Azәrbaycan respublikasi

 
 
 
 
 
 
 
24
         Xәzәr dәnizinin dәrin sahәlәrindә kәşfiyyat vә qazma işlәri aparılması mәqsәdi ilә yeni, 
dünya standartlarına tam cavab verәn DSS 38E yarımdalma üzәn qazma qurğusunun qәbul 
olunmuş layihәsi üzrә tikinti işlәrinә başlanmışdır. Bundan başqa әsaslı tәmir olunmuş  Xәzәr-
6  özüqalxan üzәn qazma qurğusu vasitәsi ilә Qoşadaş sahәsindә axtarış – kәşfiyyat işlәri 
aparılmış  vә 2014-cü ildә  Ağburun sahәsindә axtarış-kәşfiyyat qazımasına cәlb olunması 
nәzәrdә tutulmuşdur.   
         ARDNŞ tәrәfindәn dәniz vә quru sahәlәrindә dәrin neft vә qaz quyularının qazılmasında 
uzun müddәt istifadә olunmuş qazma qurğularının dünya standartlarına cavab verәn müasir 
qazma qurğuları ilә  әvәz olunması prosesi davam edir.  2013-cü ildә bu mәqsәdlә qazma 
işlәri üçün Çin şirkәtinin istehsalı olan 2 әdәd ZJ-50 vә 2 әdәd ZJ-40 müasir  qazma qurğusu  
alınmışdır. Belә yeni qurğuların alınmasının davamlı hәyata keçirilmәsi planlaşdırılmışdır. Dәniz 
sahәlәrindә  dә qazma işlәrinin  davamı üçün 1 әdәd ZJ-70 qurğusunun Günәşli sahәsindә 
tikilmәsi nәzәrdә tutulan 7 saylı özülün modulunda  quraşdırılması işi aparılır. Elәcә dә Bulla-
dәniz sahәsindәki karbohidrogen ehtiyatlarının tam qiymәtlәndirilmәsi vә istismarının tәmin 
olunması  üçün tikilәn 122 saylı özüldәn qazılacaq quyuların da qazılması ZJ-70 tipli qazma 
qurğusu ilә hәyata keçirilmәsi planlaşdırılmışdır. Qeyd etdiyimiz kimi, ümumilikdә  köhnәlmiş 
qazma qurğuları parkının dәyişdirilmәsi üçün 8 әdәd (4 әdәd ZJ-50, 2 әdәd ZJ-70 vә 2 әdәd 
ZJ-40) qazma qurğusu alınmışdır.  
         Quyularda yeni vә müasir texnologiyaların istifadәsi (yüksәk hidromonitor effektli PDC, 
elәcә  dә bisentrik baltalar, quyudibi motorlar, MWD cihazlar, stabilizatorlar, YASSlar, qalın 
divarlı qazma boruları, polimer vә karbohidrogen әsaslı qazma mәhlullarının tәtbiqi vә s.) 
qazmanın sürәtinin artması, istehsal prosesindә risk vә  qәzaların qarşısını alınması 
baxımından әhәmiyyәtli olmuşdur. 
          Maili  istiqamәtlәndirilmiş quyuların qazılmasında, quyunun parametrlәrinә daimi 
nәzarәt etmәk mәqsәdi ilә MWD cihazlarından istifadә öz müsbәt nәticәsini vermişdir. Belә ki, 
bu cür yeni texnologiyalardan istifadә edәn yerli mütәxәssislәrimiz Günәşli sahәsindә 13 
nömrәli DDSÖ-dәn 350 saylı ilk horizontal quyunun müvәffәqiyyәtlә qazaraq vә istismara 
tәhvil verilmәsinә nail olmuşlar.  
        ARDNŞ  tәrәfindәn quyuların qazılmasına texnoloji nәzarәtin artırılması, qazma rejimi 
parametrlәrini  birbaşa vizual nәzarәtdә saxlanmasını  hәyata keçirmәk mәqsәdi ilә bir sıra 
proqram paketlәri alınaraq istehsalat obyektlәrindә  istifadәyә verilmişdir. Bu isә quyuların 
qazılmasına öz müsbәt tәsirini göstәrmәkdәdir.         
 ARDNŞ üzrә 2014-cü ildә 172022 m qazma işlәri görülmәsi vә bunun müqabilindә 109 
quyunun tәhvil verilmәsi proqnozlaşdırılmışdır. ARDNŞ-nın istehsalat-maliyyә  vәziyyәtinin 
yaxşılaşdırılmasına dair qazma sahәsi üzrә tәkliflәr: 
          Qazma  işlәrinin tәhlükәsiz vә  sәmәrәli hәyata keçirilmәsi üçün, qazma işlәrinin 
beynәlxalq standartlara uyğun tәşkili, müasir texnika vә  texnologiyaların geniş istifadәsi 
vacibdir. 
          Qarşıdakı  mәqsәdә nail olmaq üçün aşağıdakı  tәdbirlәrin hәyata keçirilmәsi 
planlaşdırılmışdır: 
-
 
