Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistr hazirliği məRKƏZİ
Yüklə 5,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
39
yüksək kredit itkiləri, xalis açıq valyuta mövqeyindən yaranan zərər və xarici borca bağlı olan bankların maliyyələşmə problemlərinin yaranması amilləridir. (11, 21) Aşağıdakı diaqram 1-də ÜDM-in 2010-2014-ci illərdə artım sürəti göstərilmişdir. Göstəricilərə əsasən 2014-ci ildə ÜDM-in artım sürəti aşağı düşmüşdür. Lakin “Standard & Poor`s” (S&P) beynəlxalq retytinq agentliyi 2016-2018-ci illərdə Azərbaycanda iqtisadi inkişaf tempi sürətlənəcəyini proqnozlaşdırır. Qurumun verdiyi məlumata əsasən, bu il Azərbaycanda ÜDM-in artımı 2014-cü ildəki 2,8% artıma qarşı 1,9% səviyyəsində proqnozlaşdırılır. Gələn il respublikada ÜDM 2,6%, 2017-ci ildə 2,9%, 2018-ci ildə 3,5% artacaq. 1.
(Mənbə www.stat.gov .az )
2015-ci ildə ÜDM-in nominal həcmi $64 mlrd, 2016-cı ildə $71 mlrd, 2017-ci ildə $80 mlrd, 2018-ci ildə $85 mlrd səviyyəsində proqnozlaşdırılır. İnflyasiya 2015-ci ildə 1%, 2016-cı ildə 2%, 2017-ci ildə 2,5%, 2018-ci ildə 3% təşkil edəcək. Tədiyə balansının profisiti 2015-ci ildə ÜDM-in 1,1%-i, 2016-cı ildə 3,2%-i, 2017-ci ildə 5,3%-i, 2018-ci ildə 2,5%-i səviyyəsində gözlənilir. 105
100,1 102,2
105,8 102,8
97 98 99 100 101
102 103
104 105
106 107
2010-ci il 2011-ci il 2012-ci il 2013-ci il 2014-ci il
40
Rəsmi məlumata görə, ötən il Azərbaycanda ÜDM 2,8% artıb, orta illik inflyasiya 1,4% təşkil edib. Standard & Poor’s” reytinq agentliyi Azərbaycanın beynəlxalq kredit reytinqini investisiya “BBB-” səviyyəsində saxladığını təsdiq etmiş, proqnozunu isə əvvəlki qiymətləndirmədəki kimi “mənfi” saxlayıb. Agentlik bildirir ki, ölkənin reytinqi onun güclü xarici mövqeyi ilə dəstələnir. Hesabatda hesabatda reytinqin təsdiq edilməsi enerji qiymətlərinin kəskin enməsi və gəlirlərinin azalmasına baxmayaraq Azərbaycanın möhkəm fiskal və xarici mövqeyini saxlaması və ölkənin xarici borc səviyyəsinin xeyli aşağı olması ilə əsaslandırılır. Karbohidrogen ticarətindən asılı olan iqtisadiyyat neftin ucuzlaşmasından ziyan çəkir. İldə neft hasilatı 1-2% azalacaq və ixrac həcmi də azalacaq. S&P hesab edir ki, kiçik və orta sahibkarlığa dəstək aktual olacaq. Uçot dərəcəsinin 3,5-dən 3%-ə azaldılması kredit artımına ciddi təsir etməyəcək. Dövlət büdcəsinin kəsiri ÜDM-in 8,9%-i olacaq. 2015-ci ildə dövlət xərcləri planlaşdırılan xərclərin 90%-i qədər təşkil edəcək. ARDNF-nin aktivləri $37 mlrd- dan $33 mlrd-a düşəcək. 2016-cı ildən vəziyyət düzəlməyə başlayacaq. Əgər qiymət azalması proqnozdan yüksək olsa və ya hökumətin fiskal səyləri nəticə verməsə, 2016-cı ildə Azərbaycanın proqnozu endirilə bilər. Eyni zamanda agentlik bildirir ki, Azərbaycanın xarici mövqeyinin sabit qalacağı və mövcud fiskal mühitin daha da sağlamlaşdırılacağı təqdirdə reytinq üzrə proqnoz “sabit” səviyyəsinə qaldırıla bilər. Korporativ idarəetmənin monitorinq sisteminin prinsipial fərqi odur ki, monitorinq kompaniyaları korporativ idarəetmə səviyyələrinə və onların kütləvi differensiasiyasına görə sıralamaq məqsədi güdmür. Monitorinq hər kompaniyada tətbiq olunan korporativ idarəetmə standartlarına riayət olunması və yerinə yetirilməsinin müşahidəsini nəzərdə tutur. Hal-hazırda məşhur monitorinq sistemləri 2 orqanla həyata keçirilir: informasiya və maliyyə analitikləri gildiyası (İMAG) və Rusiya istehsalçıları və sahibkarları şurası (RİSŞ)
41
Hər iki sistem German Corporate Govermance Score Card metodikasına əsaslanır. Bu sistem Almaniya və digər ölkələrdə geniş istifadə olunur. Ancaq korporativ idarəetmə təcrübəsinin qiymətləndirilməsi üzrə anketlər bir qədər fərqlənir. İMAG korporativ idarəetmə monitorinq sistemi İMAG ekspert qrupu tərəfindən korporativ davranış kodeksi əsasında Scorecad Alman metodikasından istifadə olunması əsasında işlənib hazırlanmışdır.
Monitorinqin verilən sistemi kompaniya tərəfindən korporativ idarəetmə standartlarına əməl olunmasına nəzarət edir. Qiymətləndirmə nəticəsi ayrıca kriteriyalar məbləğidir. Müvafiq olaraq, hər kriteriyanın əhəmiyyəti və ümumi məbləği nə qədər maksimal olsa, korporativ idarəetmə standartlara daha adekvat hesab olunur. Təsdiq olunmuş qrup və kriteriyalara müvafiq tərtib olunmuş anket komapniyalara göndərilir ya da kompaniyalar özləri anketi komitənin (RİSŞ) internet saytından yükləyirlər. Daha sonra anketlər kompaniyanın məsuliyyətli şəxsləri tərəfindən doldurulur. Doldurulmuş anketlər korporativ idarəetmə üzrə RİSŞ komitəsinin koordinasiya mərkəzi tərəfindən işlənir və RİSŞ komitəsinin və RİSŞ-in internet saytında ümumi əldə olunmuş nəticələri yerləşdirir, individual nəticələr isə kompaniyaya birbaşa göndərilir.
Xarici praktikada hər hansı bir müəssisənin, o cümlədən maliyyə təşkilatının fəaliyyətini heç bir analiz etmədən, onun nə dərəcədə maliyyə dayanıqlı olması haqqında məlumat əldə etmək üçün həmin təşkilatın reytinq göstəricilərinə diqqət edirlər. Reytinqlər müəssisə haqqında kifayət qədər tutumlu məlumat verə bilir. Siz investisiya etmək istədikdə, kredit verdikdə, əmanət yerləşdirdikdə, səhm aldıqda, partnyorluq qurduqda təşkilatın beynəlxalq reytinqlərinə diqqət edirsiniz. Dünyada “Böyük üçlük” adı ilə tanınan üç əsas beynəlxalq reytinq agentliyi vardır ki, onların adları Fitch, Moody’s və Standard and Poor’s agentlikləridir. Bu təşkilatların reytinq göstəricilərini isə aşağıda işləyə bilərsiniz.( cədvəl 1)
Yüklə 5,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|