Azərbaycan respublikasi naxçivan muxtar respublikasi – 90

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
mexaniki  suvarma  sistemlərinin  də  böyük  əhəmiyyəti  vardır. 
Belə ki, Araz çayı və digər su mənbələri üzərində qurulmuş nasos 
stansiyaları  və  ərazidəki  subartezian  quyuları  su  təminatında 
mühüm  əhəmiyyət  kəsb  edirlər.  Ötən  dövr  ərzində  muxtar 
respublikada 48 yeni nasos stansiyası tikilərək istismara verilmiş, 
35  nasos  stansiyasında  əsaslı  təmir  və  yenidənqurma  işləri 
aparılmışdır.  
Yeraltı  sulardan  istifadə  dünyanın  bir  çox  yerlərində 
olduğu  kimi,  muxtar  respublikamızda  da  böyük  əhəmiyyət  kəsb 
edir. Tariximizi özündə əks etdirən kəhrizlər qədim zamanlardan 
əhalinin  içməli  və  suvarma  suyuna  olan  tələbatının  ödənilmə-
sində  əsas  hidrotexniki  qurğu  olmuşdur.  Muxtar  respublikanın 
relyef  quruluşuna  uyğun  olaraq  kəhriz  sistemi  geniş  yayılmış  və 
bəzi  yaşayış  məntəqələrinin  su  təminatı  yalnız  kəhrizlər  vasitəsi 
ilə  olmuşdur.  Bu  sahəyə  xüsusi  xidmətin  vacibliyi  nəzərə  alına-
raq  2003-cü  ildə  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Dövlət  Melio-
rasiya  və  Su  Təsərrüfatı  Komitəsinin  nəzdində  Kəhrizlər  İdarəsi 
yaradılmışdır.  Ötən  müddət  ərzində  Kəhrizlər  İdarəsi  tərəfindən 
380  kəhriz  qeydiyyata  alınmış  və  131  kəhriz  bərpa  edilərək 
əhalinin  istifadəsinə  verilmişdir.  Muxtar  respublikada  yeraltı  su-
lardan  həm  suvarma,  həm  də  içməli  su  kimi  istifadə  olunmaq-
dadır. 
Muxtar  respublikada  suvarma  suyunun  itkisiz  torpaq 
mülkiyyətçilərinə  verilməsi  və  su  bölgüsü  işinin  düzgün  qurul-
ması  məqsədilə  2005-ci  ildən  başlayaraq  sudan  istifadəedənlər 
birlikləri yaradılmışdır. 
Muxtar  respublikada  yerləşən  yaşayış  məntəqələrini  və 
əkin sahələrini yaz mövsümində sel sularından qorumaq üçün hər 

---

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
il  mütəmadi  olaraq  sahilbərkitmə  işləri  aparılır.  2003-cü  ildən 
Araz  çayının  sol  sahilində  sahilbərkitmə  işləri  aparılmaqdadır. 
2013-cü  ilin  sonuna  Araz  çayı  sahilində  30  km  məsafədə  daşla 
sahilbərkitmə  işləri  aparılmış  və  bu  işlər  davam  etdirilməkdədir. 
Həmçinin Arpaçay, Naxçıvançay və digər çayların da məcrasının 
sağ  və  sol  sahilindəki  kəndləri  və  əraziləri  sel  sularından  qoru-
maq məqsədilə istiqamətləndirici bəndlər salınmışdır. 
2000-2013-cü  illərdə  188  km  uzunluğunda  yeni  içməli  su 
xətləri  çəkilmiş,  177  km  uzunluğunda  içməli  su  xətlərində  isə 
təmir, bərpa işləri görülmüşdür. 
Muxtar respublikada həyata keçirilən ekoloji siyasətin əsas 
məqsədi indiki və gələcək nəsillərin ehtiyaclarının təmin edilməsi 
naminə  mövcud  ekoloji  sistemlərin,  iqtisadi  potensialın  qorun-
ması  və təbii ehtiyatlardan səmərəli  istifadə edilməsi  ilə davamlı 
inkişafın  saxlanılmasından  ibarətdir.  Muxtar  respublikanın  təbii 
iqlim  xüsusiyyətləri  və  relyefi,  xüsusilə  sənayenin  müxtəlif 
sahələrinin  inkişafı  nəzərə  alınaraq  region  üçün  ən  mühüm 
ekoloji amil olan meşələrin, yaşıllıqların qorunması və artırılması 
sahəsində  qəbul  edilmiş  dövlət  proqramlarına  uyğun  olaraq 
görülən  işlər  nəticəsində  meşə  ehtiyatları  dəfələrlə  artmışdır. 
Hazırda  muxtar  respublikanın  ümumi  ərazisinin  10  faizindən 
çoxunu  yaşıllıqlar  əhatə  edir.  1990-cı  ilin  əvvəllərində  isə  bu 
göstərici 0,6 faiz həddində olmuşdur. 
Ötən  dövr  ərzində  torpaqların  münbitliyinin  qorunması, 
sudan  səmərəli  istifadə  edilməsi,  ekoloji  və  iqtisadi  səmərəlilik 
əsas  götürülərək  ölkəmizdə  ilk  dəfə  olaraq  muxtar  respublikada 
damcı  üsulu  ilə  suvarma  sistemi  yaradılmış  və  1000  hektardan 
çox ərazidə tətbiq edilmişdir. 

