93
fəaliyyətin ətraf mühitin keyfiyyətinə
potensial təsirin
dərəcəsini və xüsusiyyətlərini də müəyyən edir. Eyni
zamanda gözlənilən ekoloji və onunla əlaqədar sosial və
iqtisadi tədbirlərin nəticələrinin nə dərəcədə olacağını
da nəzərdən keçirmək lazım gəlir.
ƏMTQ sənədinin (prosesinin) əsas məqsədi ondan
ibarətdir ki, sifarişçi planlaşdırdığı fəaliyyəti ilə təbiəti
mühafizəni təmin etsin. Əgər dövlət ekoloji ekspertizası
ekoloji tələblərin uçotunun və yerinə yetirilməsinin tə-
min edilməsində təsərrüfat,
idarəetmə və digər qərarla-
rın qəbulunda hüququ bir vasitədirsə, əksinə ƏMTQ
müvafiq təsərrüfat məsələlərinin hazırlanma mərhələsin-
də həmin tələblərin uçotunu və yerinə yetirilməsini tə-
min edən əsas hüquqi vasitədir.
ƏMTQ-nin əsas
məqsədi ondan ibarətdir ki, ətraf
mühit və cəmiyyət üçün qeyri-məqbul (yad) olan nəticə-
lərin qarşısını almaq üçün zəruri olan tədbirlərin aşkar-
lanmasını və qəbul edilməsini təmin etsin.
Qiymətlən-
dirmə aşağıdakı sənədlərin hazırlanması ilə həyata
keçirilir:
-
konsepsiyaların, proqramların və o cümlədən, in-
vestisiya olunan
fəaliyyətin müəyyən edilməsi;
-
sahələr və ərazilər üzrə sosial-iqtisadi inkişaf
planlarının tərtibi;
-
təbii ehtiyatların istifadəsi və mühafizəsinin
kompleks sxemlərinin tərtibi;
-
şəhərsalmanın
sənədləşdirilməsi;
-
yeni texnika, texnologiya, maddələr və material-
ların hazırlanması üzrə sənədlərin tərtibi;
-
investisiya layihələrinin plan qabağı əsaslandırıl-
masının (yeni tikinti, yenidənqurma, yenidən təşkil) rəs-
94
miləşdirilməsi.
Təbiidir ki, ƏMTQ prosesində heç də bütün təsər-
rüfat layihələri əhatə olunmur. Ancaq xüsusi təsdiq edil-
miş siyahılar tərtib edilir ki, oraya potensial ekoloji cə-
hətdən təhlükəli fəaliyyət növləri daxil edilir. Onların si-
yahıları dövlət(federal) səviyyələrdə təsdiq edilir. Xüsu-
silə, ƏMTQ üsulları neftayırma zavodları,
iri istilik
elektrik stansiyaları, atom elektrik stansiyaları, kimya
müəssisələri, avtomagistrallar, sürətli yolları, neft və
qaz kəmərləri və s. ətrafında tətbiq edilməlidir.
Xəzər
dəniz neft və qazın kəşfiyyatı və istismarı ilə əlaqədar
bütün layihələr də ƏMTQ-dən keçməlidir.
ƏMTQ-nin miqyasları və onlara olan tələbatlar da
fərqli ola bilər. Bununla yanaşı bütün ƏMTQ-lər üçün
ümumi bir struktur mövcud olmalıdır:
-
ilkin informasiyanın toplanması, məsələnin ümu-
mi vəziyyətinin qiymətləndirilməsi;
-
nəzərdə tutulan layihənin
həyata keçiriləcəyi ra-
yonun ətraf mühitinin təsviri;
-
qanunlar və qanunvericilik aktlarının əhatəliyinin
qiymətləndirilməsi;
-
layihənin ətraf mühitə birbaşa, dolayı və poten-
sial təsirinin qiymətləndirilməsi: cari və uzunmüddətli,
cüzi habelə dönməz proseslərin nəticələri və s.
-
alternativ variantların baxılması
və analizi;
-
kompleks tədbirlərin qiymətləndirilməsi və onla-
rın həyata keçirilməsi üçün zəruri maliyyə vəsaitlərinin
ayrılması;
-
layihənin həyata keçirilməsinin nəticələrinin st-
ruktur (institutsional) təyinatı;
-
monitorinqə tələbatın olub-olmamasını müəyyən
95
etmək və s.
Adətən layihəçilər tərəfindən aparılan
Dostları ilə paylaş: