Azərbaycan respublikasinin təHSİl sistemi Əhatə olunan məsələlər
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
Dünyada formalaşmış vahid ictimai-iqtisadi, siyasi-mədəni məkan bu günün reallığıdır. Bütün bəşəriyyət sözügedən reallıqla hesablaşmağa “məhkumdir” və bütün sahələrdə bu reallığı nəzərə almaq zərurəti ilə qarşılaşır. XX əsrin sonlarında əldə olunmuş böyük nailiyyətlər sayəsində Avropada baş verən proseslər daha konkret xarakter alaraq, AB ölkələrinin və onların vətəndaş- larının reallığına dolğun cavab verir. Bu zəmində yaranmış perspektivlər, (digər Avropa ölkələri ilə dərinləşən münasibətlərlə birlikdə), inkişaf üçün daha böyük imkanlar yaratmışdı. Siyasi və akademik dünyanın daha böyük hissəsi arasında artan qarşılıqlı anlaşmanın, bütün inkişaf edən Avropada daha sıx əlaqələrin yaradılmasının, Avropanın intellektual, mədəni, sosial və elmi-texniki potensialının formalaşmasına və möhkəmləndirməsinə olan tələbatın mövcudluğunun təsdiqi qa- çılmaz idi. “Maariflənmiş Avropa” sosial və humanitar inkişafın əvəzolunmaz amilinə, habelə genişləndirilən və zənginləşdirilən Avropa vətəndaşlığının zəruri şərtinə çevrilmişdi. O, vətəndaşlara ümumi dəyərlərə və ümumi sosial, mədəni məkana aid olduqlarını anlatmaqla yeni minilliyin təhriklərinə tab gətirmək üçün zəruri məlumatlarla təmin olunmaq imkanı vermək qüdrətində dərk edilirdi. Dünyanın inkişafının reallığına çevrilmiş qloballaşma prosesi Avropa məka- nında gedən Boloniya prosesinə təkan verir və onun aktuallığını artırır. Ali təhsil sistemləri arasında rəqabətin güclənməsi Avropa ali təhsil sisteminin rəqabət qa- biliyyətinin və cəzbediciliyinin gücləndirilməsi tələbini günbəgün daha kəskin şəkildə qoyur. Sözügedən proses bütövlükdə dünya miqyasına da aiddir. Avropa bu ümumi prosesdə ən güclü regionlardan biri kimi çıxış edərək yeni regionlarda, o cüm- lədən postsovet məkanında öz ali təhsil standartları və dəyərlərinin təsbit edilməsi, bu regionun təhsil məkanını öz təsir dairəsinə almaq məqsədilə aktiv mübarizəyə qoşulmuşdur. Burada vurğulamaq ye-rinə düşər ki, Avropa özünün təhsil standart- larının digər ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanın da aid olduğu postsovet ölkələ- rində yayılmasında və onların Ümumavropa Ali təhsil zonasına cəlb edilməsində nə qədər maraqlıdırsa, barəsində bəhs olunan ölkələrin özləri də həmin prosesin daha sürətlə getməsində bir o qədər (bəlkə də daha çox) maraqlıdırlar. Bu da təbii bir hadisədir. Qloballaşma prosesinin sürətləndiyi və dərinləşdiyi bir vaxtda həmin qəbildən olan ölkələrin daha qabaqcıl və mükəmməl bir sistemə daxil olaraq özlərinin bu sahədəki problemlərini “Maariflənmiş Avropa”nın ümumi dəstəyi və təcrübəsi əsasında həll etmək imkanı qa-zanmasına şans verir ki, qloballaşmanın gətirdiyi təhlükələrə daha çox dözüm mühiti formalaşdırsın. Köhnə Sovet təhsil standartlarından uzaqlaşan müstəqil Azərbaycan Res-pub- likası da Boloniya prosesinə qoşulmaqla bütövlükdə təhsil sahəsində, konkret olaraq ali təhsil sahəsində öz önəmli maraqlarını qəti olaraq ortaya qoymuşdur. Azərbaycan Respublikasının rəsmi olaraq Boloniya prosesinə qoşulması ölkənin bütün ali təhsil müəssisələrinin tədricən Boloniya standartları əsasında qurul- masına yönəldilmiş xəttin qətiləş-dirilməsidir. Avropada ali təhsil sistemində struktur dəyişikliyinin başlanmasını XX əsrin 50-ci illərinin sonuna aid etmək olar. Avropada inteqrasiya pro-seslərinin təməlini qoymuş olan (“Ümumi bazar” yaratmaq üçün) Roma müqaviləsi imzalanmışdır. Flamandiyalı müəlliflər – Kurt de Vita və Verxovena Avropada ali məktəb- lərdə inteqrasiya proseslərinin inkişafını 3 dövrə ayırmışlar: 1957-1982-ci illər; 1983-1992-ci illər; üçüncü – 1992-ci il Maastrixt müqaviləsinin imzalanması ilə başlanır. Birinci dövr (1957-1982) hər şeydən əvvəl “Ümumi bazar”a daxil olan ölkələrin Təhsil Nazirlərinin 1971-ci ildə keçirilən görüşü ilə yadda qalmışdır. Bu görüşdə onlar aşağıdakı məsələləri müzakirə etmişlər: – diplomların qarşılıqlı tanınması; – təhsil sahəsində koorporasiyalar (birliklər, ittifaqlar) yaratmaq; – Avropa Təhsil İnkişafı Mərkəzini yaratmaq; – təhsil sahəsində qeyri-milli institutların yaradılması. 1976-cı ildə “Ümumi bazar” çərçivəsində aşağıdakıları özündə saxlayan fəaliyyət proqramı hazırlandı; – ali məktəblərə qəbulda bərabər imkanların yaradılması; – diplomların qarşılıqlı tanınması; – birgə tədris proqramlarının qəbulu; – qısamüddətli kadr hazırlığı kurslarının yaradılması; – birgə informasiya siyasətinin həyata keçirilməsi; – Avropa Universitetinin yaradılması. 1980-ci ildə bu proqrama uyğun olaraq EURYDICE informasiya şə-bəkəsi formalaşmağa başladı. Bu şəbəkə çərçivəsində Avropa İttifaqına daxil olan ölkələ- rin milli təhsil sistemlərinə aid müqayisə edilə biləcək və etibarlı informasiya ha- zırlanır və yayılır. 1983-1992-ci illərdə Avropa İqtisadi Birliyi ölkələrində aşağıdakılar həyata keçirilmişdir:
əsasnamə qəbul edilmişdir.
tələbələrin və tədqiqatçıların sərbəst yerdəyişməsinin vacib olmasını göstərən müqavilə imzalanmışdır. Bu müqavilə həmçinin Comet, Erasmus, Lingua və Tempus proqramlarının əsasını qoymuşdur. Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|