Azәrbaycan respublikasi

 
 
 
 
 
 
 
29
VIII.  QAZIN YIĞILMASI VӘ NӘQLİ
 
 
Qazın yığılması  vә  nәqli sahәsi üzrә  aşağıdakı  tәdbirlәr işlәnib hәyata 
keçirilmişdir: 
 
- “Neft Daşları” NQÇİ-dә alçaq tәzyiqli qazların yığılması üçün meydançalarda 
quraşdırılmış 69 әdәd NQK tipli vakuum kompressorları vasitәsi ilә quyulardan gündәlik 900 - 
1000 min m
3
 sәmt qazı yığılaraq sistemә qaytarılır.  
- “28 May” NQÇİ-dә DDÖ-4 qazlift kompressor stansiyasının Zığ sahәsindә 4 lövhәdә 
yığılması yekunlaşmış vә DDÖ-4 platformasının genişlәndirilmiş hissәsinә nәql edilmişdir. Hal-
hazırda lövhәlәr arası kommunikasiya xәtlәrinin әlaqәlәndirilmәsi vә sazlama işlәri görülür.  
- 2012-ci ilin sentyabr ayından başlayaraq “Ümid” yatağının qazı sahilә  tәhvilә  nәql 
olunur. 
- Quruda yerlәşәn NQÇİ-lәrdә qazın yığılması vә nәqli sahәsindә işlәr davam etdirilir. 
2013-cü ildә Qaz emalı zavodunun çıxışından, birbaşa NQÇİ, MM, ӘŞ-lәrdәn vә 
Sәngәçal Baş Qurğularından (AÇG vә Şahdәniz) cәmi 13335,6 mln. m
3
 qaz tәhvil verilmişdir. 
2013-cü ildә respublika daxilindә 9288,4 mln. m
3
, o cümlәdәn 5073,2 mln. m
3
 
“Azәrenerji” ASC-yә, 2201,6 mln. m
3 
әhali istehlakçılarına, 1382,7 mln. m
3
  sәnaye 
müәssisәlәrinә, 280,8 mln. m
3
 kommunal-büdcә  tәşkilatlarına vә 350,1 mln. m
3
 
“Naxçıvanqaz” İB-yә qaz satılmışdır. 
2013-cü ildә 2412,5 mln. m
3
, o cümlәdәn  1037,4 mln. m
3
 Gürcüstana,  1375,1 mln. 
m
3 
Rusiyaya qaz ixrac edilmişdir.  Bundan başqa, Naxçıvan MR-nın tәbii qazla tәmin edilmәsi 
üçün 2013-cü ildә İran İR-na 424,0 mln. m
3
 mübadilә qazı nәql edilmişdir.  
Payız-qış mövsümündә istehlakçıların fasilәsiz tәbii qazla tәmin edilmәsi vә yaz-yay 
mövsümündә artıq qaz hәcmlәrinin idarә olunması müvafiq olaraq qazın YQA-lardan 
götürülmәsi vә YQA-lara vurulması ilә tәnzimlәnir. 
2013-cü ilin qış aylarında (yanvar-aprel vә noyabr-dekabr aylarında) istehlakçıların 
tәlәbatı üçün Qaradağ vә Qalmaz YQA-lardan 1661,5 mln m
3
 qaz götürülmüşdür. 
 
Respublikada qaz tәchizatı sahәsindә görülәn tәdbirlәr: 
 
“Azәriqaz”  İB üzrә 2013-cü ildә  cәmi 1774,7 km, o cümlәdәn Bakı  şәhәrinin qaz 
tәchizatı  şәbәkәsindә - 848,6 km, regionların qaz tәchizatı  şәbәkәsindә - 921,4 km qaz 
kәmәri, magistral şәbәkәdә - 4,7 km qaz kәmәrlәri әsaslı tәmir edilmişdir.  
2013-cü ildә cәmi 9048,1 km, o cümlәdәn Bakı şәhәrinin qaz tәchizatı şәbәkәsindә - 
671,1 km, regionların qaz tәchizatı şәbәkәsindә - 8370,2 km qaz kәmәri, magistral şәbәkәdә 
- 6,8 km uzunluğunda yeni qaz kәmәrlәri  quraşdırılmışdır.    
Yeni quraşdırılmış qazpaylayıcı vә tәnzimlәyici mәntәqәlәrin sayı 5 әdәd, әsaslı tәmir 
edilmiş qazpaylayıcı vә tәnzimlәyici mәntәqәlәrin sayı 2 әdәddir. 
Әhali abunәçilәrinin mәnzillәrindә 2013-cü il әrzindә cәmi 449157 әdәd, o cümlәdәn 
Bakı şәhәrindә - 209351 әdәd, regionlarda - 239806 әdәd mәişәt qaz sayğacı quraşdırılmış 
vә  әvәz olunmuşdur. Ümumiyyәtlә, respublika üzrә  tәbii qazla tәmin olunan әhali 
abunәçilәrindә sayğaclaşma sәviyyәsi 99,99 faizә çatdırılmışdır.  

