Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistr hazirliği məRKƏZİ
Yüklə 5,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- РЕЗЮМЕ
- Məmmədova Gülay Firdovsi qızının “Korporativ münasibətlərin təşkilinin müasir problemləri” mövzusunda dissertasiya işinin R E FE R A T I
- Tədqiqatın predmeti.
- Tədqiqatın informasiya bazası və işlənməsi metodları.
- Tədqiqatın elmi yeniliyi
- Dissertasiyanın strukturu və həcmi.
84
daha proqresivdir. Göstərilən tələblərin yerinə yetirilməsi istiqamətində Mərkəz Bank tərəfindən hazırlanmış və tətbiq olunan normativ sənədləri təqdirəlayiq hesab etmək olar. Ümid edirik ki, yaxın gələcəkdə sığorta şirkətləri də qabaqcıl təcrübələrin tətbiq olunması, ciddi instisuonal dəyişikliklərin aparılması, o cümlədən mükəmməl korporativ idarəetmə sisteminin yaradılması üçün bütün mövcud resurslardan səmərəli istifadə edəcək.
85
İstifadə edilmiş ədəbiyyat siyahısı 1. İ.Ş.Rüstəmov “Korporativ idarəetmə” Bakı-2013 2. Azərbaycan Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirinin Azərbaycan Korporativ İdarəetmə Standartları. 3. “Banklarda korporativ idarəetmə standartları” haqqında qanun 4. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi 5. Əliyev M.Ə., Həmidov H.İ., Hüseynli A.T. Korporativ idarəetmə. Dərslik. Bakı: “İqtisad Universiteti” Nəşriyyatı, 2011 6. Синенко А.Ю. Эмиссия корпоративных ценных бумаг: Правовое регулирование, теория и практика. – М., 2002. – С. 19. 7. Пахомова Н.Н. Основы теории корпоративных отношений (правовой аспект). Екатеринбург, 2004. – С. 54. 8. Макарова О. А. Корпоративное право: учебник. С. 3. 9. Шаститко А. Е. Проблемы корпоративного управления и особенности перераспределения прав контроля в России // Информационно- аналитический бюллетень БЭА № 56. — М.: БЭА 2004.
управление: Методическое пособие к спецкурсу. — Екатеринбург: Изд-во Урал. ун-та, 2003. — 161 с.
Korporativ İdarəetmə Layihəsi, Beynəlxalq Maliyyə
Korporasiyası,2006. 13. Azərbaycan Mərkəzi Bankı, Korporativ İdarəetmə Standartları, 2005. 14. Azərbaycan Korporativ İdarəetmə Layihəsi, Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası 2121 Pennsillvaniya prospekti 15. E.Kərimov “Azərbaycan Korporativ (Şirkətlər) Hüququ” Bakı,Qanun Nəşriyyat, 2014. 16. Azərbaycan Respubliksının Mülki Məcəlləsi 17. Храброва И.А. Корпоративное управление – М.: Альпина, 2000 г 86
İnternet səhifələri 19. www.google.az
www.data.worldbank.org
www.economy.gov.az
www.banco.az
www.ifc.org
www.stat.gov.az
www.cbar.az
www.kapitalbank.az
www.audit.gov.az
www.apa.az
87
SUMMARY Corporate management is usually broken down by major divisions or functions of the corporation. Common corporate management positions include the president or chief executive officer, vice president, chief financial officer, chief information officer and chief operating officer. Each corporate officer has a management staff that handles specific tasks in her division. Corporations may create an organizational chart to inform employees of the corporation’s management structure. Two types of decision-making styles are found in corporate management: centralized and decentralized structures. Centralized decision-making structures require lower- level employees to funnel information up the management chain so top-level managers can make the decision. While this management style can be time- consuming, it may lead to better decisions since the most educated and experienced individuals are making the decisions. Corporations are large businesses with several departments or divisions producing goods and services for consumers. The number of managers and management style depend on the size of the corporation and corporate culture. Publicly held corporations usually have a board of directors that selects the management team to run the operations of the corporation. The board of directors acts only as business advisers to corporate management; interfering with daily management decisions may convolute the organization style of the company. Decentralized or “loose” management styles may hurt business operations because too many individuals have decision-making responsibilities. Front-line managers and employees may make decisions that are not in the best interest of the company and cause the company to lose time or money. As companies grow and expand, they may choose to hire outside consultants or change agents to help them define their management style. These individuals give companies an objective look at the current management structure and suggest ways to improve the company’s management style. Public corporations will have access to members of the board of directors, who can make suggestions on the current management style.
