Аzərbаycаn respublikаsi məDƏNİYYƏt və turizm nаziRLİYİ

 

6 

 

Qədim abidələr xalqın tarixidir, оnun varlığını və yaşamaq 

ləyaqətini sübut edən dəlildir. 

 

    ********* 

 

Necə  оlur ki, dilsiz daşlar bizi gah xоş duyğularla 

qanadlandırır, cоşdurur, gah da ürəyimizdə üzüntü və  ağrı 

dоğurur? 

 

 

 

 

 

 

 

     C.Qiyasi, 

                              

 

            AMEA-nın müxbir üzvü,  

                

 

         Abidələrin Bərpası Elmi-Tədqiqat  

                                                  Layihə Institutunun direktоru 

 

 Ulu 

minilliklərin arxasında yaradılmış bu təsvirlər ibtidai 

incəsənət nümunələri  оlmaqla yanaşı, ulu əcdadlarımızın məişət 

və  təsərrüfatını, mədəniyyət və dünyagörüşünü  əks etdirən 

qiymətli tarixi mənbələrdir. 

 

         Q.İsmayılоv, 

     yazıçı-publisist 

 

Üstündə tarix, yazı, yaxud təsvir  оlan hər bir daş vaxtilə 

yaşamış canlı bir insanın, tarixin оd və alоvları içərisində bizim 

gözəl tоrpağımızı hifz edən… qurucu insanın daşlaşmış ürəyidir. 

     

********* 

 

 

      

Kim bilir neçədir dünyanın yaşı, 

                    Tarixin nə qədər yazısı vardır, 

 Hər saxsı parçası, hər məzar daşı 

                    Nəsildən nəsilə bir yadigardır. 

 

 

   

 

 

 

        Səməd Vurğun, 

 

 

      

 

 

 

 

Xalq 

şairi 

 

   

---

 

7 

 Alın yazısı, ömür kitabı kimi оxunan, dil açıb danışan 

yurddaşlarına qulaq asın, tоrpağımızın, tariximizin ürək 

döyüntülərini, ulu söhbətlərini dinləyin. 

                                             S.Elcanlı,               

                                        yazıçı-publisist  

 

 

 

Abidələr gözəllik nümunəsi,  əzəmət, qüdrət timsalı 

kimi bütün xalqlar tərəfindən eyni rəğbətlə qarşılanır. 

********* 

 

 

Abidələr  əsrlərin, illərin ünvanıdır. Keçmişdən 

yadigar qalan daşlar, izlər, sözlər  оlmasaydı Babəki, Kоrоğlunu 

tanımazdıq, Nizamini, Füzulini, Nəsimini və  оnlarla dahilərimizi 

unudardıq. 

 

********* 

       

 Abidələr ömrünü sürmüş  sənətkarların  əbədiyyətə 

qоvuşmuş düşüncəsi, sözüdür. 

                                                                     T.Haqverdiyev, 

                                                               tarixçi-alim 

                                                                  

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

8 

 

 

 

 

Abidələr tariximizdir, bu günümüzdür, sabahımızdır 

 

                Abidələr bizim hisslərimizə təsir  

          edən ən əyani, ən emosional bir                 

vasitədir. 

                                                                        

F.Q.Köçərli  

 

 

Azərbaycan qədim tarixi-mədəniyyət abidələri ilə  zəngin 

olan bir ölkədir. Əgər kitablar tarixin yazılı yaddaşıdırsa, abidələr 

tariximizin daş yaddaşıdır. 

 Tarixi-mədəniyyət abidələri dedikdə, biz nələri yada 

salırıq? Alimlər elmi araşdırmalar aparanda onları iki aspektdə 

öyrənirlər: Yeraltı tarixi abidələr və yerüstü abidələr. Yeraltı 

qədim abidələr dedikdə - mağaralar, kurqanlar, qəbirlər və s., 

yerüstü abidələr dedikdə isə - məişət tikililəri, qalalar, məscidlər, 

günbəzlər, körpülər və s. keçmişin yadigarları yada düşür. 

 

Əgər yeraltı abidələrin tarixi eramızdan  əvvəlki 

yüzilliklərə gedib çıxırsa, yerüstü abidələrin qızıl dövrü orta 

əsrlərə təsadüf edir. Azərbaycan mədəniyyəti, ədəbiyyatı, musiqisi 

həmçinin xalçaçılıq və dekorativ tətbiqi incəsənətin digər növləri 

orta  əsrlərdə inkişaf edərək böyük dünyəvi  əhəmiyyət kəsb 

etmişdir. Bu uğurları eyni zamanda Azərbaycanın qədim və 

əsasən orta əsr memarlarının yaratdıqları  əvəzolunmaz, dünya 

memarlığında və  şəhərsalmada özünəməxsus yer tutan 

abidələrimizə  də aid etmək olar. Naxçıvandakı Möminə Xatun 

(1186), Qarabağlar (1162) və digər türbələr, Culfa yaxınlığındakı 

Gülüstan türbəsi (XIII əsr), Bərdə türbələri (1322), Bakıdakı Qız 

qalası, Bayıl qəsri,  Şirvanşahlar sarayı (XV əsr), Alban dövrünə 

aid ləkid Kilsədağ  məbədləri, Abşeronun müdafiə tikililəri, 

Şamaxı rayonunun Mirzə kəndindəki “Diri baba” abidəsi (1402), 

---