Quyuların qazılmasının keyfiyyәt göstәricilәrinin yaxşılaşdırılması üçün yeni müasir 
mobil qazma qurğularının tәtbiqini genişlәndirmәli.  
-
 
Qazma avadanlıqları parkı müasir tәlәblәrә uyğun yenilәşdirilmәli; 

---

 
 
 
 
 
 
 
25
-
 
Daha yeni texnika vә texnologiyalardan istifadә etmәklә  sәriştәli xidmәt göstәrәn 
subpodratçılarların xidmәtlәrindәn istifadә edәrәk qazma göstәricilәrini 
yaxşılaşdırmasına nail olmalı. 
-
 
İllik neft vә qaz hasilatının sabit saxlanması üçün Ümid, Bulla-dәniz, Günәşli, Neft 
Daşları yataqlarındakı mövcud dәniz qazma qurğuları vasitәsilә, elәcә  dә tikilmәsi 
nәzәrdә tutulan yeni özüllәrdәn istismar quyularının qazılmasını davam etdirilmәli; 
-
 
Qazma işlәrinin aparılması zamanı ekoloji tәmizliyin qorunub-saxlanması, elәcә  dә 
layların çirklәnmәsinin qarşısının alınması  mәqsәdi ilә istifadә olunan yeni növ 
mәhlulların tәtbiqi; 
-
 
Istismar kәmәrinin perforasiyası üçün müasir, layın çirklәnmәsini azaldan 
 
perforatorlardan istifadә  vә bu işlәrin duzlu mәhlullarda aparılması; 
-
 
Quyuların istismar kәmәri vә perforasiya ilә tamamlamasına alternativ  
Texnologiyaların - süzgәc borunun, yaxud süzgәc - arxasına çınqıl pәrçimlәnmәsi, 
genişlәnәn süzgәcin endirilmәsi ilә tamamlamaya vә seçilmiş hәr bir metoda uyğun 
sementlәmә aparılmasına  nail olmaq; 
-
 
Ağburun vә Eldaroyuğu strukturunda axtarış-kәşfiyyat işlәrini davam etdirmәk, Babәk 
strukturu üzrә isә hazırlıq işlәrinә başlamaq; 
-
 
İxtisas sәviyyәlәrinin artırılması mәqsәdi ilә mütәxәssislәrimiz üçün  yerinә yetirilәn, 
elәcә  dә yerinә yetirilmәsi nәzәrdә tutulan işlәrdә effektivliyin vә keyfiyyәtin  
artırılması  mәqsәdilә  şirkәt daxili müzakirә  vә seminarların tәşkili, hәmçinin  xarici 
şirkәtlәrlә  vә beynәlxalq qurumlarda keçirilәn seminar vә konfranslarda iştirakının 
tәmini. 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
26
VII.  NEFT-QAZ HASİLATI
 