88
Корпоративные отношения - это система отношений, складывающихся между участниками объединения (акционерами) и обособленным от акционеров аппаратом управления (менеджментом), а также между менеджментом и другими заинтересованными лицами такого объединения (работниками, партнерами, государственными органами и проч.) и являющихся результатом компромисса интересов объединения, его участников и менеджмента. Корпоративные отношения внутри объединения - внутрикорпоративные. В основном это отношения частноправовые, так как в их рамках реализуют свои
интересы акционеры - равные,
независимые самостоятельные собственники акций. Но здесь присутствуют отношения и публично-правовые. Например, каждый акционер - обладатель голосующей акции имеет право голоса на общем собрании акционеров. Если он не присутствовал на общем собрании или голосовал против принятого решения, он подчиняется принятому решению. Также обязательны к исполнению решения совета директоров, правления, генерального директора. Корпоративные отношения - это прежде всего отношения внутри самой корпорации между различными группами участников корпорации, между ними и профессиональным менеджментом, между директорами и менеджментом. Характер этих отношений различный: это отношения в сфере управления (которые шире, чем отношения внутриорганизационные), имущественные отношения (например, определение размера вознаграждения членам совета директоров). От того, насколько отлажены механизмы взаимоотношений внутри корпорации, зависит положение корпорации вовне: ее "прозрачность" и привлекательность для инвесторов.
89
müasir problemləri” mövzusunda dissertasiya işinin R E FE R A T I Tədqiqatın aktuallığı. Son illərdə səhmdar cəmiyyətlərinin ölkənin iqtisadi inkişafında rolunun artması bu sahədə yaranan problemlərin həllini tələb edir ki, bu problemlərdən biri də korporativ idarəetmədə münasibətlərin təşkili səviyyəsi ilə əlaqədardır. Bu baxımdan korporativ idarəetmənin mahiyyətinin öyrənilməsi, sənayedəki səhmdar cəmiyyətlərində korporativ idarəetmə sahəsində mövcud problemlərinin aşkar edilməsi və bu problemlərin həlli yollarının müəyyən edilməsi bu disertasiyada böyük əhəmiyyəti kəsb edir. Korporativ idarəetmə müəssisənin fəaliyyətində maraqlı olan subyektlər arasındakı təşkilati-iqtisadi, hüquqi və idarəetmə münasibətləri sistemi əks etdirir. Belə münasibətlər sisteminin inkişafı müəssisənin sahibləri və onun fəaliyyətinin maraqlı tərəflərin mənafələrinin nəzərə alınması səviyyəsindən asılı olur. Korporativ münasibətlər şirkət səhmdarları və səhmdarlardan ayrılmış idarəçilik qurumu , elecə də menecment və şirkətin başqa üzvləri