Azərbaycan respublikasinin ümumtəHSİl məKTƏBLƏRİ ÜÇÜn biologiya fəNNİ kurikulumu

 

53 

İş vərəqi 4. 

Verilmiş  cədvələ  əsasən  orqanizmdə  gedən  energetik  və  plastik  mübadiləni 

müəyyənləşdirin. 

 

Həzm 

sistemində 

maddələrin 

parçalanması və hərəkət mexanizmi 

Hüceyrədə  gedən  enrgetik  və  plastik 

mübadilə  

Zülal mübadiləsi  

Zülallar- həzm kanalı- aminturşular-qan 

1. 

2. 

Yağ mübadiləsi 

Yağlar  –  həzm  kanalı-  yağ  turşuları  və 

qliserin-limfa və qan 

1. 

2. 

Karbohidrat mübadiləsi 

Karbohidratlar-həzm 

kanalı- 

monosaxaridlər - qan 

1. 

2. 

 

İnformasiya  mübadiləsi. Hər qrupdan bir nəfər nümayəndə qrupun işini təqdim 

edir. Qruplar bir-birinin işləri ilə tanış olurlar. Təqdim olunan işlər lövhədən asılır.  

 

İnformasiyanın müzakirəsi.  Müəllim təqdimatdan alınan cavablara əsasən 

şagirdlərə suallarla müraciət edərək, onları öz mülahizələrini əsaslandırmağa sövq 

edə bilər. 

- Energetik mübadilə zamanı enerji hansı yolla əldə edilir? 

- Nə üçün hüceyrənin ATF ehtiyatı məhduddur? 

- Maddələr mübadiləsinin neçə tipi var? Onları xarakterizə edin. 

 

Nəticə və ümumiləşdirmə.  

Müəllim diqqəti tədqiqat sualına yönəldərək 

şagirdlərin cavablarını ümumiləşdirir. 

 

Ev tapşırığı. Maddələr mübadiləsi və onun  əhəmiyyətinə dair məlumat toplayın. 

 

Qiymətləndirmə: Müəllim  cavablara görə qrupları qiymətləndirir. 

 

Qruplar 

Meyarlar 

I qrup 

II qrup 

III  qrup 

IV qrup 

Maddələr və enerji 

mübadiləsini fərqləndirmə 

 

 

 

 

Maddələr mübadiləsini şərh 

edir 

 

 

 

 

Əməkdaşlıq 

 

 

 

 

Təqdimat 

 

 

 

 

Nəticə 

 

 

 

 

 

 

XI sinif 

 

Mövzu: İnsanın təkamülü  

---

 

54 

Standart: 

 

3.1.1.  İnsanın  fərdi  və  tarixi  inkişafına  dair  müqayisələr  aparır, 

təqdimatlar edir. 

Məqsəd:  

-

 

İnsanın təkamülündə əməyin rolunu şərh edir. 

-

 

İnsanın tarixi və fərdi inkişafını fərqləndirir. 

-

 

İnsanların ictimai həyat tərzinin təkamüldə rolunu izah edir.  

      İş forması:  kollektivlə, qruplarla 

İş üsulu: Beyin həmləsi, klaster, Venn diaqramı 

Resurslar: Dərslik, flipçat, iş vərəqləri, marker, tablo, İKT vasitələri, CD 

 

Dərsin gedişi 

 

Motivasiya: Müəllim şagirdləri elektron  lövhədə qurulmuş krossvordla tanış edir. 

Əvvəlcədən hazırlanmış sualları sinifə verir. Şagirdlər əvvəl keçdikləri mövzularla 

bağlı  sualları  cavablandırırlar.  Şagirdlərdən  cavablar  alındıqca  lövhədə  yazılır. 

Müəllim yönəldici suallarla onlardan TƏKAMÜL cavabını almağa nail olur. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

T 

Ə 

K 

A 

M 

Ü 

L 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tədqiqat sualı: İnsan təkamülünün hansı amilləri var ? 

Tədqiqatın aparılması: Şagirdlər qruplara bölünür və onlara iş vərəqləri verilir            

I qrup 

II qrup 

III qrup 

IV qrup 

Xarici görünüşcə 

oxşar  olan 

şəkilləri düzgün 

ardıcıllıqla düzün 

və  onların 

arasında mövcud 

olan qohumluq 

əlaqələrinin 

xarakterik 

xüsusiyyətlərini 

müəyyənləşdirin. 

Fikrinizi 

əsaslandırın. 

İnsan və 

insanabənzər 

meymunların 

xarici quruluşunu, 

qidalanmasını və 

həyat tərzini Venn 

diaqramına əsasən 

müqayisə edin. 

Əməyin insanın 

təkamülündə əsas 

amil olduğunu 

əsaslandırın. 

  

Bioloji və sosial 

amillərin oxşar və 

fərqli cəhətlərini   

Venn diaqramına 

əsasən müqayisə 

edin 

 

İnformasiya mübadiləsi. Təqdim olunan işlər lövhədən asılır.  Qruplar bir-birinin 

işləri ilə tanış olurlar.  

 

---

 

55 

İnformasiyanın müzakirəsi.  Müəllim təqdimatdan alınan cavablara əsasən 

şagirdlərə suallarla müraciət edərək, onları öz mülahizələrini əsaslandırmağa sövq 

edir. 

-

 

İnsan təkamülünün müxtəlif mərhələlərində təkamülün ictimai hərəkətverici 

qüvvələrinin nə kimi rolu olmuşdur? 

-

 

Təkamülün bioloji amillərinin insan təkamülündə rolu nədən ibarət 

olmuşdur? 

-

 

Cəmiyyətdən uzaq düşmüş uşaqlarda insani keyfiyyətlərin zəif inkişaf 

etməsinin səbəbləri nədir? 

-

 

Nə üçün dik yerimək meymundan insana doğru həlledici addım hesab 

olunur? 

 

Nəticə və ümumiləşdirmə.   Müəllim  diqqəti  tədqiqat  sualına  yönəldərək 

şagirdlərin cavablarını ümumiləşdirir.  

Ev tapşırığı. İnsanın təkamülünün alqoritmini qurun. Dərslikdən və internetdən 

mövzu ilə bağlı məlumatlar toplayıb, təqdimat hazırlamaq.  

 

Qiymətləndirmə:  

 

Qruplar  

Meyarlar 

I 

qrup 

II 

qrup 

III 

qrup 

IV 

qrup 

İnsanın təkamülündə əməyin 

rolunu şərh etmə. 

 

 

 

 

İnsanın tarixi və fərdi inkişafını 

fərqləndirmə. 

 

 

 

 

İnsanların  ictimai  həyat  tərzinin 

təkamüldə rolunu şərh etmə. 

 

 

 

 

Əməkdaşlıq 

 

 

 

 

Təqdimat 

 

 

 

 

 

 

---