Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistr hazirliği məRKƏZİ
Yüklə 5,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
24
3. Səhmdarlara eyni yanaşma; 4. Korporativ idarəetmədə maraqlı tərəflərin rolu; 5. Açıqlama və şəffaflıq; 6. Direktorlar (müşahidə) şurasının vəzifələri; Qabaqcıl korporativ idarəetmə təcrübələrinə əsasən, şirkətin və ya bankın əməliyyat effektivliyini artırmaq üçün, idarə heyətinin və ya tək başçı baş direktorun müşahidə şurasına mütəmadi olaraq hesabatlar verməli və bunlar arasında effektiv əlaqələndirmə sistemi mövcud olmalıdır. Qanunvericiliyə əsasən, şirkətin və ya bankın mencmenti müşahidə şurasına məlumat verməlidir. Korporativ idarəetmə təcrübələri müşahidə şurası üzvlərindən və menecmentdən mınafelər toqquşması hallarının açıqlanmasını və mənafelər toqquşduqda səsvermədən çəkinməyi tələb edir.Mülki məcəlləyə əsasən menecment mənafelərin toqquşması halları barədə müşahidə şurasına məlumat verməli və belə əqdin bağlanmasından əvvəl müşahidə şurasının razılığını almalıdır. Mənafelərin toqquşması hallarının açıqlanmasına dair daxili siyasət və prosedurlar 18% şirkətlərdə və 29% banklarda mövcud idi. İƏİT-in Korporativ İdarəetməyə dair Dairəmi Masasında müzakirə edildiyi kimi müşahidə şuraları mənafelərin toqquşması və aidiyyatı şəxslərlə əməliyyatların idarə edilməsində və açıqlanmasında daha aktiv rol oynamalıdır. Belə ki, şirkətlərdə aidiyyatı şəxslərlə əməliyyatların təsdiq edilməsi səlahiyyəti daha coxmenecmentdə cəmləşibdir ki, bu da həm qanuna həm də qabaqcıl təcrübələrə ziddir. Belə əməliiyatların təsdiqi müşahidə şurasının səlahiyyətində 64.7% banklarda həyata keçirilirdi.Azərbaycan Resbuplikası Mərkəzi Bankı tərəfindən 2002-ci ildə qəbul edilmiş “Banklara Aidiyyatı olan Şəxslərlə Əməliyyatların aparılması Qaydaları” banklarda həmin əməliyyatların aparılması və hesabat edilməsi prosedur və qaydalarını müəyyən edir. Bu Qaydalar «Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında» və «Banklar haqqında» Azərbaycan Respublikası qanunlarına uyğun olaraq hazırlanmış və respublikanın bütün kommersiya (səhmdar –kommersiya) banklarının və xarici bank filiallarının (bundan sonra – «bank» ) banklara aidiyyatı olan şəxslərlə əməliyyatlar aparılması zamanı onların banka olan borclarından 25
yaranan kredit risklərinin azaldılması məqsədini daşıyır. Belə borcların tənzimlənməsində məqsəd banklara aidiyyatı olan şəxslərlə, yəni bankda tutduğu vəzifəsindən, yaxud onun fəaliyyətinə nəzarət etmək və ya təsir göstərmək hüququnun olub-olmamasından asılı olmayaraq bank xidmətləri alıcılarına bu xidmətlərdən bərabər istifadə imkanlarının yaradılması və əhalinin bank sisteminə inamının artırılmasıdır. Banka aidiyyəti olan şəxslərə aşağıdakılar aiddir: bankın inzibatçıları; bankın struktur bölmələrinin rəhbərləri; bankın qərarlarının qəbul edilməsində iştirak edən digər əməkdaşları; bankda mühüm iştirak payı olan hər hansı şəxs; bankın mühüm iştirak payı olan hüquqi şəxs; Şəxs o zaman banka aidiyyatı olan şəxs adından hərəkət edən hesab edilir ki, onlar arasında yaranan münasibətlər əsasında