Azərbaycan respublikasi naxçivan muxtar respublikasi – 90

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
V mərhələ : 2003-2013-cü illər 
 
 
Ümummilli  liderimiz  Heydər  Əliyevin  müəyyən  etdiyi 
strategiyaya  əsaslanan  və  ölkə  Prezidenti  cənab  İlham  Əliyevin 
dövrün  tələbləri  nəzərə  alınmaqla  daim  təkmilləşdirdiyi  inkişaf 
siyasətinə  uyğun  olaraq,  ölkəmizin  ayrılmaz  hissəsi  olan 
Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  da  inkişafın  keyfiyyətcə  yeni 
mərhələsinə qədəm qoymuşdur.  
Ötən  dövr  ərzində  ölkəmizdə  iqtisadiyyatın  və  sosial 
sahələrin  kompleks  şəkildə  inkişafını,  o  cümlədən  yeni  iş 
yerlərinin  və  müəssisələrin  yaradılmasını,  kommunal,  xidmət  və 
sosial infrastruktur təminatının həcminin və keyfiyyətinin yüksəl-
dilməsini,  sahibkarlıq  mühitinin  daha  da  yaxşılaşdırılmasını, 
iqtisadiyyata  investisiya  qoyuluşlarının  artmasını,  əhalinin 
məşğulluq  səviyyəsinin  yüksəldilməsini,  yoxsulluğun  azaldılma-
sını təmin etmək üçün dövlət proqramları qəbul edilmişdir. İcrası 
uğurla başa çatdırılmış 2004-2008-ci  illəri  əhatə edən “Azərbay-
can  Respublikası  regionlarının  sosial-iqtisadi  inkişafı  Dövlət 
Proqramı”  və  “2009-2013-cü  illərdə  Azərbaycan  Respublikası 
regionlarının  sosial-iqtisadi  inkişafı  Dövlət  Proqramı”  ümumiq-
tisadi  inkişafın  mərkəzlə  yanaşı,  regionlara  doğru  istiqamətlən-
məsində  müstəsna  əhəmiyyət  kəsb  etmişdir.  Müvafiq  dövlət 
proqramlarının  muxtar  respublikada  icrasını  təmin  etmək  məq-
sədilə  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Ali  Məclisi  Sədri  tərəfin-
dən  təsdiq  edilmiş  “Naxçıvan  Muxtar  Respublikasının  Regional 
İnkişaf  Proqramı  (2005-2008-ci  illər)”  və  “Naxçıvan  Muxtar 
Respublikasının  2009-2013-cü  illərdə  sosial-iqtisadi  inkişafı 
Dövlət Proqramı” muxtar respublikada investisiya potensialından 

---

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
tam  və  kompleks  şəkildə  istifadə  olunmasını,  yeni  sənaye,  kənd 
təsərrüfatı,  xidmət  müəssisələrinin  yaradılmasını,  məşğulluq 
səviyyəsinin  yüksəldilməsini,  əhalinin  təhsil,  səhiyyə  və  digər 
sosial təminatlarının daha da yaxşılaşdırılmasını təmin etmişdir. 
  