və şirkət arasında olan münasibətlər sistemidir. Qeyd edək ki, korporativ münasibətlər ilk növbədə korporasiyanın öz daxilindəki müxtəlif iştirakçı qruplar arasında olan münasibətlərdir. Korporativ idarəetmə şirkətin idarəedilməsi və nəzarəti üçün istifadə olunan daxili mexanizmlərdir ki, bu da şirkətin menecmenti, direktorlar şurası, səhmdarları və digər maraqlı tərəfləri arasında əlaqələri nəzərdə tutur. Korporativ idarəetmə şirkətin məqsədlərinin və bu məqsədlərə nail olmaq üçün
vasitələrin müəyyənləşdirilməsi və bu prosesə nəzarətin həyata keçirilməsi üçün istifadə olunan strukturdur. Yaxşı təşkil edilmiş korporativ idarəetmə şirkətin və onun səhmdarların maraqlarına cavab verən məqsədlərin şura və rəhbərlik tərəfindən əldə edilməsi üçün lazimi stimul yaratmalıdır. O, həmçinin effektik monitorinqi asanlaşdırmaq, şirkətin resursların daha effektiv istifadəsinə təhrik etməlidir. 90
Korporativ idarəetmənin xüsusiyyətləri iqtisadiyyata necə təsir edirsə, iqtisadiyyatın vəziyyəti də korporativ idarəetmənin xarakterinə eləcə təsir göstərir. Korporativ idarəetmə problemi kifayət sayda maraqlı qruplar - səhmdarlar, kreditorlar, qulluqçular, təchizatçılar, alıcılar, yerli əhali üçün əhəmiyyətlidir. Bütün bu maraqlı şəxsləri korporasiyanın əmlakında «həmiştirakçı» adlandırmaq olar . Bu mənada, korporativ idarəetmənin nə cür həyata keçirilməsi məsələsinin mühümlüyü ayrıca şirkətin, yaxud ayrıca inzibati vahidin çərçivəsindən kənara çıxır və bu da iqtisadi səviyyəcə daha ümumi mülahizələrin nəzərə alınmasını tələb edir. İqtisadi işgüzar fəaliyyətin genişlənməsi sahəsində nailiyyətlər əldə etmiş ölkələrin təcrübəsini nəzərə alsaq, görmək olar ki, həmin ölkələrdə maliyyə bazarlarının kompleks inkişafı məhz iqtisadiyyatın korporativ idarəetmə prinsiplərinə tam keçməsi yolu ilə mümkün olub. Korporativ idarəetmə yolu ilə müəssisələrin biznes fəaliyyətinə başlamasına daha yaxşı şərait yaratmaq onlara imkan verir ki, daha sürətlə böyüsünlər, daha keyfiyyətli iş yerləri açsınlar və bütün bunlar daha yaxşı əmək qanunvericiliyi vasitəsilə tənzimlənsin. Tədqiqatın obyekti.
Magistr dissertasiyasının obyekti Azərbaycanda fəalliyyət göstərən ASC-lərdir . Ən əsas obyekt kimi “Kapital Bank” ASC-nin maliyyə hesabatları çıxış edir.
mexanizmlər və qaydalar toplusudur. Tədqiqatın əsas məqsədi və vəzifəsi. Məqsədimiz idarəetmənin müxtəlif mexanizmlərini təqdim etmək, onların müxtəlif ölkələrdə tətbiqi təcrübəsini təsvir etmək, bu mexanizmlərin hər birinin vəziyyətləri və çatışmazlıqlarına hərtərəfli baxmaqdır. Tədqiqatın vəzifəsi ASC-ində korporativ münasibətlərin təşkilini müqayisəli təhlil etmək.
