Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ TƏHSİl problemləRİ İnstitutu
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
51 2.1.Təlim prosesi və onun təşkili prinsipləri Şəxsiyyətyönümlü təhsil sistemində pedaqoji prosesin mərkə- zində dayanan tərbiyəçi və uşaqların funksiyaları dəyişir. Onların fəaliyyəti əvvəlcədən müəyyən olunmuş nəticələrə əsasən qurulur. Tərbiyəçi təlim prosesində yeni texnologiyaların içərisindən ən münasibini seçir. Bu texnologiyaların müəyyən olunmasında tər- biyəçi və uşaq şəxsiyyəti təlimin aparıcı subyekti kimi çıxış edir. Münasibətlər “subyekt – subyekt” formuluna uyğun qurulur. Bu zaman uşaqlar öz təfəkkürünün, düşüncəsinin, tərbiyəçilər isə uşağın inkişafı üçün şəraitin təşkilatçısı olur. Tərbiyəçilərin rəhbərlik funksiyası dəyişir, informasiya vermək sahəsindəki fəaliyyəti məh- dudlaşır. O daha çox qrup şəraitində təlim fəaliyyətini əlaqələndirən, istiqamətləndirən məsləhətçi kimi uşaqların müstəqil idraki fəaliy- yətini, yaradıcılığını təşkil edən subyektə çevrilir, uşaqlar isə müs- təqil axtarışlar aparmağa, yaradıcı fəaliyyət göstərməyə sövq edilir. Uşaqların fiziki inkişafına, sağlamlığına kömək etmək üçün aşağıdakı strategiyalar çox mühümdür . Bunlar hər bir uşağın unikal ehtiyaclarını təmin etmək, fiziki inkişafına kömək göstərmək baxım- ından əhəmiyyət daşıyır: • hər bir uşağın sağlamlığı və təhlükəsizliyi üçün şəraitin yaradılması; • uşaqların tibbi müayinə ilə təmin olunması; • uşaqların optimal inkişafını artıran qidalanmanın təmin olunması; • uşaqların sağlamlığını, fiziki forma və fəal hərəkətlərini artıran gündəlik şəraitin yaradılması; • materialların bütün uşaqlar üçün asanlıqla əlçatan (hündür- lük, ölçü, yerləşdirilmə) olması; • məşğələlərin,nəğməli, açıq havada hərəkətli oyunların, mahnı oxunmasının, rəqs və digər mədəni baxımdan spesifik fəaliy- yətlərin uşaqların gündəlik rejimlərinə daxil edilməsi; 52 • fiziki xüsusiyyətlər və eləcə də fərdi üstünlüklər haqqında müzakirələrin aparılması; • risk faktorları və uşaqların hüquqlarının pozulması, onlara qarşı zorakılıq hallarının qarşısının alınması. Uşaqların sosial və emosional inkişafı onların böyüdüyü və öyrəndiyi kontekstlərlə, mədəniyyət və münasibətlərlə bağlı oldu- ğu üçün valideynlər və tərbiyəçilər uşaqların sosial və emosional inkişafının formalaşmasında əsas rol oynayırlar. Aşağıdakı yanaşmalar hər bir uşağın öz unikal ehtiyaclarını ödəyən təcrübələr əldə etməsinə kömək edəcək: • uşaqlara qarşı həssas, məsuliyyətli və qayğıkeş olmaq; • uşaqlara öz emosiyalarını başa düşmək və idarə etməkdə kömək etmək; • müxtəlifliyi bildirən, mədəniyyət baxımından münasib fəaliy- yətlər, təcrübə və materiallar toplusundan istifadə etmək; • ailə mədəniyyətinin qəbul edilməsinə və yüksək qiymət- ləndirilməsinə dəstək vermək və ailələrlə əməkdaşlıq qurmaq; • insanlara hörmət edən və mənfi rəylərdən azad mühit yaratmaq; • qarşılıqlı münasibətlər qurmaq üçün davamlı şərait təşkil etmək; • uşaqların nəyi bildiyinə və nəyi yaxşı bacardığına əsaslan- maq; • münaqişənin və problemlərin həlli bacarıqlarının modelini yaratmaq və uşaqlara öyrətmək. • telim prosesi uşağa yönəlmiş olmalı,yəni uşağın maraq, ehti- yac, inkişaf səviyyəsi, imkanları, ailə mədəniyyəti və s. nəzərə almaq. Hər bir uşaq özünün fiziki və sosial dünyasında müxtəlif yollarla ümumi biliklər əldə edir. Mahiyyət etibarilə, hər bir uşaq özünün ünsiyyət, dil və savadlılıq, zəruri həyati bacarıqlarının inkişaf etdirilməsinə dəstək və kömək üçün ehtiyac duyur. İdrakın 53 inkişafına kömək etmək üçün aşağıdakı strategiyaların nəzərə alınması tövsiyə olunur: • uşaqların gündəlik həyati bacarıqlara yiyələnmələri üçün şəraitin təşkil edilməsi; • öyrətmə və öyrənmə strategiyalarının (məsələn, nəğməli oyunlar, musiqi və hərəkətləri idraki inkişafla əlaqələndirmək) bir- ləşdirilməsi; • mürəkkəb tapşırıqların daha kiçik hissələrə bölünməsi ilə və ya tədbirlərin sayının azaldılması ilə sadələşdirilməsi; • gün ərzində uşaqların müxtəlif fəaliyyətlərə və çevik rejimlərə cəlb edilməsi; • öyrənmə üçün praktiki və sensor (məsələn, öyrənmə, görmə, dadına baxma, iyləmə və manipulyasiya etmə) təcrübənin təmin edilməsi; • təlimin uşaqların müxtəlif qabiliyyətləri və öyrənmə yolları ilə uzlaşdırılması. Uşaqların estetik inkişafını təmin etmək üçün aşağıdakı strategiyalara istinad edilməsi məqsədəmüvafiqdir: • yaradıcılığa həvəsləndirən müvafiq mühitin yaradılması; • rəqs, musiqi, rəsm, yapma və s. kimi müxtəlif incəsənət növlərindən istifadə edilməsi; • qiymətləndirmə bacarığının yaradılması; • uşaqların incəsənət nümunələri vasitəsilə özünü ifadə etməyə həvəsləndirilməsi; • uşaqların fəal şəkildə öyrənməsi, təsəvvür etməsi və yaradı- cılıq fəaliyyəti göstərməsi üçün qrup otağında şəraitin yaradılması; • yaradıcı düşünməni və özünüifadəni asanlaşdırmaq üçün tərbiyəçinin uşaqlarla interaktiv fəaliyyətinin yaradılması; • estetik inkişafın təmin edilməsi üçün ailələrin maarıflən- dirilməsi; Təlim prosesində aşağıdakı prinsiplərə istinad edilir: Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|