüquq  təcrübəsində  Rerix 
Paktı  kimi  tanınan,  ―Ġncəsənət  və  elm  müəssisələrinin  və  tarixi  abidələrin  qorunması 
haqqında‖ beynəlxalq müqavilənin qəbul olunmasının Ģərəfinə təsis  edilmiĢdir.  
Bu  Paktın  imzalandığı  günün  Beynəlxalq  Mədəniyyət  Günü  kimi  qeyd  olunması 
təĢəbbüsü ilə 1998-ci ildə, bundan iki il əvvəl Rerix Beynəlxalq Mərkəzi tərəfindən təsis 
olunan Beynəlxalq Mədəniyyətin Qorunması Liqası çıxıĢ etmiĢdir. Bu ictimai təĢkilatın 
fəaliyyəti  mədəniyyət,  incəsənət,  elm  və  dinin  nailiyyətlərinin  qorunması  və 
artırılmasına  yönəlmiĢdir.  2008-ci  ildə  Rusiya,  Ġtaliya,  Ġspaniya,  Argentina,  Meksika, 
Kuba,  Latviya  və  Litvanın  ictimai  təĢkilalarının  təĢəbbüsü  ilə  15  aprelin  Ümumdünya 
Mədəniyyət  Günü  kimi  təsdiq  edilməsi  üçün  Beynəlxalq  hərəkat  yaradılmıĢdır.  Hal-
hazırda bu bayram dünyanın müxtəlif ölkələrində qeyd olunur. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---