bazası, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsi, “Banklarda korporativ idarəetmə standartları”nın tətbiqi qaydaları haqqında qanun, eləcə də korporativ idarəetməni
91
təcəssüm etdirən internet səhifələri, beynəlxalq səviyyədə tanınan ekspert və müəlliflərin fikirləri, təhlil və araşdırmalar, müxtəlif aktual jurnallardan olan məlumatlardan ibarətdir. Tədqiqatın elmi yeniliyi. Korporativ münasibətlərin təşkilinin müasir problemləri təhlil edilmişdir. Korporativ münasibətlər sisteminin inkişafının müasir tendesiyaları müəyyənləşdirilmiş və ASC-lərdə korporativ münasibətlərin təşkilinin təhlili zamanı problemlər ortaya cıxmışdır.Bunları aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: korporativ idarəetmə qanunvericiliyinin qeyri-səmərəliliyi; nəzarət mexanizminin düzgün qurulmaması; mərkəzləşmənin olmaması; ( ERP-nin tətbiq edilməməsi) yüksək ixtisaslı mütəxəsislərin catışmamzlığı ; səlahiyyətlərin dəqiq müəyyən edilməməsi ; yeni texnologiyaya uyğunlaşmanın həyata keçirilməməsi ; Bu problemləri aradan qaldırmaq üçün aşağıdakıları təklif edirəm: Korporativ idarəetmə normalarını müəyyən edən dövlətdaxili hüquqi aktların qəbul edilməsi və həmin huquqi aktların təfsilatlı olması, natamam olmaması, fəaliyyət istiqamətindən asılı olmayaraq bütün açıq səhmdar cəmiyyətlərinə aid olması təmin edilməlidir; Yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanmalıdır; Dövlət və qeyri-dövlət təşkilatları öz korporativ idarəetmə sistemlərinin bu sahə üzrə qüvvədə olan hüquqi aktlara uyğun qurulmasının təmin edilməsi üçün daha çox səy göstərməlidirlər; Bank və qeyri-bank sektorundakı açıq səhmdar cəmiyyətləri korporativ idarəetmənin yaxşılaşdırılmasını öz fəaliyyətində prioritet elan etməlidirlər;
92
Səlahiyyətlər şirkətdaxili qayda, prosedur və digər sənədlərlə dəqiq müəyyən edilməli və işçilərin həmin sənədlərlə yazılı qaydada tanış olması təmin edilməlidir; Stimullaşdırıcı tədbirlər həyata keçirilməlidir; Yeni texnologiyaya uyğunlaşmanı həyata keçirmək üçün müvafiq proqram təminatlarından istifadə olunmalı, şirkətin yeni texnologiya avadanlıqları ilə təchiz olunması təmin edilməli, bu sahə üzrə beynəlxalq əməkdaşlıq inkişaf etdirilməlidir;korporativ idarəetmə prinsiplərinin icra olunmasına cavabdeh olan orqan və ya korporativ katib kimi vəzifə yaradılmalıdır; Şirkət fəaliyyətində bütün sahələr üzrə, o cümlədən korporativ idarəetmə üzrə beynəlxalq praktikadan yararlanmanı təmin etməli, beynəlxalq əməkdaşlığı inkişaf etdirməlidir.
nəticə və təkliflər, istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Qəbul olunmuş standartlara müvafiq olaraq ümumi həcmi 94 səhifədir. Dissertasiya işində 8 cədvəl, 6 sxem, 2 diaqram, 3 şəkil var. Sonda aşağıdakı nəticə və təkliflər verilmişdir: Azərbaycanda korporativ idarəetmə sistemi 4,5 ildir tətbiq olunur. Lakin şirkət və təşkilatlar hazırda bunu könüllü şəkildə tətbiq edir. Qeyd edək ki, ölkədə fəaliyyət göstərən səhmdar cəmiyyətlərində korporativ idarəetmə müasir prinsiplər əsasında qurulmamış və mövcud prinsiplər idarəetmənin subyektləri arasında keyfiyyətcə yeni qarşılıqlı münasibətlərə əsaslanmır və ölkədə korporativ idarəetmə sahəsində mövcud qanuvericiliyin səviyyəsi beynəlxalq standartlara cavab vermir. Fikrimcə, ölkədə korporativ idarəetmə səviyyəsinin aşağı olmasının əsas səbəblərindən biri də bu sahədə ixtisaslı mütəxəsislərin olmaması və müəssisə rəhbərlərinin korporativ idarəetmənin və qiymətli kağızlar bazarı vasitəsi ilə investisiyanın cəlb edilməsi əhəmiyyətini başa düşməməsidir. Hazırda münasibətlərin əhəmiyyəti və ümumilikdə korporativ qanunvericiliyin inkişafı dövriyyəsinin elə bir 93
