73
Portfolioya aşağıdakılar daxildir:
•
təsviri və ya gündəlik qeydlər;
•
iş nümunələri;
•
söhbətlər;
•
yaş və inkişaf səviyyəsi cədvəlləri.
Təsviri və ya gündəlik qeydlər. Bu, uşaqların fərdi və ya qrup şəklində
fəaliyyətləri haqqında günün sonunda aparılan təəssüratların qeydləridir. Onlar
subyektiv xarakter daşıyır. Bu qeydlər gün ərzində baş verən hadisələr arasında
uşaqların müəyyən nailiyyət və uğursuzluğunu izləməkdə faydalı ola bilər.
İş nümunələri.
İş nümunələrinin təhlili zamanı uşaq əvvəlcədən tərbiyəçi (valideyn)
tərəfindən hazırlanmış хüsusi tapşırığı yerinə yetirir. Tapşırıq şəkil çəkmək, işarələr
qоymaq, yarımçıq işi tamamlamaq, quraşdırma, yapma, riyazi əməliyyatları yerinə
yetirmək, əşyalarla оyun və s. ibarət оla bilər. Belə tapşırıqlardan əsasən kö-
məkçi metоd kimi istifadə edilir. Bir tapşırığın nəticəsi ümumi rəy üçün əsas оla
bilməz. Bu nəticələrin digər qiymətləndirmə metodlarının nəticələri ilə müqayisəsi
(korrelyasiyası) aparılır.
Söhbətlər. Uşaqlar böyüklərlə onları narahat edən suallar, fikirlər haqqında
danışmağı çox sevirlər. Bu ünsiyyət böyüklərin səmimiliyi və uşağın fikirlərinə
maraq göstərmələri ilə daha da güclənir. Tərbiyəçi uşaqların fikir və hisslərini
dinləməyə vaxt taparaq, onları daha yaxşı anlamağa başlayır. Uşaqlara açıq suallar
verərək, onların dünyanı necə dərk etdiklərini öyrənir («Göydə niyə buludlar var?»,
«Quş və təyyarə arasında hansı oxşarlıq var?»). Onların cavabı düşüncələri haqqında
məlumat verir. Tərbiyəçi yuxarıda verilən müşahidə və qeydiyyat variantlarından
nəyi, nə zaman, harada müşahidə edəcəyi haqqında özü qərar verir. Uşaqların fərdi
inkişafının təsvirini verməklə, uşaqlar üzərində aparılan müşahidələrə diqqət yetirilir.
74
Bu o zaman xüsusi səmərə verir ki, uşaqların inkişaf və təliminə dəstək olmaq üçün
ailələr ilə əməkdaşlıq edilir.
Yaş və inkişaf səviyyəsi cədvəlləri. Hər yaş dövrünün sonunda uşaqların
inkişaf səviyyələri müəyyən olunur.
Uşaqların yaş və inkişaf səviyyələrinin müəyyənləşdirilməsi və
qiymətləndirmənin mütəmadi aparılması uşaqların fərdi maraqlarına, öyrənmə
üsullarına və bacarıqlarına cavab verən müvafiq təlim strategiyalarının
planlaşdırılması üçün əsas üsul hesab edilir. Bu qiymətləndirmə sistemi təlim
strategiyaları vasitəsilə tərbiyəçilərin əsas nələrə diqqət yetirmələrinə və uşaqların
davamlı inkişaf və təliminə dəstək olmaqda köməklik göstərəcəkdir.
Məzmun standartlarında nəzərdə tutulmuş nəticələrin hamısı təlim prosesində
nəzərə alınmalı, qiymətləndirmə zamanı uşaqların nəzərdə tutulmuş təlim nəticələri
üzrə nailiyyətlərinə xüsusi diqqət yetirilməlidir.
İnkişafa dair hesabat. Bu 6-cı yaşda ildə 2 dəfə: yanvar və may aylarında
aparılır. Bu zaman uşağın məktəbəqədər təhsilin sonunda inkişafının səviyyəsi
müəyyən edilir.
75
4.Uşaqların yaş və inkişaf səviyyəsinin qiymətləndirilməsinə dair
nümunələr
Nümunə №1.
Yaş və inkişaf səviyyəsi cədvəli
4 yaş
__________________________________________________________________
Müşahidə edilir Müşahidə
edilmir
__________________________________________________________________
Fiziki inkişaf, sağlamlıq və təhlükəsizlik
__________________________________________________________________
Sadə özünəxidmət vərdişləri
(soyunmaq,
geyinmək, yemək, yuyunmaq) nümayiş etdirir.
Şəxsi mədəni gigiyena qaydalarına əməl edir.
Şəkil çəkir, rəngləyir, qayçıdan istifadə edir.
Pilləkənləri enib-qalxır.
Topu təpiklə vurur, tullayır, tutur, qaçır, tullanır,
üstündən tullanır.
Müxtəlif məsafələrdə olan əşyaları forma, rəng, hərəkət,
ölçü, səs, dad və iyinə görə tanıyır.
Sadə təhlükəsizlik qaydalarına əməl edir.
Əsas hərəkətləri yerinə yetirir.
Sosial-emosional inkişaf
__________________________________________________________________
Digərləri ilə oynayır və qarşılıqlı fəaliyyətdə olur.
Ehtiyacları haqqında fikirlərini ifadə edir.
Problemin həllinə maraq göstərir.
Qrup fəaliyyətində iştirak edir, özünü qrupun üzvi kimi
göstərməyə cəhd edir.
Kiçiklər, yaşıdları və yaşlılarla ünsiyyət qurur.
Sevimli insanları, xoşladığı məşğuliyyəti fərqləndirir.
Ünsiyyətdə qoyulan sadə qayda və tapşırıqlara dözümlülük
nümayiş etdirir.
Kiçik münaqişələri həll edə bilir.
Sadə əmək tapşırıqlarını yerinə yetirir.