həmin şəxs banka aidiyyatı olan şəxsin göstərişi ilə hərəkət etsin, yaxud onunla sövdələşmə banka aidiyyatı olan şəxsə fayda gətirsin. Banka aidiyyəti olan şəxs adından hərəkət edən şəxslərə aşağıdakılar aiddir: a) aralarında bağladıqları müqavilə əsasında banka aidiyyəti olan şəxs adından hərəkət etməyə hüququ olan şəxs; b) banka aidiyyəti olan şəxsin mühüm təsir göstərə bildiyi hüquqi şəxs; c) banka aidiyyəti olan şəxsin nümayəndəsi. Mənafelərin toqquşması məsələləri həm bankalarda həm də şirkətlər üçün kifayət qədər tənzimlənməmişdir və bununla bu sahədə sui istifadəyə yol açılır.Müstəqil müşahidə şurası üzvləri az idi və çox hallarda şuralar iri səhmdarlar və ya onlarla əlaqəli şəxslərdən ibarət idi. Hər bir əməkdaş şirkətin mənafeyi naminə fəaliyyət göstərməli və mənafelərin toqquşmasından çəkinməlidir. Bunun üçün: 1. Şirkətin rəhbəri və əməkdaşları öz xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən mənafelərin toqquşmasından azad olmalıdırlar. 2. Şirkətin əməkdaşları şirkətin tərəf müqabilləri ilə münasibətləri müstəsna olaraq şirkətin iştirakçılarının (səhmdarların) maraqları üzərində qurmalı. 26
3. Şirkətin heç bir əməkdaşı şirkətin tərəf müqabilləri olan şəxslərlə işgüzar münasibətlər qurmamalı. 4. Şirkətin əməkdaşları mənafelərin toqquşması halları barədə dərhal şirkətə məlumat verməli. 5. Mənafelərin toqquşmasından qaçılmaz olduqda əməkdaş bu barədə şirkət rəhbərinə məlumat verməklə müvafiq məsələ ilə bağlı qərarın qəbul edilməsində və digər tədbirlərdə iştirak etməməli. 6. Şirkətin fəaliyyəti ilə bağlı obyektiv və düzgün qərarların qəbul edilməsinə mane olan hərəkətlərdən çəkinməlidir. Korporativ idarəetmədə mənafelərin toqquşması və aidiyyəti şəxslərlə əlaqələr qanunvericiliyə uyğun olaraq tənzimlənir. Bu tənzimlənməni həyata keçirmək üçün Mülki Məcəlləyə “Hüquqi şəxs tərəfindən aidiyyəti şəxslərlə əqdlərin bağlanması qaydası” maddəsi əlavə olunub. Mülki Məcəlləyə bu maddə 15 may 2015-ci ildə əlavə edilmişdir. Bu maddə Hüquqi şəxsə aidiyyəti olan şəxslə həmin hüquqi şəxs arasında bağlanılan hər hansı əqd, razılaşma və yaxud əlaqəli əqdlər məcmusu aidiyyəti şəxslə əqd hesab edilir. Hüquqi şəxsə aidiyyəti olan şəxslər aşağıdakılardır: hüquqi şəxsin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və icra orqanının rəhbəri və üzvləri; hüquqi şəxsin struktur bölməsinin (filial, nümayəndəlik, idarə və s.) rəhbəri; hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalında ən azı 10 faiz və daha çox paya birbaşa və ya dolayı yolla malik olan hər hansı şəxs; hüquqi şəxsin, nizamnamə kapitalında ən azı 20 faiz payla iştirak etdiyi hüquqi şəxs;
Aidiyyəti şəxslərə dair müddəalar, həmçinin, menecmentin ailə üzvləri və onunla əlaqəsi olmuş biznes dairələri ilə əqdlərə şamil edilir. Cəmiyyət tərəfindən qəbul olunan, maraqlarının toqquşmasına gətirib çıxaran əqdlərin siyahısını, habelə həmin əqdlərlə bağlı qərarın qəbul edilməsini və açıqlanmasını tənzimləyən daxili qaydalar (əsasnamə), icra orqanın üzvlərinə və digər vəzifəli şəxslərə şamil olunmalıdır.
Yüklə 5,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|