Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ GƏNCƏ DÖVLƏt unġversġtetġ
Yüklə 16,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
129 3-cü 12,0 15,5 25 4-cü 12,5 16,5 27 Sonra müəllimin təbii böyüklükdə çertyoş çəkməsi, çertyoj üz- rə ülgü çıxarması və sonra parçanı ülgüyə görə biçməsi məsləhətdir. Maska tikmək üçün götürülmüş parçanı əriş sapları (və ya parçanın naxışı) istiqamətində ortadan qatlamaq lazımdır. Bundan başqa mas- kanın kənarlarını bəxyələmək üçün parça zolaqlar, sonra 2 sm enində lentdən 40-50 sm uzunluğunda bir cüt bağ kəsilməlidir. Yuxarıdakı rezinin eni 0,8-1,5sm, uzunluğu isə maskanın öl- çüsündən asılı olur. Belə ki, birinçi ölçüdə maska üçün 19sm uzun- luğunda, ikinci ölçüdə 20sm, üçüncü ölçüdə 21sm və dördüncü ölçüdə 22sm uzunluğunda rezin lazımdır. Köndələn bağlanan rezini (40sm uzunluğunda) 1,5-2sm enində adi rezindən də tikmək olar. Maskanın bütün detalları hazırlandıqdan sonra onun tikilişinə başlanılır. Maskanı adi tikiş maşını ilə tikdikdə tikişlərin sıxlığı 1 sm- də 4-5 ilmək, əl ilə tikdikdə isə 1sm-də 3-4 ilmək olmalıdır. Tikiş- lər düz bir qaydada və düyünsüz, üstdəki və altdakı saplar bir bəra- bərdə dartılmış olmalıdır. Hər tiki- şin axırını yaxşı bərkitmək lazım- dır. Maskanın hissələri aşağıda- kı ardıçıllıqla hazırlanır: Əvvəlcə göz deşiklərinin yanlarını basdır- maq və deşiyin ölçüsünü 4×8 sm saxlamaq məsləhətdir (8-çi şəkil). Bundan sonra, maskanın yu- xarı hissəsinin sağ və sol tayları hazırlanılır: bunun üçün yarım hissələri üst qatı içəriyə qoymaqla (üz-üzə) qatlamaq lazımdır. Bu zaman göz deşikləri və maskanın sağ və sol taylarının qıraqları bir-birinin üzərinə düşməlidir. Tikiş yuxarıdan aşağıya doğru 1sm enində aparılır. Əvvəlcə üç yarım his- Şəkil 7. a c e b d f 130 sə: iki üst qat və bir (sağ) iç qat basdırılır; iç qatın ikinci yarım his- səsinin (sol) qıraqları qatlanıb tikilir. Tikiş getdikdən sonra maskanın yuxarı hissəsinin sağ və sol taylarını yanlara açmaq, tikişi sol tayda qoyub, onun yanından 0,1- 0,2sm aralı üstdən bir tikiş də getmək lazımdır. Bu zaman içəridəki (sol) qatın kənarını maskanın sağ hissəsi tərəfə qatlayıb üstdən gedi- lən tikişlə birlikdə basdırmaq gərəkdir. Maskanın aşağı hissəsinin sol və sağ tayları da, onun yuxarı hissəsinin tayları kimi birləşdirilir. Sonra yuxarı və aşağı hissələr bir-birinə tikilir. Bunun üçün onları iç qatları bir-birinin üzərinə düşməklə qatlayırlar və hər iki hissəni iki tərəfli tikirlər. Tikiş göz deşiklərinin yanlarından 8-ci şəkildəki kimi 1sm aralı olmalıdır. Bundan sonra şüşələri salmaq olar: Maskanın yanlarına parçadan göbə vurulmalıdır. Göbənin avand üzünü maskanın altındakı qatına qoymaq və gövdənin qı- raqlarını maskanın iç tərəfindən 0,5-1sm aralı bir tikişlə basdırmaq lazımdır. Göbənin eni avand üzündə təxminən 1sm olmalıdır. Bu de- yilənlər nəzərə alınaraq, köndələn bağlanan rezinin və maskanın bəndinin basdırılması hazır formada (9-cu şəkildə) göstərilir. Maska hazır olduqda artıq sapları qırmaq, tikiş yerlərini çəkib düzəltmək və onu yaxşı-yaxşı yoxlamaq məsləhətdir. Düzgün