İqtisadi  inkişafın  əsas  ölçüsü  hesab  olunan  Ümumi  Daxili 
Məhsul  istehsalının  həcmi  2013-cü  ildə  2  milyard  339  milyon 
manat  olmaqla  2003-cü  ildəki  müvafiq  göstəricini  müqayisəli 
qiymətlərlə 8,4 dəfə üstələmişdir.  
2013-cü ildə hər bir nəfərə düşən Ümumi Daxili Məhsulun 
həcmi  2003-cü  ilə  nisbətən  müqayisəli  qiymətlərlə  6,9  dəfə 
artaraq 5423 manat səviyyəsində olmuşdur.  
2003-cü  illə  müqayisədə  2013-cü  ildə  sənaye  məhsulunun 
həcmi  49  dəfə,  əsas  kapitala  yönəldilən  investisiyalar  16,4  dəfə, 
kənd  təsərrüfatının  ümumi  məhsulu  4,7  dəfə,  nəqliyyat 
sektorunda  yük  daşınması  2,6  dəfə,  informasiya  və  rabitə 
xidmətləri  10,3  dəfə,  pərakəndə  əmtəə  dövriyyəsi  11,1  dəfə, 
əhaliyə  göstərilən  pullu  xidmətlər  12,9  dəfə,  ixracın  həcmi      
96,6  dəfə,  icmal  büdcənin  həcmi  12,7  dəfə,  əhalinin  gəlirləri   
10,2  dəfə,  hər  bir  nəfərə  düşən  gəlirlər  8,8  dəfə,  orta  aylıq 
əməkhaqqı isə 9,8 dəfə artmışdır. 
 Sənaye  sahəsinin  aparıcı  mövqedə  olduğu  müasir 
iqtisadiyyatın  qurulması  istiqamətində  həyata  keçirilən  tədbirlər 
nəticəsində  son  illər  ərzində  ciddi  iqtisadi  uğurlar  qazanılmış, 
sürətli  inkişaf  üçün  zəngin  potensial  formalaşmış,  azad 
sahibkarlığın  inkişafına  əlverişli  şərait  yaradılmışdır.  Aparılan 
iqtisadi 
siyasətin 
davam 
etdirilməsini 
və 
sənayenin 
modernləşməsini  təmin  etmək  məqsədilə  Naxçıvan  Muxtar 
Respublikası  Ali  Məclisi  Sədrinin  2013-cü  il  6  iyun  tarixli 

---

 
 
 
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 
 
 
Fərmanı  ilə  “Sənaye  parkları  haqqında  Əsasnamə”  təsdiq 
olunmuşdur.  
 
 2003-cü ilin sonuna muxtar respublikada 66 sənaye müəs-
sisəsi  fəaliyyət  göstərirdisə,  2013-cü  ilin  sonuna  bu  göstərici       
7 dəfə artaraq 438-ə çatmışdır. Sənaye müəssisələrinin fəaliyyəti-
nin bərpa edilməsi və yeni istehsal sahələrinin yaradılması sənaye 
məhsulu  istehsalının  dinamik  artımına  səbəb  olmuşdur.  2013-cü 
ildə  muxtar  respublikada  862  milyon  871  min  manatlıq  sənaye 
məhsulu  istehsal  edilmişdir  ki,  bu  da  2003-cü  illə  müqayisədə    
49  dəfə  çoxdur.  Muxtar  respublikada  sənaye  sahəsində  əldə 
olunmuş  dinamik  inkişaf  meyillərinin  dayanıqlılığının  təmin 
olunması  üçün  həyata  keçirilən  kompleks  tədbirlərin  mühüm  bir 
istiqaməti  bu  sahədə  səmərəli  kreditləşdirmə  mexanizminin 
formalaşdırılmasından  ibarətdir.  Təkcə  2005-2013-cü  illər 
ərzində  sənaye  sahəsində  iqtisadi  aktivliyi  gücləndirmək  üçün 
sahibkarlara 70  milyon  manatdan artıq  həcmdə  güzəştli kreditlər 
verilmişdir.  
2013-cü  ildə  muxtar respublikanın sənaye  müəssisələrində 
15385  nəfər  işçi  çalışmışdır  ki,  bu  da  2003-cü  ildəki  müvafiq 
göstəricini 5,4 dəfə üstələmişdir. 
Muxtar  respublikada  orta  aylıq  əməkhaqqının  yüksək 
olduğu  iqtisadi  fəaliyyət  sahələrindən  biri  olan  sənaye  sahəsində 
bu göstərici 2013-cü ilin sonuna 356,3 manata çatmaqla 2003-cü 
ildəki müvafiq göstəricidən 4,7 dəfə artıqdır.  
 
Uzun müddət ərzində enerji resurslarına çıxış imkanlarının 
məhdudluğu  blokadanın  yaratdığı  ən  kəskin  problemlərdən  biri 
kimi ümumi inkişafa ciddi mənfi təsir göstərməkdə idi. Ötən illər 
ərzində  bu  sahədə  intensiv  tədbirlər  həyata  keçirilmiş, 

---