 
2013-cü ildә ölkәdә 43,5 mln ton neft vә 29,4 mlrd kub metr qaz hasil olunmuşdur.  
2012-ci  il ilә müqayisәdә neft hasilatı 0,1 mln ton, qaz hasilatı isә 2,5 mlrd kub metr 
çox olmuşdur.  
ARDNŞ-in  istismar  etdiyi neft vә qaz yataqlarından  2013-cü ildә  8314,9 min ton 
neft (kondensatla birlikdә), 7140,1 mln m
3
 qaz hasil edilmişdir. 
ARDNŞ üzrә Neft hasilatı, min ton 
                                                                                    
cәdvәl VII.1   
                       
2013-cü il 
2012-ci il 
faktiki 
2013/2012 
müqayisәdә +;- 
proqnoz faktiki  +/- 
faiz 
    ARDNŞ 
8250 8314,9
64,9 100,8  8289,8 
25,1 
- “Azneft”İB 6752 
6808,0 
56,0 
100,8 
6807,6 
0,4 
-   ӘŞ/ MM  
1454 
1477,1 
23,1 
101,6 
1469,4 
7,7 
- SOCAR Ümid MMC 
44 
29,8 
-14,2 
67,7 
12,8 
17,0 
 
2013-cü  ildә ARDNŞ-in istismar etdiyi yataqlardan 8314,9
 
min ton neft hasil 
edilmişdir ki, nәticәdә proqnoz 64,9 min ton çox olmaqla - 100,8 % yerinә yetirilmişdir. 
2012-ci il ilә müqayisәdә 2013-cü ildә 25,1 min ton çox  neft hasil edilmişdir.  
2013-cü  ildә AÇG yatağından – 32717,7 min ton, Şah dәniz üzrә 2451,3 min ton 
kondensat hasil edilmişdir.  
              ARDNŞ üzrә qaz hasilatı, milyon m
3
 
                                                       
cәdvәl VII.2                              
 
2013-cü il 
2012-ci il 
faktiki 
2013/2012 
müqayisәdә +;- 
proqnoz faktiki  +;-  faiz 
ARDNŞ 
6745  7140,1 395,1 105,9  6924,5 
215,6 
- “Azneft” İB 6170 
6573,2 
403,2 
106,5 
6517,5 
55,7 
- ӘŞ/ MM 
305 
383,8 
78,8 
125,8 
330,5 
53,3 
- SOCAR Ümid MMC 
270 
183,1 
-86,9 
67,8 
76,6 
106,5 
 
2013-cü ildә ARDNŞ üzrә qaz hasilatı proqnozu 105,9% yerinә yetirilәrәk 7140,1 
mln m
3
 olmuşdur. Bu da 2012-ci il  ilә  müqayisәdә  215,6 mln. m
3
 çoxdur.                               
Hesabat dövründә ARDNŞ  tәrәfindәn AÇG-dәn 2207,4 mln.m
3
,  Şahdәniz 
yatağından isә 4887,8 mln.m
3 
qaz qәbul edilmişdir.  
        2013-cü  ildә hasil edilmiş neftin 96,1%-i keçici fond quyularının, 2,7%-i yeni 
quyuların, 1,2%-i isә fәaliyyәtsiz fonddan alınan quyuların payına düşür: 
 
                                                                                                                     
cәdvәlVII.3                      
 
Neft hasilatı, 
min ton 
o cümlәdәn: 
Keçici fond quyuları 
üzrә 
Fәaliyyәtsiz fonddan 
alınan quyular üzrә 
Yeni quyular üzrә 
Hasilat, 
min ton 
Ümumi 
hasilatda 
payı, % 
Hasilat, 
min ton 
Ümumi 
hasilatda 
payı, 
% 
Hasilat, 
min ton 
 
Ümumi 
hasilatda 
payı, 
% 
ARDNŞ 8314,9* 
7990,6
96,1 
101,2 
1,2 
220,4 
2,7 
- “Azneft” İB 
6805,3 
6558,2 
96,4 68,4 10,1 178,7 2,6 
- ӘŞ/MM  
1477,1 
1402,6 
95,0 
32,8 22,2 41,7  2,8 
 - SOCAR Ümid MMC 
29,8 
29,8 
 
 
 
 
 
* YQA-dan alınan 2,7 min ton kondensat әlavә olunur. 
 
Ümumi neft hasilatının 20,4%-i fontan, 58,4%-i qazlift, 21,2%-i dәrinlik nasosu 
üsulunun payına düşür:    
                                                                                                          

---