səviyyəsinə çatıb ki, korporativ münasibətlər mülki hüquqla tənzimlənən münasibətlərin əsas məsələlərindən biri olub. Ona görə də müasir şəraitdə korporativ münasibətləri mülki hüquqla tənzimlənən münasibətlərin əsas növlərindən biri olaraq nəzərə almamaq mümkün deyil. Ölkəmizdə korporativ idarəetmə ən çox bank sektorunda həyata keçirilir. Bu ilk növbədə bank sektorunun özünün daha qabaqcıl olmasından irəli gəlir. Digər səbəb Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının proqressiv addımları olmuşdur: qanunvericiliyi təkmilləşdirmiş və banklarda korporativ idarəetmənin yaxşılaşdırılmasını prioritet elan etmişdir. Təəsüf ki, qeyri-bank sektorunda belə bir lider hələ ki mövcud deyil. Qeyri-bank sektorunda korporativ idarəetmənin yaxşılaşdırılması üçün Mülki Məcəllənin müvafiq müdəaları təkmilləşməlidir. Lakin, dəyişdirilmiş qanunvericilik və onun tətbiq edilməsi Azərbaycanda korporativ idarəetmənin yaxşılaşdırılmasına kifayət etmir.Azərbaycan şirkətləri korporativ idarəetməyə prinsiplərinin icra olunmasına cavabdeh olan orqan və ya korporativ katib kimi vəzifə yaratmalıdır. Şirkətin rəhbərliyi (məsələn,müşahidə şurası) işçilər və menecment üçün korporativ idarəetmənin vacibliyini vurğulamalıdırlar. Azərbaycanda Korporativ İdarəetmənin təkmilləşdirilməsinə dair təkliflər: Dövlətin şirkətlərə dair
Mülki Məcəllənin müvafiq müddəaları təkmilləşdirilməsi və ya ayrıca şirkətlər haqqında qanunun qəbul etməsi, Qiymətli Kağızlar Komitəsinin korporativ idarəetməyə aid qaydalarının təkmilləşdirilməsi, Bakı Fond Birjasında korporativ idarəetməyə və açıqlamalara dair daha sərt tələblər qoyan listinq üçün yeni qaydalar hazırlanmalı; Dövlət və qeyri-dövlət təşkilatlar korporativ idarəetməyə aid qanunvericilik aktlar arasında uyğun edilməsi üçün daha çox səy göstərməli; Bank
və qeyri-bank sektoru ASC-ləri korporativ idarəetmənin yaxşılaşdırılmasını prioritet elan etməli; Bütün rəhbər işçilərinin funksiyaları dəqiqləşdirilməlidir; Səhmdarların hüquqları qorunmalıdır və idarəetmə hesabatları şəffaf olmalıdır;
94
Şirkətin Müşahidə Şurasının tərkibi mütəxəssislərdən və müstəqil direktorlardan ibarət olmalıdır; Səhmdarların şəxsiyyətinin açıqlanması ilə əlaqədar tələblərin şəffaflığını tənzimləyən normalar mövcud olmalıdır. (bu, dünya təcrübəsində tətbiq olunur); Səhmdarlar öz hüquqlarının qorunacağına əmin olduqda, arxayınlıqla səhmdar cəmiyyətlərə sərmayə yatıra bilərlər.Bu, şirkətlərə marağın və səhmlərin qiymətinin artmasına gətirib çıxaracaq. Şirkətlərin əsas investorları kiçik, yəni minoritar səhmdarlardır. Onlar səhmləri, sonradan satmaq, dividend almaq və s. məqsədlərlə əldə edirlər.Korporativ idarəetmənin qurulması son nəticədə qiymətli kağızlar bazarının inkişafını nəzərdə tutur. Yüklə 5,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|