---

 
 
 
 
 
 
 
30
Әhali abunәçilәrindә 263905 әdәd “smart-kart” tipli, o cümlәdәn Bakı  şәhәrindә - 
205963  әdәd, regionlarda - 57942 әdәd mәişәt qaz sayğacı quraşdırılmış  vә  әvәz 
olunmuşdur.  
“Azәriqaz” İB tәrәfindәn 2013-cü ildә 217 yaşayış mәntәqәsi qazlaşdırılaraq tәbii qaz 
verilmişdir. 
2013-cü ildә qazla tәmin olunmuş yeni әhali abunәçilәrinin sayı 167536 abunәçi, o 
cümlәdәn Bakı şәhәrindә - 41706 abunәçi, regionlarda - 125830 abunәçi olmuşdur.   
01.01.2014-cü il tarixinә  tәbii qazdan istifadә edәn  әhali abunәçilәrinin sayı 
1628076, o cümlәdәn Bakı  şәhәrindә 691448 abunәçi, regionlarda - 936628 abunәçi 
olmuşdur (Qrafik VIII.1). 
 
 
Qrafik VIIIIII-1 
“Qaz İxrac” İdarәsinin magistral qaz kәmәrlәri sahәsi üzrә әsaslı tәmir edilmiş qaz 
kәmәrlәrinin uzunluğu 89,6 km, quraşdırılmış yeni qaz kәmәrlәrinin uzunluğu isә 4,56 
km-dir. 
“Qaz  İxrac”  İdarәsi tәrәfindәn yeni quraşdırılmış qazpaylayıcı  vә  tәnzimlәyici 
mәntәqәlәrin sayı 4 әdәd, әsaslı tәmir edilmiş qazpaylayıcı vә tәnzimlәyici mәntәqәlәrin 
sayı 23 әdәddir. 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
31
IX.  NEFT-QAZ EMALI VӘ NEFT-KİMYA
 
 
Neft emalı.  Hәr il olduğu kimi 2013-cü ildә  dә ARDNŞ-in neft emalı 
kompleksinin әmәkçilәri ölkәmizin neft mәhsullarına olan tәlәbatını vә şirkәtin neft 
mәhsullarının ixrac olunması ilә  әlaqәdar öhdәliklәrinin yerinә yetirilmәsi üçün 
uğurla çalışmışlar. ARDNŞ-in Emal kompleksinin neft emalı zavodlarında 2013-cü 
ildә 6533 min ton xam neft emal olunmuşdur. Hesabat ilindә emal olunmuş 
xammaldan 1407,1 min ton avtomobil benzini, 703,2 min ton reaktiv mühәrrik 
yanacağı, 2307,5 min ton dizel yanacağı, 244 min ton maye qazlar, 312,7 min ton 
bitum, 223 min ton koks vә sair mәhsullar istehsal edilmişdir. Hesabat dövründә 
proqnoza nisbәtәn açıq rәngli neft mәhsullarının istehsalı 3,0% artmış, tәkrar emal 
qurğularının potensial imkanlarından sәmәrәli istifadә olunması  nәticәsindә neftin 
ağır fraksiyalarından istehsal olunmuş koks vә bitum mәhsullarının istehsalı 8,0% 
artmışdır. Bunun vә  hәyata keçirilmiş digәr tәdbirlәrin nәticәsindә neft emalının 
dәrinliyi 92,0% tәşkil etmişdir (Qrafik IX.1). 
 
 
 
Qrafik IX-1 
2012-ci ilә nisbәtәn emal olunmuş xammalın hәcmi 5,8% artdığı halda, 
avtomobil benzinlәrinin istehsalı 8,5%, reaktiv mühәrrik yanacağının istehsalı 
12,3%, dizel yanacağının istehsalı 5,2%, maye qazların istehsalı 27,8%, DT markalı 
mühәrrik yanacağının istehsalı 5,8%, neft bitumunun istehsalı isә 8,5% artmışdır 
(cәdvәl IX.1).  
2012-2013-cü illәrdә neftin emalı vә neft mәhsullarının istehsalı 
 
cәdvәl IX.1
 
(min ton)
 
 
2013-cü il 
2012-ci il 
Proqnoz Fakt 
% 
Fakt 
% 
Neft emalı - cәmi 6400,0 
6533,0 
102,1 
6172,5 
105,8 
o c. H.Әliyev ad. BNEZ 
4300,0 
4241,3 
98,6 
4002,5 
106,0 
"Azәrneftyağ" NEZ 
2100,0 
2291,7 
109,1 
2170,0 
105,6 
  
Benzinlәr - cәmi 1557,8 
1514,5 
97,2 
1416,6 
106,9 
o c. avtomobil benzinlәri 1357,8 
1407,1 
103,6 
1296,6 
108,5 
ondan   A-95 
40,0 
160,9 
402,3 
61,4 
262,1 
               A-92 
1308,8 
1234,9 
94,4 
1226,6 
100,7 

---