tikilmiş maskanın Şəkil 8. Şəkil 9. × × Sol pay Sağ pay 0,1-0,2sm 131 yanları azı 2-3 sm enində alnı, gicgahları, almacıq sümüklərini və çənəni kip tutmalıdır, göz deşikləri isə gözlərin qabağına düşməlidir. Maska hazır olanda müəllim ondan istifadə qaydalarını qısaca belə izah edir: maskanı geyinmək üçün papağı çıxarmalı, iki əli ilə bəndin aşağı tərəfindən elə tutmalı ki, baş barmaqlar içəri baxsın. Sonra maskanın aşağı hissəsini çənəyə sıxıb, bəndi başa keçirməli və maskanı üzə çəkməli. Maskanı üzə bərk sıxıb başa keçirilmiş bəndi ovucun içi ilə düzəltmək, köndələn tikilən rezini dartmaq və arxada gedən bağları dartıb bant şəklində bağlamaq lazımdır. Müəllim bu izahatla kifa- yətlənməyib özü həmin geyim mərhələlərini icra edir və maskanı geyinir. Əmək təlimi dərslərində dərini mühafizə etmək üçün digər sadə vasitələr də hazırla- maq mümkündür. Həmin vasi- tələr dərini radioaktiv, kimyəvi və bakterioloji (bioloji) zərbə- lərdən qoruyur. Bunlardan biri də əmək təlimi dərslərində şa- girdlərin özü tərəfindən biçilib və tikilməsi mümkün olan sinəbənd (10-cu şəkil) və başlıqdır. Onlar qalın materialdan (plaş materialından, brezentdən və s.) hazırlanır. Müəllim sinəbənd hazırlamaq üçün lazım olan ülgü ilə şagirdləri tanış edir. Göstərir ki, ölçülər millimetrlərlə verilmiş- dir. Bu vasitələr tənəffüs üzvlərinin qorunması üçün lazım olan va- sitələr kimi hazırlandığından, burda sinəbənd və başlığın hazırlan- ması metodikasını geniş şərh etmirik. Əmək təlimi dərslərində yalnız insanları deyil, həm də kənd ra- yonları ərazisində ev heyvanlarını radioaktiv, kimyəvi və bakterioloji tozlardan mühafizə etmək üçün sadə mühafizə vasitələrini hazırlamaq 2 Şəkil 10 . 250 450 800 132 mümkündür (11-ci şəkil). Həmin vasitələr müdafiə maskası, müdafiə çulu (heyvanı bürümək üçün bürünçək), müdafiə corablarıdır. Heyvanlar üçün mühafizə vasitələri, armatur daxil edilməklə, möhkəmliyi artırılmış kağızdan, brezentdən, kişdən (kisəlik parça- dan) və s. hazırlanır. Şagirdlər öyrənirlər ki, heyvanlar zəhərli otları yeməsin, suyu içməsin, zəhərli hava ilə nəfəs almasın deyə onlar üçün belə müdafiə maskaları tikilir. Sonra müəllim növbəti çertyoju nümayiş etdirərək deyir:”Uşaqlar, burada həm müdafiə maskasının ümumi görünüşünü, həm də onun ayrı-ayrı hissələrinin açılışını görürsünüz. Maskanın açılışında onun hər bir hissəsinin ölçüləri də göstərilir. Bu ölçülər sm-lərlə verilmişdir”. Sonra müəllim həmin çertyoja əsasən, əvvəlcə bütün hissələri düzəltdirə bilər. Hissələr hazır olduqda onların ölçüləri bir daha yoxlanılır, hissələr bir-birinə birləşdirilir (tikilir). Kənd məktəbləri şəraitində dərsdən sonra maska bir inəyə geyindirilməklə yoxlanılır. Əmək təlimi dərslərində riyazi ölçmə işlərinin tətbiq edilməsi ilə sadə mühafizə vasitələrinin bu şəkildə hazırlanması təlim prosesinin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə bir neçə istiqamətdə müs- Şəkil 11 . 25 Dairəvi sarğı 180 8 Gövdə üçün 3 ədəd 70 80 25 5 7 2 Peysər sarğısı-2əd. Yüklə 16,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|