---

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
Muxtar  respublika  ərazisində  təbii  mühitin  unikallığı, 
maddi-mənəvi  sərvətlərin  zənginliyi,  flora  və  fauna  müxtəlifliyi 
bu  ərazilərin  xüsusi  qorunmasını  zəruri  edir.  Naxçıvan  Muxtar 
Respublikası  Ali  Məclisi  Sədrinin  2005-ci  il  23  sentyabr  tarixli 
Sərəncamı ilə Qafqaz ekoregionunda transsərhəd çay boyunca ilk 
xüsusi  mühafizə  olunan  təbiət  obyekti,  Araz  çayı  boyunca 
(muxtar  respublika  hüdudlarına  aid  hissədə)  “Arazboyu”  Dövlət 
Təbiət  Yasaqlığı  (ərazisi  9118  hektar)  yaradılmışdır.  Naxçıvan 
Muxtar  Respublikası  Ali  Məclisi  Sədrinin  2009-cu  il  22  iyun 
tarixli Fərmanı ilə Şərur, Kəngərli, Şahbuz və Babək rayonlarının 
ərazisində  68  min  911  hektar  sahədə  “Arpaçay”  Dövlət  Təbiət 
Yasaqlığının  yaradılması  təbiət  komplekslərinin,  flora  və  fauna 
ehtiyatlarının  qorunmasına,  bərpasına,  ekoloji  balansın  təmin 
edilməsinə  müsbət  təsir  göstərmişdir.  Kiçik  Qafqazın  Zəngəzur-
Dərələyəz  dağ  silsilələrinin  Naxçıvan  hüdudlarına  aid  hissəsini 
əhatə  edən,  təbiət  komplekslərinin,  təbiət  və  tarixi  mədəniyyət 
abidələrinin  yerləşdiyi  coğrafi  ərazilərdə  respublika  və  beynəl-
xalq  əhəmiyyətli  milli  parkın  yaradılması  sahəsində  zəruri  işlər 
görülmüşdür.  Ekoloji  mühitin  sağlamlaşdırılması,  ekoturizm 
potensialının inkişaf etdirilməsinin dəstəklənməsi məqsədilə ölkə 
Prezidentinin  2009-cu  il  25  noyabr  tarixli  Sərəncamı  ilə  Akade-
mik  Həsən  Əliyev  adına  Ordubad  Milli  Parkının  ərazisi,  Şahbuz 
Dövlət  Təbiət  Qoruğu,  habelə  muxtar  respublikanın  Culfa  və 
Ordubad rayonlarının inzibati ərazisində olan dövlət meşə fondu, 
Şahbuz,  Culfa,  Ordubad  rayonlarının  ərazisindəki  yay  otlaqları-
nın  torpaqları  hesabına  genişləndirilmiş,  42  min  787  hektar 
ərazidə  Akademik  Həsən  Əliyev  adına  Azərbaycan  Respublika-
sının Zəngəzur Milli Parkı yaradılmışdır. 

---